Wspieranie rozwoju mowy dziecka - prelekcja z elementami warsztatów

Scenariusz prelekcji z elementami warsztatowymi
pt.: „Wspomaganie rozwoju mowy dziecka”.
Uczestnicy: Rodzice i ich dzieci w wieku przedszkolnym.

Cel główny: dostarczenie rodzicom informacji oraz instruktarzu, w jaki sposób mogą wspierać rozwój mowy swoich dzieci.
Cele szczegółowe:
Uświadomienie roli i znaczenia prawidłowego oddychania w procesie kształtowania się prawidłowej wymowy,
Przedstawienie prostych ćwiczeń usprawniających narządy mowy oraz omówienie, w jaki sposób wykorzystywać codzienne sytuacje aby pogimnastykować aparat mowy,
Zaprezentowanie ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową ,
Wyjaśnienie, w jaki sposób rozwijać słownictwo czynne i bierne, wykorzystując gry, układanki, książeczki, malowanki itp.
Zainteresowanie dzieci zabawami usprawniającymi aparat oddechowy, artykulacyjny, percepcję słuchową.
Pomoce dydaktyczne: Fragment filmu, słomki, waciki, piórka, gazeta, minutnik, ilustracje zwierząt, bajka logopedyczna: „Sowa”, wierszyk „Poliglota”, szaliki.

Przebieg prelekcji:

1.Wprowadzenie, przedstawienie tematu prelekcji oraz uświadomienie celów. Mowa jest sprawnością, która wymaga doskonalenia. Jedyną drogą do jej nabywania jest kontakt ze środowiskiem, a więc przejmowanie prawidłowych wzorców wymowy poprzez osłuchanie się z nią w najbliższym otoczeniu. To ile i w jaki sposób mówimy do dziecka ma bardzo duży wpływ na rozwój jego mowy. Dziś przedstawię wskazówki, które podpowiedzą , co mogą Państwo zrobić, by mowa Waszego dziecka rozwijała się prawidłowo.

Rozmowa z dziećmi:
Logopeda zachęca dzieci, by zastanowiły się, co sprzyja poprawnemu mówieniu. Podsumowując, wymienia: sprawne uszy, sprawne narządy mowy i sprawne oddychanie.

2.Uświadomienie roli i znaczenia prawidłowego oddychania w procesie kształtowania się prawidłowej wymowy.
Oglądanie fragmentu filmu na video przedstawiającego i omawiającego
konsekwencje związane z nieprawidłowym oddychaniem ( problemy zdrowotne, problemy z kształtowaniem się nieprawidłowej wymowy, problemy ortodontyczne i inne).
Podsumowanie obejrzanego materiału, zaprezentowanie ćwiczeń oddechowych przy aktywnym udziale dzieci i rodziców
Przenoszenie papierowych rybek za pomocą słomki, dmuchanie na kolorowe piórka, dmuchanie przez słomkę na kolorowe waciki.

3. Przedstawienie prostych ćwiczeń usprawniających narządy mowy oraz omówienie, w jaki sposób wykorzystywać codzienne sytuacje aby pogimnastykować aparat mowy.

Podstawowe zadanie rodziców w okresie kształtowania się mowy dziecka polega na dostarczaniu prawidłowych wzorców wypowiedzi. Rodzice muszą mówić poprawnie. Nie można pozwolić sobie na powtarzanie wytworów językowych dziecka. To nie rodzice mają się uczyć mowy od dzieci ale dziecko od rodziców. Do prawidłowego mówienia przygotowują ćwiczenia usprawniające narządy mowy. Można je prowadzić w formie zabawy wykorzystując naturalne okazje aby poćwiczyć język wargi żuchwę, podniebienie.

Naturalna gimnastyka narządów mownych dziecka:
Kiedy dziecko ziewa nie gań go, lepiej poproś by zrobiło to jeszcze raz,
Gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczony lód – pozwólmy dziecku wylizać go,
Jeśli dziecko dostało loda, zaproponuj aby lizało go unosząc czubek języka ku górze,
Posmaruj dziecku wargi miodem lub kremem czekoladowym i poproś aby zlizało je dokładnie,
Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku zliczanie zębów czubkiem języka
Żucie pokarmów, dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, puszczanie baniek, kląskanie to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego

Ćwiczenia instruktażowe z aktywnym udziałem: rodzic- dziecko.
Dziecko siada naprzeciw rodzica, w taki sposób aby widzieć twarz mamy, lub taty. Podczas czytania bajki logopedycznej pt.„ Sowa”( załącznik Nr 1) logopeda przedstawia instruktaż gimnastyki narządów mowy , rodzice korzystając z instruktażu przedstawiają dzieciom ćwiczenia i zachęcają do powtórzenia określonych ruchów narządów mowy.
Zabawy poprzez naśladowanie różnorodnych odgłosów( zabawy dźwiękonaśladowcze) i czynności to również skuteczne i atrakcyjne dla dzieci treningi aparatu mowy.

