Wieczór andrzejkowy - scenariusz zajęć

Młodzieżowy Ośrodek Adaptacji Społecznej
w Koszalinie

Leszek Chwist WIECZÓR ANDRZEJKOWY

Scenariusz zajęć z wychowankami Młodzieżowego Ośrodka Adaptacji Społecznej w Koszalinie

Cele:
a) Zapoznanie wychowanków z historią dawnych obrzędów ludowych.
b) Pielęgnowanie polskich tradycji i zwyczajów.
c) Integrowanie wychowanków poprzez wspólną pracę nad przygotowaniem prezentacji.

Metody:
a) Elementy dramy, zabawy tematyczne.

Środki dydaktyczne:
a) Rekwizyty do wróżb, dekoracje.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

1. Wychowanek nr 1 wstaje i wita zaproszonych gości:

W imieniu wychowanków oraz wychowawców grupy III mam zaszczyt powitać wszystkich zaproszonych gości na wieczorze poświęconym tradycji andrzejkowej. Mamy nadzieję, że uda nam się stworzyć miłą atmosferę oaz zapewnić dobrą zabawę.

2. Wychowanek nr 2 odczytuje swój tekst:

Andrzejki przypadają na noc z 29 na 30 listopada, w wigilię św. Andrzeja. Nie ma do końca pewności, dlaczego właśnie tę noc uznano za najlepszą dla wróżb matrymonialnych. Być może wpływ na to miała pora roku, bowiem właśnie jesienią rozpoczynała się na wsi pora kojarzenia małżeństw.

Według dawnych wierzeń ta noc miała magiczną moc, która uchylała wrota do tajemniczej, nieznanej przyszłości.

Dzień świętego Andrzeja przypada na przełom pór roku (jesieni i zimy) i roku liturgicznego. Tak więc jest to również ostatnia chwila przed adwentem.
W wierzeniach ludowych w tym okresie najczęściej pojawiały się istoty pozaziemskie, a wróżby miały moc największą. W tym czasie sprzyjać oraz pomagać im miały błąkające się po ziemi duchy.

Prawdopodobnie kolebką tych wierzeń jest starożytna Grecja. Tamtejsi mieszkańcy wierzyli bowiem, że ludzka dusza po śmierci człowieka zyskując dar jasnowidzenia. Według innej hipotezy kult św. Andrzeja wywodzi się z wierzeń celtyckich i starogermańskich.

W Europie Środkowej i Zachodniej zwyczaj ten znany był od XII wieku. Do Polski przywędrował w wieku XVI. W przeszłości Andrzejki, znane też jako Jędrzejki lub Jędrzejówki, noc wróżb dziewczęcych dotyczących miłości i małżeństwa, traktowane były z powagą. Często obchody te poprzedzał post i modlitwa do św. Andrzeja. Na przestrzeni wieków zmienił się charakter tych obchodów i obecnie są raczej obyczajem świeckim. Dziś wszyscy chętnie uczestniczą w tej zabawie -dziewczęta jak i chłopcy, dzieci i dorośli bawią się żartobliwymi wróżbami. Najczęściej odbywa się to podczas wspólnych zabaw, na imprezach lub kameralnych, domowych spotkaniach.

Zapraszam, więc wszystkich na wspólna zabawę andrzejkowa.

3. Wychowanek nr 1 odczytuje swój tekst, który jest wstępem do prezentacji przysłów związanych z tradycją andrzejkową:


Ludowym przekazem, podaniem, andrzejkowe tradycje zgromadziły wiele przysłów i powiedzeń, którymi możemy ,, okrasić” ten dzień i wieczór znajomym. Chcielibyśmy przypomnieć kilka z nich.

4. Wychowankowie kolejno odczytują swoje przysłowia:

Wychowanek nr 1:
,,Na noc świętego Andrzeja dziewkom z wróżb nadzieja”.
,,Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni na polu leży”.

Wychowanek nr 3:

,,Święty Andrzej ci ukaże, co ci los przyniesie w darze”.
,,Śnieg na Andrzeja, dla zbóż zła nadzieja”.

Wychowanek nr 4:

,,Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja”.
,, Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście”.

Wychowanek nr 5:

,, Na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja”.
,, W wygilię Jędrzeja świętego – ujrzy oblubieńca swego”.

Wychowanek nr 6:

,, Nie jędrusić, ale na koszulę gnusić”
,, Której but na progu stanie – pierwsza panna na wydanie”.

Wychowanek nr 7:

,, Na święty Jędrzej szukają baby przędzy”.
,,Gdy Andrzej się zjawi, to zimę postawi”.

Wychowanek nr 8:

,, Miękko na Andrzeja, to niedobra nadzieja”.
,, Gdy w Andrzeju deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota”.

