Diagnoza ucznia z nadpobudliwością psychoruchową

I.Charakterystyka ucznia.

Marcin jest miłym, pogodnym i sympatycznym dzieckiem. Chętnie podejmuje zadania szkolne. Jest pracowitym i ambitnym chłopcem. Podczas pracy na lekcji często oczekuje potwierdzenia ze strony nauczyciela, że poprawnie wykonuje polecenia. Bardzo dobrze radzi sobie z treściami matematycznymi, słabiej wypadają umiejętności językowe.
W zadaniach, które sprawiają chłopcu kłopot, reaguje czasem zniechęceniem (ujawnia też wtedy swoje emocje np. ma łzy w oczach lub głośno informuje, że nie potrafi tego wykonać, czasem się buntuje), przejmuje się niekiedy nawet drobnymi niepowodzeniami. Bardzo Mu zależy na tym, by osiągnąć dobre efekty pracy. Skuteczne jest tutaj pozytywne wzmacnianie chłopca.
Najczęściej potrafi się skupić na wykonywanej czynności zwłaszcza wtedy, gdy jest ona zgodna z Jego zainteresowaniami . Zazwyczaj bardzo szybko pracuje.
Stara się jak najszybciej wykonać zadanie, stąd niekiedy pojawiają się pomyłki. Aktywnie uczestniczy w zajęciach, chętnie się wypowiada. W trakcie pracy wykazuje cechy nadruchliwości tzn. kręci się w ławce, „wyrywa się” do odpowiedzi nie czekając na swoją kolej, decyzje w działaniu podejmuje szybko i impulsywnie, nie zawsze przewidując ich konsekwencje.
W relacjach z rówieśnikami wykazuje życzliwość i koleżeńskość, chętnie się dzieli z innymi. Jest lubiany przez uczniów w klasie. Łatwo i bardzo chętnie nawiązuje relacje z grupą, choć nie zawsze sprawdza się w pracy zespołowej. Chłopiec bardzo ruchliwy i szybki ,na przerwach, rozpiera Go energia, preferuje zabawy i zajęcia sportowe, w których może dużo biegać.
Ponieważ jest chłopcem o filigranowej budowie ciała, bywa narażony na różnorodne urazy (często zdarzają się upadki czy zderzenia z innymi uczniami).
Na ogół stara się unikać sytuacji konfliktowych, niekiedy jednak reaguje impulsywnie
i daje się sprowokować. Jest często przeczulony na uwagi, które rówieśnicy kierują pod Jego adresem. Nie sprawia jednak jakichkolwiek kłopotów wychowawczych
na terenie szkoły. Dostosowuje się do zasad panujących w placówce, potrafi sygnalizować ewentualne problemy i umie wyrazić własne zdanie. Wobec nauczycieli zachowuje się zazwyczaj w sposób otwarty, zwłaszcza gdy darzy kogoś zaufaniem.

II. Diagnoza umiejętności szkolnych

A. CZYTANIE

1.Znajomość liter drukowanych i pisanych
2.Znajomość cyfr i znaków matematycznych

Marcin rozpoznał większość liter pisanych i drukowanych. Miał kłopot z odróżnieniem drukowanej i pisanej litery ź,ż.
Rozpoznaje wszystkie cyfry i znaki matematyczne.

1.Czytanie wyrazów na czas.

Badanie przeprowadzono na podstawie testu do głośnego czytania
J. Konopnickiego dla uczniów las I-VII.
W ciągu jednej minuty Marcin przeczytał 45 wyrazów, popełnił 2 błędy. Poprawnie przeczytane zostało 43 wyrazy. Wg. J. Konopnickiego każdy uczeń klasy II pod koniec roku szkolnego powinien przeczytać 48 wyrazów na minutę. Wyniki badania wskazują nieznaczne odchylenie tej umiejętności od ustalonej normy.

2.Układanie wyrazów, zdań z rozsypanek.