Ćwiczenia z dziećmi.
Logopeda czyta wierszyk Pt. „ Poliglota”(załącznik Nr 3), zadaniem dzieci jest dokończyć rymowankę za pomocą wyrazów dźwiękonaśladowczych.
dzieci losują obrazki zwierząt , pojedynczo je naśladują za pomocą wyrazów dźwiękonaśladowczych a pozostałe dzieci z grupy zgadują jakie to było zwierzę.( załącznik Nr 4 )

Zaproponowane ćwiczenia mogą wspomóc i przyspieszyć naturalny proces rozwoju mowy, ale nie mogą zastąpić wizyty u logopedy koniecznej, gdy dziecko ma jakąkolwiek wadę wymowy.

4.Zaprezentowanie ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową
W procesie kształtowania się mowy bardzo ważnym czynnikiem jest percepcja słuchowa, czyli zdolność do rozpoznawania i rozróżniania bodźców słuchowych. Przypadku dzieci młodszych umiejętności te przejawiają się w postaci rozpoznawania i porównywania różnych odgłosów otoczenia. Dzieci sześcioletnie powinny rozpoznawać i różnicować głoski w sylabach i wyrazach. Jeżeli dzieci mają prawidłowo rozwiniętą percepcję słuchową szybko opanowują poprawną wymowę a także nie mają problemów z nauką czytania i pisania.

Ćwiczenia z dziećmi i rodzicami:
Logopeda prosi dzieci o wsłuchanie się w dźwięki jakie można wydobyć z kartki papieru: darcie, gniecenie, wachlowanie, kartkowanie, szeleszczenie. Zadaniem dzieci jest odgadnięcie, jaką czynność z kartką wykonał logopeda.
Rodzic mówi do dziecka „Tu jestem” a zadaniem dziecka jest dojście do mamy lub taty z zawiązanymi oczami z drugiego końca sali.
Dzieci szukają schowanego minutnika, który dzwoni.

5. Wyjaśnienie, w jaki sposób rozwijać słownictwo czynne i bierne, wykorzystując gry, układanki, książeczki, malowanki itp.
Dzieci wzbogacają swoje słownictwo każdego dnia, wtedy gdy wypowiadają słowa (rozwijają słownictwo czynne) i kiedy je tylko mają w myślach lub usłyszą, a rozumieją ich sens ( rozwijają słownictwo bierne). Rola opiekunów polega na tym, by jak najwięcej słów ze słownika biernego przechodziło do słownika czynnego, czyli by dziecko systematycznie gromadziło słownictwo wokół różnych tematów a następnie zaczęło je stosować w odpowiednich sytuacjach. W tym celu pomocne są gry i zabawy dydaktyczne, gry i zabawy komputerowe, historyjki obrazkowe, książki, zabawy tematyczne, rymowanki. Rozwinięcie tematu znajduje się w załączniku Nr 5.

6.Podsumowanie.
Podziękowanie rodzicom za uwagę i współpracę, podziękowanie dzieciom za aktywny udział w zabawach i ćwiczeniach.
Przekazanie rodzicom materiałów podsumowujących treści z prelekcji i zawierających wskazówki do pracy z dzieckiem w domu. ( Załącznik Nr 5)

Załącznik Nr 2

Wiersz Ewy Stadtmuller pt. „Poliglota”

Jestem mały poliglota,
Bo rozumiem psa i kota,
Ptasi język także znam,
Zaraz udowodnię wam.

Kotek miskę mleka miał.
Pyszne było – miaukną:
.....................

Piesek też by pewnie chciał.
Szczeka głośno:
......................

Małej myszce ser się śni.
Piszczy cicho:
.......................

Kurka zniosła jajek sto.
Gdacze o tym:
............................

Kaczka śliczne piórka ma.
Kwacze dumnie:
...........................

Nad jeziorem żabek tłum
Kumka sobie:
...........................

Jak to dobrze kumie, kumie,
Że ktoś po żabiemu umie.