Wychowanek nr 9:

,, Gdy Andrzej zwiąże ziemię łyczkiem, to Katarzyna rzemyczkiem”.
,, Noc Andrzeja świętego przywiedzie narzeczonego”.

5. Po przysłowiach wychowanek nr 2 odczytuje swój wiersz, który stanowi wstęp do rozpoczęcia wróżb:


Listopad gdy już kończy dzień
I gwiazdka się pokaże.
Spotkamy się przy blasku świec
Tak jak tradycja każe.
Zaszczeka pies, gęś złapie ser
I buty staną w rzędzie.
Na wodę wosk wyleje się
I tajemniczo będzie.
Niech wieczór ten obieca nam
Dni piękne i los nowy.
Niech spełnią się najlepsze z wróżb
W ten wieczór Andrzejkowy.

6. Po wystąpieniu wierszu wychowanka nr 2 następuje wychowankowie prezentują swoje wróżby:

Wychowanek nr 3:

,, O czym marzysz”

Na kartkach wypisane są litery od A do O, na każdej karteczce pod dana literą kryje się jedno marzenie. Poproszę teraz każdą z osób, aby lewą ręką wyciągnęła jedną kartkę a ja powiem jej o czym marzy skrycie.

(chłopiec podchodzi najpierw do zaproszonych gości i oni losują jako pierwsi. Później losują wychowawcy i wychowankowie )

A. o karierze
B. o miłości
C. o przyjaźni
D. o pieniądzach
E. o zdrowiu
F. o urlopie
G. o smacznym jedzeniu
H. o dalekich podróżach
I. nie marzysz o niczym
J. o szybkim samochodzie
K. o modnych ciuchach
L. o dobrej zabawie
M. o pochwałach przełożonych
N. o wygranej w totka
O. o długim życiu

Wychowanek nr 4

,, NUMEROLOGIA”

Podaj mi dzień swojego urodzenia, a ja podam ci po obliczeniach cechy twojego charakteru.

(wychowanek wybiera kolejno pięć osób)

JEDYNKA – ambitny (a) i pewny (a) siebie
DWÓJKA – łagodny (a) i wrażliwy (a)
TRÓJKA – dynamiczny (a) i godny (a) zaufania
CZWÓRKA – uparty (a) i sentymentalny (a)
PIĄTKA – pogodny (a) i impulsywny (a)
SZUSTKA – serdeczny (a) i towarzyski (a)
SIUDEMKA – romantyczny (a) i trudny (a) we współżyciu
ÓSEMKA – zamknięty (a) w sobie i niedoceniany (a)
DZIEWIĄTKA – niezależny (a) i pełen (a) pasji

Wychowanek nr 5

,, TAJEMNICZE MISECZKI”


Pod siedmioma miseczkami znajdują się różne przedmioty, proszę wybrać jedną a ja przepowiem co czeka tę osobę w najbliższej przyszłości.

(wychowanek wybiera kolejno 5 osób - za każdym razem, gdy dana osoba wybierze miseczkę trzeba ją przestawić zanim będzie się wróżyło kolejnej osobie)

MONETA – dużo pieniędzy
LIŚĆ LAUROWY – sława
BILET – daleka, ciekawa podróż
OBRĄCZKA - piękny ślub
CHLEB - życie w dobrobycie
CHUSTECZKA - smutek, żal
PIERŚCIONEK – powodzenie u dziewcząt – chłopców


Wychowanek nr 6

,,RZUCANIE KOŚCI”

Wybrana osobą miesza kostki w dłoni a następnie wyrzuca je na stół. Sumie wyrzuconych oczek odpowiada wróżba.

(wychowanek wybiera do wróżb 5 osób)
3 – szczęście
4 – przykrość
5 – spełnienie marzeń
6 – coś zgubisz
7 – kłopoty w szkole – pracy
8 – coś wisi w powietrzu
9 – poznasz nowego przyjaciela
10 – będziesz mieć rodzeństwo
11 – złapiesz katar
12 – dobre wieści
13 – smutek
14 – możesz liczyć na pomoc
15 – potrzebujesz opieki
16 – podróż
17 – zmiana planów
18 – wielki sukces

Wychowanek nr 7

,,CO MÓWIĄ GWIAZDY”

Wróżba ta polega na tym, że na środku sali leży butelka, a wokół niej gwiazdy – symbole. Każdy kręci butelką, która po zatrzymaniu wskazuje jakiś symbol. Prowadzący odczytuje znaczenie tego symbolu.

