Komputer na lekcji chemii

Edukacja podlega ciągłym modyfikacjom związanym m.in. ze zmianami warunków zarówno społecznych i ekonomicznych. Zapewne ogromny wpływ na przebieg tego procesu ma rozwój współczesnych technologii stosowanych w nauce i w pracy. Wykorzystanie ich przez nauczyciela w procesie dydaktycznym może stanowić jeden z ważnych czynników wpływających na jakość nauczania.
Uatrakcyjnienie lekcji materiałami multimedialnymi powoduje przyspieszenie i ułatwienie procesu zapamiętywania, zwiększa aktywność uczniów na lekcji, motywuje ich do samodzielnej pracy, zapewnia maksymalną indywidualizację nauczania, umożliwia rozwój nowych umiejętności.
Uczniowie mogą korzystać na lekcji z bogatych źródeł informacji np. edukacyjne strony internetowe, encyklopedie multimedialne, edukacyjne programy komputerowe.
Z dostępnych w Internecie programów edukacyjnych warto polecić programy:
* ACD Labs ChemSketch - do tworzenia dwu i trójwymiarowych struktur związków chemicznych,
* RasMol, wygodne narzędzie do prezentacji przestrzennych modeli cząsteczek chemicznych. Za pomocą tego programu można przedstawić strukturę przestrzenną tej samej cząsteczki w różnych formach np. szkieletu, modelu kulkowego z widocznymi wiązaniami itp.
* ISIS Draw - służący do rysowania wzorów związków chemicznych i równań reakcji oraz obliczania mas cząsteczkowych interesujących nas związków. Wykorzystując odpowiednio dostępne opcje programu można przygotować wzory cząsteczek zawierające wiązania pojedyncze, wielokrotne, pierścienie. Wzory tych związków można obracać o dowolny kąt i kierunek, zmieniać kolor wiązań, atomów, nazw, przesuwać, skalować oraz przenosić do innych programów, np. edytorów tekstu lub grafiki.

Będąc nauczycielem technologii informacyjnej i chemii staram się w swojej pracy wykorzystywać również własne materiały dydaktyczne. Przykładem może być program służący do wizualizacji zapisu równań chemicznych oraz kształtu cząsteczek wraz z odpowiednim komentarzem dotyczącym omawianych reakcji czy grupy związków chemicznych. Program ten ma głównie zastosowanie w lekcjach powtórzeniowych z zakresu węglowodorów, jednakże jago fragmenty można wykorzystać również w czasie innych lekcji dotyczących tego zakresu tematycznego. Dołączony do programu krótki test pozwala uczniom samodzielnie sprawdzić poziom opanowania materiału.
Omawiany program ma charakter „przeglądarki” w której na odpowiednio przygotowanej stronie wyświetlane są jednocześnie pliki graficzne (zawierające równania reakcji, trójwymiarowe rysunki cząsteczek chemicznych) oraz pliki tekstowe zawierające odpowiednie komentarze i wyjaśnienia. Pliki te są w formie jawnej umieszczone w odpowiednich podkatalogach. Dlatego też stosunkowo łatwa jest modyfikacja poszczególnych fragmentów wyświetlanych informacji, bez konieczności ingerencji w kod programu. W ramach realizacji programu stworzono trzy formularze.
Pierwszy z nich pełni rolę formularza podstawowego, uaktywnianego bezpośrednio po wywołaniu programu. Zawiera on następujące typy obiektów: menu, etykiety, okno graficzne, przyciski. Z poziomu tego formularza wywoływane są pozostałe dwa formularze. Do formularza tego wczytywane są (i w nim wyświetlane) specjalnie przygotowane pliki graficzne i tekstowe zawierające informacje o omawianych grupach węglowodorów
Drugi z formularzy został przygotowany jako formularz testów sprawdzających opanowanie materiału przez uczniów. Zawiera on sześć grup przełączników zawierających po cztery elementy. Tytuł grupy stanowi zadawane pytanie, natomiast poszczególne elementy grupy są to odpowiedzi, które należy zaznaczyć. Oprócz tych elementów formularz posiada przyciski służące do sprawdzenia poprawności odpowiedzi, zakończenia testu oraz uzyskania pomocy na temat testu.
Trzeci – najprostszy z wszystkich formularzy zawiera jedynie obiekt typu etykieta w który wczytywane są pliki pomocy oraz przycisk OK służący do zamknięcia tego formularza. W formularzu głównym zastosowano przyciski odpowiedzialne za wybór odpowiedniej partii materiału, dotyczącej omawianej grupy węglowodorów.
Integralną część programu stanowią testy, pozwalające uczącym się w prosty sposób sprawdzić stopień opanowania materiału. Formularz testów zawiera sześć pól wyboru zawierających pytanie (tytuł pola) oraz cztery pola wyboru odpowiadające odpowiedziom, pole graficzne, w które wczytywany jest plik zawierający wzór strukturalny związku, który należy poprawnie nazwać oraz trzy przyciski: Sprawdzam, Koniec, Pomoc.
Z ramki formularza celowo usunięto systemowe ikony minimalizacji, maksymalizacji i zamknięcia formularza, aby uniemożliwić uczniom korzystanie, w trakcie rozwiązywania testu, z Internetu.

Omówione programy są bardzo dobrym narzędziem pozwalającym na urozmaicenie i uatrakcyjnienie lekcji chemii. Jednocześnie pozwalają na przedstawienie kształtów cząsteczek chemicznych w postaci rysunków przestrzennych, co pozwoli uczniom, o mniejszej wyobraźni przestrzennej, zobaczyć jaki jest rzeczywisty kształt omawianych związków chemicznych.

Powszechna dostępność do Internetu oraz materiałów multimedialnych wymaga zasadniczej zmiany w spojrzeniu na rolę nauczyciela. Nauczyciel powinien coraz mniej skupiać się na przekazywaniu informacji i wiedzy, a w zamian powinien poświęcić czas na rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów, samokształcenia i logicznego myślenia. Nauczyciel powinien być przewodnikiem ucznia we współczesnym, informacyjnym świecie. Miejsce komputera i innych narzędzi multimedialnych jest obecnie niezbędne w procesie kształcenia. Nie należy jednak zapominać o precyzyjnym przygotowaniu nauczyciela do takiej lekcji, gdyż nawet drobne niedociągnięcia uczniowie natychmiast wykorzystają do uruchomienia gry lub przeglądarki internetowej, co spowoduje więcej szkód niż korzyści.