Do badania tej umiejętności posłużyłam się rozsypaną literową, sylabową
i wyrazową. Zadaniem Marcina było ułożenie wyrazów i zdań .
Chłopiec podczas pracy był skupiony, wyraźne oznaki pobudzenia, niespokojne stukanie, zniechęcenie przy napotkanej trudności. Pracował w wolnym tempie.
Zadanie wykonał w miarę poprawnie. W rozsypance literowej popełnił błąd w wyrazie: maluszek, ułożył słowo: malukesz. W rozsypance sylabowej nie popełnił ani jednego błędu. W rozsypance zdaniowej przestawił kolejność wyrazów.
Nieliczne błędy mogą wynikać z zaburzeń percepcji wzrokowej.

3.Głośne czytanie ze zrozumieniem.

Badanie przeprowadziłam na tekście zamieszczonym poniżej:

Pewien rok lubił się stroić . Trzeba przyznać , że we wszystkim

bardzo mu do twarzy : i w śnieżnych kożuchach , i w wiosennych

kurtkach , i w kwiecistych koszulach, a nawet w jesiennych płaszczach.

Lecz ten sam rok był wyjątkowo kapryśny.

Chłopiec czyta głośno w umiarkowanym tempie, nierytmicznie, metodą głoskową z syntezą. Doskonale radził sobie z krótkimi i znanymi wyrazami, które odczytał globalnie. Wyrazy dłuższe, wielosylabowe bądź mniej znane czytał w bardzo wolnym tempie głosując. Nie zwracał uwagi na znaki interpunkcyjne oraz na całościową intonację tekstu. Podczas czytania długich wyrazów przy syntezie popełnił liczne błędy - przekręca końcówki. Mimo niedoskonałości w technice czytania Marcin dobrze rozumie treść tekstu. Poprawnie odpowiadał na związane z nim pytania. Zauważone nieprawidłowości mogą wskazywać na zaburzenia u dziecka percepcji wzrokowej.
Podczas badania chłopcu towarzyszyło napięcie emocjonalne, zauważalne stukanie, kiwanie się na krześle.

4.Ciche czytanie ze zrozumieniem.

Badanie przeprowadzono na tekście wiersza „Rzeka”. Po przeczytaniu tekstu chłopiec miał zaznaczyć dwuznaki: Rz i rz. Pod tekstem znajdowały się dwie ilustracje. Marcin miał za zadanie pokolorować tą, która była zgodna z treścią wiersza. Na drugiej ilustracji zaznaczał elementy , które nie pasowały do tekstu. Obydwa zadania wykonał bezbłędnie. Następnie otrzymał kartę pracy zawierającą trzy polecenia. Jego zadaniem było dorysowanie określonego elementu, przeliczenie owoców, zamalowanie prawidłowej odpowiedzi na postawione pytanie. Chłopiec bez trudu uporał się również z tymi zadaniami. Pracował chętnie, w umiarkowanym tempie, uznał, że zadanie było łatwe i był zadowolony z efektów swojej pracy.
Dziecko nie ma problemów z rozumieniem samodzielnie przeczytanego tekstu.

B. PISANIE

Pisanie wyrazu „domek” na czas.

Przeprowadzona próba tempa pisania wyrazu „domek” wg. Elżbiety Grzegorzewskiej wykazała, że sprawność manualna chłopca jest na bardzo dobrym poziomie. Napisał 11 wyrazów w ciągu minuty, łącznie 54 litery jest to wynik powyżej przeciętnej.

Przepisywanie

Pewien rok uwielbiał się stroić.
We wszystkim było mu do twarzy.
Stroił się w śnieżne kożuchy, w wiosenne kurtki, kwieciste koszule i w jesienne płaszcze.

Marcin przepisywał tekst w dość szybkim tempie, krótkie wyrazy całościowo, dłuższe fragmentami. Podczas pisania dyktował sobie półgłosem. Skupiony i spokojny w trakcie pracy. Strona graficzna w normie. Litery niekiedy nie mieszczą się w liniaturze, czasami nieprawidłowe łączenia międzyliterowe, niewłaściwe zagęszczenie tekstu. Nie popełnił jednak ani jednego błędu. Zauważalny mocny i nieprawidłowy chwyt przyboru do pisania.

