Narkotyki zagrożeniem dla współczesnej młodzieży

Poważnym problemem wielu rodziców, opiekunów, wychowawców oraz społeczeństwa, żyjącego we współczesnym świecie drastycznie wzrastającym i niezwykle groźnym, są nałogi. Trudna praca z młodzieżą, w szkole, świetlicy środowiskowej, pogotowiu opiekuńczym, zakładach poprawczych, stawia przed podejmującymi się tego wyzwania, coraz to nowe przykłady uzależnień.
Skąd „bierze się”- uzależnienie?
Młodzi sięgają po narkotyki z chęci spróbowania i przeżycia czegoś nowego, zupełnie innego, nieznanego. Chęć ta jest jednak często podyktowana samotnością, brakiem akceptacji własnego życia, chęcią zmian, obojętnością rodziców. Obojętni rodzice nie mają również kontroli nad dzieckiem, które – mówiąc potocznie – robi co chce, nikt go przecież nie kontroluje. Młoda osoba bardzo często w takim przypadku napotyka na swojej drodze osoby, które ułatwiają kontakt z narkotykami. Duża część młodzieży, szukając akceptacji, przynależności do grupy czy subkultury, nie znajdując wsparcia we wspólnocie rodzinnej, chcąc być zauważona sięga po środki odurzające, wchodząc w świat przestępczy. Młodzież, która trafia do pogotowia opiekuńczego, ośrodków odwykowych lub wspólnot np. Dobrego Pasterza w Katowicach, należała do grup, które takie środki zażywała lub handlowała nimi.
Pisząc o zagrożeniu jakim dla młodzieży jest zażywanie środków odurzających, trzeba przypomnieć definicję uzależnienia.
Na stronie internetowej, encyklopedii Wikipedia pl., znajdujemy następujące pojęcie uzależnienia, toksykomanii:
Uzależnienie – nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji. W praktyce określenie to ma kilka znaczeń.W języku potocznym termin "uzależnienie" jest stosowany głównie do osób, które nadużywają narkotyków (narkomania), leków (lekomania), alkoholu (alkoholizm), czy papierosów. W szerszym kontekście może odnosić się do wielu innych zachowań, np. gier hazardowych, oglądania telewizji, internetu, czy seksu. Są to uzależnienia często mniej znane i opisane, nie zawsze nawet określane w oficjalnych klasyfikacjach chorób, ICD-10 i DSM IV, jako zaburzenie. Dlatego współczesna psychologia traktuje pojęcie uzależnienia szeroko i zakłada, że obejmuje ono także (...) inne wypadki, kiedy ludzie czują się zmuszeni angażować się w ryzykowne, "wymykające się spod kontroli" zachowania (...)
Uzależnienie fizjologiczne (ang. physiological dependence), zwane też czasem fizycznym, to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji odczuwana jako szereg dolegliwości fizycznych (np. bóle, biegunki, uczucie zimna, wymioty, drżenia mięśni, bezsenność). Zaprzestanie jej zażywania (odstawienie) prowadzi do wystąpienia zespołu objawów, które określa się jako zespół abstynencyjny (zespół z odstawienia). W leczeniu stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie.
Toksykomania - nadmierne, okresowe lub systematyczne przyjmowanie substancji działających szkodliwie na organizm człowieka. Ogólne określenie na zjawisko świadomego narażania własnego organizmu na szkodliwe działanie różnych substancji: narkotyków, leków, rozpuszczalników, używek i innych potencjalnie szkodliwych substancji. Toksykomania może prowadzić do rozwoju nałogu i uzależnienia od zażywanych środków.
Uzależnienie polega na tym, że człowiek robi świadomie coś, co jest dla niego szkodliwe. Na stronie internetowej abc Narkomania pl, Lekarz Marta Kucharczyk, wyodrębnia dwa rodzaje uzależnień – psychiczne i fizyczne.
Uzależnienie fizyczne, zwane fizjologicznym, to silna potrzeba zażywania jakiejś substancji, objawiająca się wieloma rozmaitymi dolegliwościami ze strony organizmu, takimi jak: bóle, biegunka, uczucie zimna itp. Wprowadza ona termin zespołu abstynencyjnego. Brak zażywania danej substancji powoduje, że objawy te są bardzo nasilone, a czasami nawet nie do wytrzymania. Twierdzi, że: „nie są to objawy zmyślone przez pacjenta, lecz reakcja organizmu na brak substancji obecnej na co dzień, do której się przyzwyczaił, a teraz trudno mu bez niej funkcjonować. W ten sposób może przebiegać uzależnienie od alkoholu, nikotyny, opiatów czy środków nasennych.” Do uzależnienia fizycznego nie prowadzą amfetamina i LSD. Aby wyleczyć pacjenta z tego typu zależności, potrzebne jest odtrucie organizmu, czyli detoks. Czasami nagłe odstawienie substancji uzależniającej może być niebezpieczne, prowadzić do zbyt dużego szoku organizmu. W takich sytuacjach konieczne jest stopniowe zmniejszanie dawki danej substancji w organizmie, przez stosowanie leczniczo zamienników dla substancji uzależniającej.
Szukając wyjaśnienia uzależnienia psychicznego, na stronie internetowej narkotyki pl, czytamy: uzależnienie psychiczne to przymus przyjmowania alkoholu lub narkotyku celem uzyskania gratyfikacji emocjonalnej, czyli uzyskania np. odprężenia lub poprawy nastroju. Uzależnienie psychiczne jest istotnie większym problem niż uzależnienie fizyczne, gdyż to właśnie one jest przyczyną powracania do destrukcyjnego schematu przyjmowania substancji. W praktyce uzależnieniem fizycznym zajmują się ośrodki detoksykacyjne, w których pobyty są krótkie ( przeważnie 10-14 dni), natomiast uzależnienie psychiczne to jest ten problem, z którym walczy się długie miesiące, a częściej lata. Jest to silna i trudna do opanowania potrzeba, a czasem przymus psychiczny do przyjmowania i kontynuowania zażywania określonego środka, czynione jest to w celu uzyskania efektu natury emocjonalnej – dla przyjemności (powtórzenie poprzednio doznanych pod jego wpływem pożądanych przeżyć) lub uzyskania odprężenia, ulżenia w cierpieniu, złagodzenia złego samopoczucia.