(wychowanek wybiera kolejno do wróżb kilka osób – z tych, które jeszcze nie uczestniczyły we wróżbach)

KORONA – w przyszłości będziesz ważną osobą
SERCE – czeka cię wielka miłość i szczęście rodzinne
MONETA – będziesz bardzo bogatym biznesmenem. Sukces w interesach
PALMA – czekają cię wspaniałe przygody. Zostaniesz podróżnikiem
GWIAZDA – przed tobą wspaniała kariera aktorska lub piosenkarska

Wychowanek nr 8

,, WYBIERAMY KUBKI”
Na stole stoją trzy kubki, w których jest mleko, ocet i woda. Teraz wybiorę kolejno kilka osób. Każda z tych osób będzie miała zasłonięte oczy przepaską i będzie musiała zanurzyć palec w wybranym przez siebie kubku. Musi oblizać palec i powiedzieć jaki smak czuje.

(chłopiec wybiera kolejno kilka osób)

SMAK MLEKA OZNACZA – czeka cię szczęśliwe małżeństwo
SMAK OCTU OZNACZA – mąż, żona będzie miał (a) kwaśne usposobienie
WODA – NIGDY NIE WYJDZIESZ ZA MĄŻ – NIE OŻENISZ SIĘ

7. Po prezentacji wróżb wychowanek nr 1 odczytuje tekst o pochodzeniu wróżb z wosku:

Niewątpliwie najbardziej znaną, widowiskową i lubianą wróżbą w andrzejkowy wieczór jest lanie na zimną wodę wosku i po jego zastygnięciu odczytywanie przyszłości z zastygłych kształtów oraz cieni jakie rzucają.
Jednak początkowo wylewano zamiast wosku ołów lub cynę, które topiono na łyżce nad ogniem świecy lub kuchennym żarem. Uważano ponadto, iż do wróżb najlepiej służyć mogą ułamki z ram kościelnych okien lub witraży, które były symbolami trwałego związku. Sądzono, że związek wróżony metalem będzie trwalszy niż wróżony kruchym woskiem.
Jednak i wosk uważano za święty. Pszczoły bowiem były zawsze symbolem pracowitości, mądrości, ładu, powodzenia, miłości, płodności i proroctwa. Owadom tym w wielu kulturach przypisywano cechy istot boskich lub świętych. Dlatego odnoszono się z czcią zarówno do nich jak i wytwarzanych przez nie produktów – miodu i wosku. Przez długi czas wróżby z wosku były jednak bardziej popularne w krajach starożytnych i innych kulturach. W Europie natomiast pszczeli wosk wykorzystywano głównie do wytwarzania świec, których używano w czasie nabożeństw i ważnych uroczystości.
Zarówno w przeszłości jak i obecnie stopione surowce wylewano delikatnie na zimną wodę, przez otwór w główce klucza, który powinien być wykonany z mosiądzu albo innego metalu koloru złotego. Według wierzeń klucz symbolizował otwarcie bramy czasu oraz otwierał tajemnice w książce przyszłości. Początkowo uważano, że do tego celu nadaje się wyłącznie klucz od poświęconych drzwi, głównego wejścia do kościoła, zakrystii lub kaplicy.
Z kształtów cienia obracanej w ręku woskowej figurki odczytywano symbole, na podstawie których prognozowano co przyniesie kolejny rok.
Z andrzejkowych wróżb to chyba jedyna mająca szerszy wymiar niż kwestia uczuć i małżeństwa.

8. Po odczytaniu tego tekstu wychowanek nr 1 odczytuje wiersz:

Dziś Andrzeja – radość wkoło,
Słychać śpiewy, jest wesoło.
Panny na ten dzień czekały,
Wróżyć przyszłość sobie chciały.
Kluczyk mają i wosk leją,
Wciąż żartują i się śmieją.
Lecz w ich sercach jest powaga,
Gdzie ta miłość ... będzie? Jaka?
Czy to będzie ta wyśniona
I dla serca upragniona?
Wróżba z wosku bywa krucha.
Nuż się trafi miłość głucha.
Albo padnie na biedaka,
Będzie wtedy byle jaka.
Można jednak dziś próbować.
Jak nie wyjdą dzisiaj próby
To poczekać musi luby.
Lecz za długie to czekanie,
To niedobre na kochanie.
Niech więc wróżba czyni cuda.
Może w końcu im się uda ..

9. Przeprowadzam wróżby z wosku.

10. Pożegnanie i podziękowanie:

W imieniu wychowanków i wychowawców grupy III chciałbym wszystkim gościom serdecznie podziękować za wspólnie spędzony wieczór. Szczególnie chcielibyśmy podziękować za pomoc w przygotowaniu tego wieczoru: ........................................ Życzymy wszystkim, aby dzisiejszego wieczoru spełniły się ich marzenia i aby wróżby były szczególnie łaskawe.