Małe formy sceniczne - tworzenie scenariuszy

Niewiele istnieje publikacji na temat małych form teatralnych i umiejętności tworzenia scenariuszy przez uczniów klas niższych. Znajdują się głównie inscenizacje z gotowym scenariuszem i gotowym podziałem na sceny i role. Brakuje publikacji dotyczących strony teoretycznej problemu, jak pobudzić dzieci do tworzenia scenariuszy i twórczości teatralnej oraz jak rozwijać tę umiejętność.
U dzieci istnieje potrzeba dużej aktywności, samodzielnego odkrywania, badania, twórczości. Już w drugiej połowie XX wieku zapoczątkował się kolejny etap w dziejach odnowy wychowania i triumf pedagogiki twórczej aktywności. W pierwszych latach XX wieku powstało wiele szkół starających się realizować idee szkoły aktywnej. Propagowano swobodę, spontaniczną twórczość artystyczną, rozwój wyobraźni. W teorii i praktyce "nowego wychowania" rozwinęła się wiedza o twórczości rysunkowej dzieci, ekspresji artystycznej przez formy teatru. Szansą do rozwinięcia dziecięcej aktywności i twórczości stały się małe formy teatralne, takie jak: inscenizacja, teatrzyk, teatr lalek, drama, pantomima, w których dziecko ma możliwość wcielania się w czyjąś postać. Dziecko głębiej się rozwija jeżeli dana jest mu szansa tworzenia. Poprzez tworzenie scenariusza, odgrywanie konkretnej roli, wcielanie się w konkretną postać może wyrazić siebie. Poza tym dziecko wciąż wzbogaca słownictwo, aktywizuje mowę.
Mimo tak licznych korzyści jakie daje stosowanie małych form teatralnych w nauczaniu, tworzenie scenariuszy i rozwijanie tej umiejętności, nauczyciele wykorzystują je z wielkimi oporami.
Dzieje się tak dlatego, iż nauczycielom brak chęci do urozmaicania swojej pracy. Często zajęcia z dziećmi prowadzone są rutynowo, bez wkładu większego wysiłku nauczyciela, który to wpłynąłby twórczo na dziecko. Często zamiast kierowania swej uwagi na potrzeby dziecka w młodszym wieku szkolnym, jego szczególną potrzebę ruchu, tworzenia, spojrzenia konkretno-obrazowego na świat, nauczyciele realizują program. Wiadomo, że tworzenie sztuki, przydział ról, wyszukanie choćby najmniejszych rekwizytów do wystawienia sztuki, wymaga większej ilości czasu niż rutynowo przeprowadzona lekcja. Być może to również jest przyczyną rzadkiego stosowania na lekcjach małych form teatralnych.
Niniejsza publikacja ma przybliżyć korzyści płynące ze stosowania małych form teatralnych oraz umiejętności tworzenia scenariuszy.
Poniżej przedstawiam propozycje sytuacji pedagogicznych w kształtowaniu umiejętności tworzenia scenariuszy, które pozwolą wpłynąć na aktywność językową dzieci wyrażającą się w umiejętności tworzenia scenariuszy.
Nim przejdę do przedstawienia kolejnych sytuacji omówię wyższość tworzenia scenariuszy nad korzystaniem z gotowych wzorów scenicznych oraz przytoczę definicję samego pojęcia sytuacji w ujęciu różnych autorów.
W literaturze znaleźć można wiele ciekawie skomponowanych scenariuszy, które są niezmiernie potrzebne i które można wykorzystać podczas nadarzających się ku temu okazji. Nauczyciele i pedagodzy są zainteresowani repertuarem dla teatrzyków szkolnych, które to zainteresowania sprowadzają się do żądania gotowych scenariuszy. Przejmowanie gotowych scenariuszy zamieszczonych w różnych pozycjach książkowych nie jest twórczym stylem pracy. Prezentowane gotowe scenariusze służyć jedynie powinny jako pewna "ilustracja" i skłonić do własnej pracy przy współudziale wszystkich uczniów. W pracy z zespołami szkolnymi klas młodszych ostateczny kształt formalny nadaje scenariuszom reżyser-opiekun. Nie oznacza to jego izolacji od zespołu w trakcie komponowania. Wskazany jest tu także udział wszystkich w formie dyskusji i przydzielania poszczególnych sekwencji pojedynczym wykonawcom. Podczas komponowania scenariusza poszczególne głosy "aktorów" i ich możliwości interpretacyjne mogą się okazać niezmiernie przydatne l
Aktywności twórczej sprzyja "otwarty" styl pracy z dziećmi. Styl ten obejmuje taki typ "podejścia pedagogicznego", jak: podejście sytuacyjne i projektowanie okazji