Pisanie z pamięci

Zosia i Witek to rodzeństwo.
Jasiu lubi placki z dżemem.
Ula jeździ na hulajnodze.

Podczas badania Marcin wykazywał objawy pobudzenia, pracował przy tym wolno, niespokojnie i chaotycznie. Mocniej naciskał na ołówek. Kilkakrotnie dyktował sobie półgłosem. Pierwsze zdanie napisał bezbłędnie, w drugim nie zastosował kropki na końcu zdania. Ostatnie zdanie zawiera najwięcej błędów: zamiast „jeździ” napisał
„jeczci”, w wyrazie „hulajnodze” zamienił „h” na „f” oraz „dz” na „ć”. Popełnione błędy mogą świadczyć o zaburzonej percepcji wzrokowej i słuchowej oraz pamięci wzrokowej.

Pisanie ze słuchu

Nadeszła jesień.
Kolorowe liście spadają z drzew.
Słucham jak szumi i szeleści wiatr.

Marcin pisał w wolnym tempie. Wielokrotnie domagał się powtórzenia tekstu. Pracował w skupieniu, był jednak niespokojny. Wyraźny mocny nacisk na przybór piszący. Nie popełnił ani jednego błędu, widoczna niższa estetyka pisma, niektóre wyrazy nie mieściły się w liniaturze, niedokładne łączenia między literami.

C. SPRAWNOŚĆ MANUALNA I GRAFOMOTORYCZNA

W celu sprawdzenia sprawności manualnej i grafomotorycznej Marcin miał do wykonania następujące ćwiczenia:
1. wykonanie rysunku „Moja mama”
2. wycinanie
3. rysowanie po śladzie
4. kreślenie wzorów literopodobnych

Ad.1.
Marcin wykonał rysunek ubogi w szczegóły. Postać mamy została rozmieszczona na kartce nieprawidłowo - chłopiec nie wykorzystał całej przestrzeni. Rysunkowi brakuje wielu elementów : brak nosa, uszu u postaci ludzkiej. Chłopiec nie narysował dłoni. Wyraźne widać niezbyt dokładne kolorowanie kredką. Marcin starał się zastosować jak najwięcej kolorów by uatrakcyjnić pracę. Rysunek wykonał bardzo szybko.

Ad.2.
Chłopiec posługuje się nożyczkami sprawnie i prawidłowo. Wykonywał ruchy dość precyzyjnie, starając się trzymać dokładnie zaznaczonych linii. Zadanie nie sprawiło Marcinowi większych trudności, choć zdarzyły się drobne niedociągnięcia. Kształt wycinanych figur został zachowany. Pracował bardzo chętnie.

Ad.3.
Marcin rysując po śladzie wykonał zadanie nieprecyzyjnie. W kilku miejscach linia wychodzi poza wytyczony ślad, niekiedy nie jest zachowana jej ciągłość. Chłopiec wykonał zadanie bardzo szybko.

Ad.4.
Chłopiec kreśląc wzory literopodobne odtworzył zasadniczy kształt znaków. Marcin jednak nie zawsze trzymał się liniatury - wyraźne niedociągnięcia lub jej przekraczanie. Nierównomierne odległości między znakami, niedokładne pętelki, nierówne łuki i linie.
Pracował w umiarkowanym tempie, dość mocny nacisk na ołówek. W trakcie pracy przejawiał oznaki niecierpliwości, kopał nogę od ławki.

III.BADANIE FUNKCJI SŁUCHOWEJ


Do zbadania funkcji słuchowej posłużyłam się testem wg. I.Styczek.