Załącznik Nr 4

Materiały dla rodziców

„ Sowa”
Sowa rozejrzała się po swojej dziupli( dzieci przesuwają językiem po podniebieniu górnym, wewnętrznych ścianach policzków, podniebieniu dolnym). Zauważyła duży bałagan. Postanowiła zrobić porządek. Zaczęła od odkurzania sufitu dziupli ( dzieci przesuwają czubkiem języka od przodu do tyłu jamy ustnej po podniebieniu górnym), zdjęła też firanki ( liczą czubkiem języka górne zęby) i włożyła je do pralki ( motorek wargami). Po chwili pralka zaczęła płukanie firan( przepychanie powietrza wewnątrz jamy ustnej). Sowa odkurzyła też ściany ( przesuwają czubkiem języka po wewnętrznej ścianie policzków) oraz podłogę ( przesuwają czubek języka po podniebieniu dolnym w okolicach łuku zębowego). Rozwiesiła firany( ponownie liczą czubkiem języka górne zęby). Sowa była bardzo zadowolona z wykonanej pracy i szeroko się uśmiechnęła ( rozciągają szeroko usta). Dumna wyjrzała dziupli i rozejrzała się wokoło ( poruszają językiem ruchem okrężnym na zewnątrz jamy ustnej). Spojrzała w górę (dzieci sięgają czubkiem języka w kierunku nosa), spojrzała w dół( sięgają czubkiem języka w kierunku brody). Rozejrzała się w prawo( przesuwają czubek języka do prawego kącika ust) i w lewo ( przesuwają czubkiem języka do lewego kącika ust). Wszędzie był porządek i słychać było śpiewające ptaszki ( gwiżdżąc naśladują śpiew ptaków).
Naturalna gimnastyka narządów mowy

Kiedy dziecko ziewa nie gań go, lepiej poproś by zrobiło to jeszcze raz,
Gdy na talerzu został ulubiony sos lub rozpuszczony lód – pozwólmy dziecku wylizać go. To ćwiczenie choć jest mało eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka;
Jeśli dziecko dostało lizaka, zaproponuj aby lizało go unosząc czubek języka ku górze,
Posmaruj dziecku wargi miodem lub kremem czekoladowym i poproś aby zlizało je dokładnie,
Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponuj dziecku zliczanie zębów czubkiem języka
Żucie pokarmów, dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, puszczanie baniek, kląskanie to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego
Korzystając z okazji wspólnego z dzieckiem rysowania, sprawdź czy dziecko potrafi narysować kółko ( językiem dookoła warg) lub kreseczki ( od jednego do drugiego kącika warg).

Zabawy słowne.
Do tego typu zabaw potrzebny jest zestaw różnych obrazków, zdjęć, ilustrowanych książeczek, gier planszowych lub gier komputerowych. To czym się bawimy z dzieckiem w dużej mierze zależy od pomysłowości samych opiekunów. W wielu przypadkach samo dziecko wskaże wam co go aktualnie interesuje i warto takie sytuacje wykorzystać. Oto przykłady zabaw słownych dla sześciolatków.
Rymowanki – rymy łatwo wpadają w ucho, pozwalają przekonać się, że wśród wielu słów są takie, które brzmią podobnie a znaczą zupełnie co innego. Zaczynamy od dobierania obrazków, których nazwy się rymują.
Zabawy tematyczne - początkowo powinien nimi kierować dorosły, utrwalając i porządkując wiadomości zdobyte przez dziecko. Świetnymi tematami do takich zabaw są: rodzina, sklep, urodziny lalek, u fryzjera, u lekarza, pan listonosz, w księgarni, wizyta u cioci i wszystko to, czego doświadczyło dziecko.
Historyjki obrazkowe ; świetna pomoc do doskonalenia wymowy dziecka, ale również do rozwijania myślenia przyczynowo- skutkowego. Możemy je znaleźć w pisemkach dla dzieci. Zaczynamy od dwóch obrazków, stopniowo możemy dodać trzeci i czwarty. Prosimy dziecko o ustalenie odpowiedniej kolejności, opowiedzenie treści, wskazanie, jakiego obrazka brakuje, dopowiedzenie zakończenia historyjki lub nadanie historyjce tytułu.
Zabawa „Detektyw” – dzieci bardzo lubią szukać różnych przedmiotów, warto więc zaproponować im szukanie słów, które możemy łączyć ze sobą w pary. Wygrywa ta osoba, która wymyśli najwięcej słów pasujących do siebie np.: mama – prasuje, pierze, zmywa, śpiewa ..., lalka – duża, plastikowa, ładna ...., czytamy – książkę, gazetę ..., mały – wysoki, gruby – chudy itp.
Gry i zabawy komputerowe. Jest wiele atrakcyjnych dla dzieci gier i zabaw komputerowych . istotnym ich walorem jest to, że wykorzystują one interesującą grafikę, animację, ruch , muzykę, atrakcyjne dla dziecka tematy zabaw. W takich zabawach dziecko może czuć się sprawcą działania i otrzymywać obrazkowe lub dźwiękowe nagrody za dobrze wykonane działania.
Gry i zabawy dydaktyczne typu: domino, nawlekanki, labirynty, zagadki, szarady inscenizacyjne, puzzle, gry planszowe i inne. Zabawy tego typu maja swoją formę, strukturę, temat i reguły, którym trzeba się podporządkować. Rozwijają wszechstronnie.