edukacyjnych. W podejściach tych czynnikiem stymulującym aktywność dziecka ma być sytuacja wychowawcza i okoliczność sprzyjająca procesowi wychowania i kształcenia.
Różni autorzy w różny sposób definiują sytuację. K.Konarzewski definiuje sytuację jako "każdą chwilę ludzkiego życia upływającą w pewnym otoczeniu, które można opisać z zewnątrz w kategoriach obiektywnych". Ta obiektywna charakterystyka warunków, jak pisze dalej, "jest z punktu widzenia podmiotu mniej ważna niż znaczenie, które on sam im przypisuje. Ten subiektywnie zinterpretowany układ warunków nazywa się właśnie sytuacją danej jednostki w danej chwili" l. W.Okoń określa sytuację jako "część procesu dydaktycznego, którą można traktować jako swoistą całość (...). Sytuacje organizuje się po to, aby w uczniach pod wpływem ich aktywności dokonywały się jakieś zmiany, stosowanie do założonych celów kształcenia i wychowania^. W Encyklopedii powszechnej można znaleźć następującą definicję sytuacji: "metoda badań stosowana głównie w socjologii, psychologii, pedagogice małych grup lub jednostek w warunkach naturalnych bez stosowania sztucznych wymagań lub zadań, ale przy wykorzystaniu konkretnej sytuacji życiowej lub zaangażowaniu jej tak, iż badany nie wie, że jest przedmiotem badania"^. J.Awgulowa i W.Świątek piszą, iż nauczyciel organizując pracę nad inscenizacją stwarza dzieciom sytuację, w której w sposób bezpośredni przeżywają najróżniejsze nastroje, uczucia i podejmują określone decyzje^.
Wymienieni autorzy różnie ujmują samo pojęcie sytuacji, jednak dochodzą do tego samego wniosku, iż sytuacja bądź to wyzwala aktywność, bądź pozwala stworzyć układ warunków sprzyjających rozwojowi jednostki.
Wyzwalając aktywność językową jednostki nauczyciel powinien:
1) być świadomy celu doskonalenia mowy dziecka i rozumieć teoretyczne uzasadnienie potrzeby stymulowania aktywności językowej,
2) posiadać predyspozycje pozwalające mu:
- wyzwalać twórczą aktywność językową przez umiejętne formułowanie pytań, zadań i problemów oraz przez stworzenie sytuacji inspirujących dziecko do spontanicznego wypowiadania się,
- kierować procesem formułowania i wypowiadania myśli w sposób dyskretny i życzliwy, wspomagać dziecko przez partnerskie włączenie się do rozmowy dzieci (poprzez czynne uczestniczenie w inscenizacjach),
- oceniać aktywność językową dzieci, umiejętności społecznego komunikowania się, ekspresji i twórczości uwzględniając ich odrębność, ich indywidualność,
3) działać w sposób zaangażowany, konsekwentny, wytrwały w procesie twórczego aktywizowania języka dziecka.
Twórcza aktywność językowa winna wyrażać się w:
1) zdolności do czerpania z bogactw wyobraźni twórczej,
2) zaspokajaniu uwewnętrznionej potrzeby ekspresji werbalnej,
3) zdolności do wysuwania nowych pomysłów, projektów, sposobów rozwiązań problemów i zadań językowych w związku z realizacją pewnych celów, np.: ekspresyjnych, poznawczych,
4) spontanicznym, celowym, chętnym podejmowaniu aktywności językowej w postaci wypowiedzeń lub dłuższych wypowiedzi o zróżnicowanej formie stylistycznej i w zdolności do świadomego formułowania nowych, dotąd nie istniejących wypowiedzeń i wypowiedzi,
5) umiejętności wartościowania swych wypowiedzi oraz ich korygowania^.
Twórczość językowa dzieci wyłaniająca się w mojej pracy podczas tworzenia scenariuszy, przetwarzania tekstów w scenariusze, tworzeniu monologów i dialogów, organizowana jest w różnych sytuacjach inspirowanych:
1) przeżyciami i doznaniami uczniów,
2) wycieczkami,
3) tekstami literackimi,
4) obrazami^.
Przedstawię teraz 4 przykładowe sytuacje inspirowane różnymi bodźcami:
1) sytuację pobudzającą do tworzenia scenariusza inspirowaną tekstem,
2) sytuację pobudzającą do przetwarzania tekstu w scenariusz inspirowaną wycieczką,
3) sytuację pobudzającą do pogłębiania znajomości cech dialogu i monologu inspirowaną obrazem,
4) sytuację pobudzającą do tworzenia scenariusza inspirowaną przeżyciami i doznaniami uczniów.