Poziom analizy słuchowej wyrazów

1.Co słyszysz na początku wyrazu?
ankieta (a)
Elżbieta (e)
Urszula (u)

2.Co słyszysz na końcu wyrazu?
most (t)
kiosk (k)
walc (c)

3.Co słyszysz na początku wyrazu?
ptaki (p)
cegła (c)
traktor (t)
mydło (m)

4.Co słyszysz na końcu wyrazu?
daktyle (e)
kołdra (a)
kalafiory (y)

5.Jakie głoski słyszysz w wyrazie?
lampa (l-a-m-p-a)
parasolka (p-a-r-a-s-o-l-k-a)
skafander (s-k-a-f-a-n-d-e-r)

Poziom syntezy słuchowej wyrazów

1.Zgadnij, co powiedziałam.
ko-ra-le (korale)
klam-ka (klamka)
a-tra-ment (atrament)

2.Zgadnij, co powiedziałam.
b-u-t (but)
k-l-o-c (kloc)
d-o-m-y (domy)
sz-y-n-k-a (szynka)
k-o-ż-u-sz-k-i (kożuszki)
s-a-m-o-w-a-r (samowar)

Badanie słuchu fonematycznego

1.Powtarzanie samogłosek.
- a, e, i, o, u, y
- ao, ou, ui, io, oe, ue
- aou, ioe, uoa, oie

2.Powtarzanie spółgłosek.
- p,b,m,f,t,r,d,n,w,s,l,g,ń,sz.cz,dz,rz,h,dź
- psz,ml,bsz,fsz

3.Powtarzanie głosek opozycyjnych pod względem dźwięczności.
w-f dż-cz g-k
z-s dz-c d-t
b-p dź-ć ż-sz

4.Powtarzanie wyrazów z głoskami opozycyjnymi.
bułka-półka Tomek-domek
kosa-koza góry-kury
żal-szal piórko-biurko
siedzi-sieci bada-pada

5.Powtarzanie wyrazów prostych:
kot kolega
las zeszyty
ryba poniedziałek
lalka margaryna
ołówek kaloryfer
wagon marmolada

6.Powtarzanie wyrazów „bez sensu”.
sar narab ruazonid
taf kemod ledem
mod keragez retumok

7.Wysłuchiwanie głosek różnicujących wyrazy:
mak-rak (m-r) wagon-wazon (g-z)
sos-los (s-l) bułka- półka (b-p)
lis-las (i-a) banan-baran (n-r)
kos-kot (s-t) dym-dom (y-o)

Wyróżnianie głosek w wyrazach

1.Wyróżnianie głosek w nagłosie

Powiedz, jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu:
but (b) mleko (m)
radio (r) ekran (e)
kubek (k) artysta (a)

2. Wyróżnianie głosek w wygłosie

Powiedz jaką głoskę słyszysz na końcu wyrazu:
rak (k) pirat (t)
osa(a) lato (o)
noc(c) nożyce(e)
mól(l) skafander(r)

3.Wyróżnianie głosek w śródgłosie

Powiedz jaką głoskę słyszysz w środku wyrazu:
but (u) Ala (l)
rok (o) Ewa (w)
bak (a) kra (r)

4. Słuchowa identyfikacja głoski w wyrazie

Powiedz jaką głoskę słyszysz:
- na drugim miejscu w wyrazie : kot(o) masa(a) obraz(b) kreda(r)
- na trzecim miejscu w wyrazie : kawa(w) serce(r) koło(ł) kropka(o)
- na czwartym miejscu w wyrazie : lampa(p) krata(t) pisak(a) obrazek(a)

Przeprowadzone badania wykazały, że poziom analizy i syntezy słuchowej oraz słuchu fonematycznego u Marcina jest prawidłowy.

IV. Diagnoza umiejętności matematycznych

Na podstawie przeprowadzonych sprawdzianów oraz całorocznej obserwacji postępów Marcina na zajęciach matematycznych mogę stwierdzić, że chłopiec bardzo dobrze radzi sobie w tej dziedzinie. Liczy w pamięci w oderwaniu od konkretu.
Działania na liczbach w zakresie 100 w obrębie czterech działań (dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia), bardzo często wykonuje poprawnie.
Niekiedy pojawiają się drobne, nieliczne błędy, wynikające bardziej z pośpiechu niż braku umiejętności. Bardzo dobrze opanował tabliczkę mnożenia. Kłopoty pojawiają się jedynie w rozwiązywaniu tekstowych zadań złożonych .
Dobrze radzi sobie z obliczeniami kalendarzowym, pieniężnymi itp.
Chłopiec często podkreśla, że bardzo lubi matematykę. Pracuje na tych lekcjach bardzo aktywnie, umiejętności matematyczne są niewątpliwie mocną stroną Marcina.