Rodzaje uzależnień
Istnieje kilka klasyfikacji rodzajów toksykomanii. Jedną z nich jest klasyfikacja A. Stankowskiego, który wyodrębnia:
- Narkomanię – uzależnienie od klasycznych środków (morfina, heroina, kokaina, środki halucynogenne);
- Lekomanię – uzależnienie od środków odurzających typu: barbiturany, leki uspakajające, nasenne, pobudzające, leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe;
- Uzależnienie od substancji chemicznych (np. kleje, eter, proszki do prania, rozpuszczalniki itp.).
Klasyfikacja narkotyków ze względu na pochodzenie narkotyków:
- Narkotyki naturalne – substancje roślinne występujące najczęściej w postaci suszu z liści, łodyg, korzeni lub soku z roślin i wywaru, ponadto właściwości narkotyczne mają niektóre grzyby, owoce lub kaktusy. Ich działanie na organizm może być antydepresyjne, pobudzające, halucynogenne.
- Narkotyki sztuczne – uzyskiwane w wyniku reakcji chemicznych, mających na celu wyodrębnienie danego środka w postaci jak najbardziej czystej (pozbawionej innych domieszek). Biorąc pod uwagę kryterium efektów farmakologicznych można wyróżnić narkotyki działające:
- Depresyjnie na OUN (Ośrodkowy Układ Nerwowy) – alkohol, opium i jego pochodne, barbiturany – dzięki temu znoszą uczucie lęku, niepewności, zdenerwowania poprzez łagodzenie napięć nerwowych i mięśniowych, tłumią stresy psychiczne;
- Stymulująco na OUN – amfetamina, kokaina – usuwają stan znużenia, senności, depresji, lęku, podnoszą nastrój, pobudzają energię;
- Halucynogennie (psychodeliki) – zakłócające świadomość, wywołujące halucynacje:– „małe psychodeliki” – marihuana, gałka muszkatołowa, skórka banana;
- „duże psychodeliki” – meskalina, psylocybina, LSD 25, STP, DMT;
- Delirianty – kleje toksyczne, rozpuszczalniki lotne, np. kleje, plastyczne, modelarskie, domowe, zmywacz do paznokci, rozcieńczalniki lakieru, gaz do zapalniczek, środki czyszczące.
Do najczęściej używanych środków narkotycznych należą:
- Leki nasenne i uspokajające
- Środki wziewne – używane najczęściej przez młodzież i dzieci (początkujących narkomanów, tzw. „wąchaczy
- Amfetamina – silny środek do niedawna jedynie leczniczy, dzisiaj stosowany dla celów niemedycznych (odurzający), głównie w celu usuwania zmęczenia, a przez osoby otyłe w celu usuwania nadwagi;
- Amfetaminy halucynogenne (np. ecstasy) są szczególną odmianą amfetaminy, wywołującą pobudzenie wraz ze zniekształceniem percepcji zmysłowej oraz charakterystyczne dlań poczucie zgeneralizowanej empatii i pozytywnego nastawienia do wszystkich ludzi, poczucia wspólnoty;- Kokaina (koka) – jest silnym środkiem uzależniającym psychicznie i fizycznie .
- Marihuana – naturalny halucynogen, otrzymywany z konopi indyjskich, zaliczany do narkotyków tzw. Miękkich, gdyż nie powoduje tak silnego i szybkiego uzależnienia, jak inne środki, nie można też jej przedawkować;
- Haszysz – silny środek odurzający, będący przetworem konopi indyjskich; jego działanie jest podobne do marihuany, ale znacznie silniejsze;
- LSD – środek halucynogenny, upowszechniony przez ruch hipisowski
- PCP (fencyklidyna)
- Opium
- Sterydy Uzależnienia są bez wątpienia dużym zagrożeniem współczesnego człowieka, szczególnie młodego. Młodzież coraz częściej sięga po narkotyki nie wiedząc, że sięgają po śmierć.
Nałóg to choroba, która wymaga leczenia.
Jedną z metod jest leczenie psychiatryczne połączone z odwykiem. Umieszcza się wtedy osobę uzależnioną w szpitalu psychiatrycznym i poddaje się ją leczeniu. Choremu podaje się również zastępcze środki, które mają zniweczyć głód narkotykowy. W leczeniu pomocne są również grupy wsparcia, rozmowy z osobami, które wyszły z nałogu, a także terapia szokowa: uświadamianie skutków zażywania narkotyków, pokazywanie choremu osób które osiągnęły dno, lub umarły. Niekiedy stosuje się również terapię duchową, którą praktykuje w Polsce Kościół Katolicki. Osoba uzależniona powinna sobie zdawać sprawę, że walka z uzależnieniem to tak naprawdę walka o zdrowie, a często i życie. Często może ona być zbyt trudna do stoczenia samotnie przez osobę chorą, która zazwyczaj potrzebuje pomocy z otoczenia, czy o tym mówi, czy nie. Pomoc ta to nie tylko skierowanie do dobrego specjalisty, lecz w dużej mierze także wsparcie psychiczne.

mgr Adam Pietryga
28.05.2009