Sytuacja pobudzająca do tworzenia scenariusza inspirowana tekstem literackim.

Przykład l
Dobro i zło w baśni H. Ch.Andersena pt. "Dziecię elfów" - tworzenie scenariusza.
Cel: Konstruowanie dialogów, posługiwanie się różnymi rodzajami zdań. Kształtowanie postaw społeczno-moralnych.

Przebieg pracy:
1. Odczytanie krótkich informacji o autorze baśni i jego książkach,
przygotowanych przez dzieci w domu (zadanie domowe z poprzednich zajęć)
2. Głośne czytanie baśni H.Ch.Andersena : "Dziecię elfów" przez nauczyciela i dzieci
3. Ustalenie ilości bohaterów występujących w baśni:
- Calineczka,
- Ropucha,
- Chrabąszcz i jego rodzina,
- Myszka,
- Kret,
- Jaskółka.
4. Wyszukiwanie przez dzieci dialogów i określanie przez kogo wypowiadane są
dane słowa:
Ropucha i Calineczka R. Ja jestem ropucha. Mieszkam w bagnie nad stawem. Bardzo mi się podobasz, więc chcę żebyś została żoną mojego syna. Dlatego cię porwałam. C. Ale ja nie chcę wyjść za niego za mąż i nie lubię błota.
Chrabąszcz i jego rodzina oraz Calineczka
Ch I. Ja jestem chrabąszczem, znalazłem cię na listku na wodzie. Chcę cię pokazać
rodzinie, chcę się z tobą ożenić.
Ch II. Ale ona nam się nie podoba, bo nie ma rogów i jest podobna do człowieka. Ch I. Więc i ja cię nie chcę, jesteś brzydka. Odprowadzę cię z powrotem. C. Jestem brzydka, nikomu się nie podobam.
Myszka i Calineczka M. Jestem polną myszką i lubię porządek, mam spiżarnię i zapasy. Spotkałam Calineczkę. Była mała, bardzo ładna, ale zapłakana, bo była zima i Calineczka zmarzła i była głodna. Co ci jest? Czego potrzebujesz?
C. Proszę o ziarnko jęczmienia.
M. Masz tu obiad. Możesz u mnie zostać, ale będziesz u mnie sprzątała,
a wieczorem opowiesz mi bajkę. C. Dziękuję ci, chętnie będę pracowała.
Kret i Calineczka K. Ja jestem kretem i nie lubię słońca ani śpiewu ptaków. Mam piękne mieszkanie i takie futro jak sam król. Podobasz mi się, masz piękny głos i śliczne włosy. Chętnie się z tobą ożenię. C. Ale ja nie chcę, bo ty nie lubisz światła, a ja właśnie lubię słońce i nie chcę mieszkać w chłodnej i ciemnej norze.
Jaskółka i Calineczka C. Chcę was pożegnać, słonko, kwiaty, bo mam zamieszkać u kreta. Pożegnajcie ode mnie jaskółkę, bo bardzo ją lubiłam. O, jesteś jaskółeczko!
J. Poleć ze mną do ciepłych krajów. Chcę cię ratować, bo ty mnie uratowałaś.
Dlaczego nie poleciałaś ze mną wcześniej? C. Bo myszce byłoby smutno beze mnie. J. Ale teraz zabiorę cię do krainy elfów i tam będziesz zawsze szczęśliwa.

5. Czytanie baśni z podziałem na role (czytanie dialogów między następującymi kolejno parami).
6. Typowanie przez klasę dzieci do odegrania wybranej postaci.
7. Dokonanie podziału na postacie pozytywne i negatywne.
Dobre to: Calineczka (dobra, bo nie powiedziała niczego złego, uratowała ptaszka,
była grzeczna, miła, pomagała myszce, myślała o motylku i martwiła się o niego),
myszka, jaskółka.
Złe to: chrabąszcz, kret, ropucha (myślały tylko o sobie, swoich zapasach, jedzeniu,
wygodach, przyjemnościach).
8. Uchwycenie sensu moralnego baśni.
Nauczyciel: Mamy tu postacie dobre i samolubne. A kto zwyciężył?