V. Interpretacja wyników nauczania

Marcin jest moim uczniem, jestem jego wychowawcą już drugi rok.
Jest dzieckiem, które niełatwo nawiązuje kontakty, w nowych sytuacjach bywa onieśmielony. Z czasem nabiera zaufania i jest otwarty w kontaktach z ludźmi.
Nasze relacje są bardzo dobre, dlatego nie miałam problemów z nakłonieniem go do wspólnej pracy w trakcie badania. Pracował chętnie, w dobrym tempie. Zadania, które otrzymywał były na ogół dla niego atrakcyjne. Przy trudniejszych zadaniach wykazywał tendencję do przedwczesnej rezygnacji, reagował emocjonalnie na przeszkodę, dezorganizując swój tryb pracy.
Zarówno w pracy indywidualnej jak i pracy zespołowej występują u chłopca objawy nadruchliwości np. stukanie palcami, kopanie nogą w stół, wiercenie się, zniecierpliwienie przy dłuższym zadaniu.
Chłopiec ma lateralizację prawostronną jednorodną. Na podstawie przeprowadzonych badań można przypuszczać, że umiejętność dokonywania analizy i syntezy słuchowej oraz słuch fonematyczny kształtują się na dobrym poziomie.
Badanie funkcji wzrokowej na zadaniach atrakcyjnych dla chłopca wypadło zadowalająco- dobra analiza i synteza wzrokowa.
Diagnoza umiejętności szkolnych ujawniła trudności w koncentracji uwagi, szczególnie przy próbach pisania. Pracował bardzo szybko i chaotycznie. Marcin ma kłopoty z zapamiętywaniem tekstu przy pisaniu z pamięci, popełnia wtedy błędy- myli litery, pomija znaki przestankowe. Przepisywanie nie sprawiało mu kłopotów i osiągnął w tym badaniu dobre efekty. Pisanie ze słuchu na prostym tekście wypadło prawie bezbłędnie. Strona graficzna pisma w normie. Nieprawidłowo trzyma przybór do pisania, czasem zbyt mocny nacisk na ołówek, zwłaszcza w sytuacji napięcia emocjonalnego. Pisze czytelnie, niekiedy nieprawidłowo łączy litery, wychodzi poza liniaturę.
Rysunek wykonał dość starannie, są jednak pewne braki w szczegółach w rysunku twarzy, dłoni, rozmieszczenie na kartce nie zawsze prawidłowe. Dobiera ładne barwy.
Zna i rozpoznaje wszystkie litery oraz znaki matematyczne. Niekiedy myli litery „ź” i „ż” .Czyta bardzo szybko metodą głoskową z syntezą. Krótkie, znane wyrazy potrafi odczytać globalnie. Podczas czytania nie zwraca uwagi na intonację, stosowanie pauz . W pełni rozumie usłyszany i samodzielnie czytany tekst. Bezbłędnie wykonał testy na czytanie ze zrozumieniem. Przy układaniu wyrazów z rozsypanki literowej popełnił błąd polegający na przestawieniu liter w wyrazie ośmiogłoskowym.
Podłożem trudności chłopca jest prawdopodobnie obniżona nieznacznie koordynacja wzrokowo-ruchowa, trudności w koncentracji uwagi i nadruchliwość.
Marcin uczęszcza na zajęcia wyrównawcze, gdzie pracuje nad poprawą umiejętności z zakresu edukacji polonistycznej. Korzysta również z zajęć korekcyjno-kompensacyjnych. W ramach tych zajęć powinien dalej pracować nad :
• usprawnianiem grafomotoryki
• doskonaleniem pamięci wzrokowej
• doskonalenie umiejętności pisania z pamięci
• doskonaleniem techniki czytania
• ćwiczeniem koncentracji uwagi
• budowaniem wiary w swoje możliwości poprzez stosowanie pozytywnych wzmocnień.

Opracowała
Beata Banaszak-Kostewicz