9. Wniosek: (Nauczyciel wspólnie z dziećmi dochodzi do wniosku)
Calineczka napotkała na swej drodze postacie samolubne, ale one nie miały na nią
wpływu. Pozostała dobra, łagodna, nikomu nie robiła przykrości. Może chroniło ją
to, że kochała wszystko, co piękne - słońce, kwiaty, ptaki. Była radosna, lubiła
śpiewać piosenki. I my czasami będziemy spotykać zło. Nauczmy się je
przezwyciężać.
Powyższa sytuacja pozostawia dzieciom pewne elementy swobody w odtwarzaniu treści. Dzieci stoją przed koniecznością rozwiązania różnych problemów, co sprzyja rozwojowi myślenia, przewidywania i projektowania. Muszą wyszukać dialogów z tekstu, niejednokrotnie utworzyć pewną część wypowiedzi samodzielnie. Nie jest to dla nich łatwe. Dzieci chcą zawsze, aby zło zostało ukarane, a dobro zwyciężyło i do tego zapewne będą dążyć układając dialogi.


Sytuacja pobudzająca do przetwarzania tekstu w scenariusz inspirowana wycieczką.

Przykład 2
Redagowanie scenariusza na podstawie tekstu pt. "Dwa zajączki" - teatrzyk kukiełkowy.

Cel: Poznawanie nowych wyrazów i związków wyrazowych związanych z tematem "Służba zdrowia". Dbałość o zdrowie swoje i innych.
Przebieg pracy:
1. Wycieczka do Ośrodka Zdrowia
- Powitanie pielęgniarki.
- Pytania zadawane pielęgniarce przez dzieci, np.: U: Jakie badania kontrolne przeprowadzi lekarz w II kl.? Jakie czekają nas szczepienia? Jak chronić się przed przeziębieniem? Ile opatrunków zrobiła pani od początku roku? Jak ustrzec się przed grypą?
- - Zwiedzanie ośrodka:
2. Powrót do szkoły.
3. Nawiązanie nauczyciela do pytań zadanych pielęgniarce.
N: Rozmawialiście z pielęgniarką, zwiedzaliśmy ośrodek zdrowia, jakie ciekawe wyrazy, zwroty nasuwają wam się na myśl? Może jakiegoś wyrazu nie rozumiecie?
np.: szczepienie,
grypa,
opatrunek,
badania kontrolne,
ortopeda,
inwalida,
urlop zdrowotny.
4. Wyjaśnienie przez uczniów i nauczyciela niezrozumiałych wyrazów.
5. Nawiązanie do opowiadania pt. "Dwa zajączki".
Czytanie przez nauczyciela opowiadania "Dwa zajączki".
N: Zwróćcie uwagę jaka ilość bohaterów występuje w opowiadaniu. Będzie to nam potrzebne do ustalenia ilości kukiełek, które będą brały udział w teatrzyku, (kukiełki robione są na zajęciach edukacji plastycznej oraz technicznej). Ustalenie między jakimi bohaterami wywiązują się dialogi.
Dialogi między: zajączkiem Szarakiem a matką,
zajączkiem Szarakiem a Puchatkiem,
matką Szarakową a matką Puchatkową,
zajączkiem Szarakiem a matką Puchatkową.
- Tworzenie propozycji dialogów w grupach 2-osobowych.
- Wybór najlepszych dialogów i zapis ich na tablicy.
Przykłady dialogów:
Zajączek Szarak i matka Szarakową
mSz: Szaraczku! Śniadanie na stole. Pora wstawać. Sz: Tak mamo, już idę.
Zajączek Szarak i zajączek Puchatek ZP: Szaraku, pójdźmy na spacer, proszę cię. Pójdziemy tam, gdzie wielkie pole kapusty i marchwi, zjemy, porozmawiamy.
ZSz: Dobrze. Skoro nalegasz, pójdziemy. ZP i ZSz: Och, jak przyjemnie być na polu, wśród "łanów" kapusty i marchewek. To jest cudowne, tu możemy żyć! ZSz: A pamiętasz zimę? Było wtedy bardzo smutno. Spiżarnia pusta, a w brzuszku burczało z głodu.
ZP: Oj, było to było...Dobrze, że jest lato, pole kapusty przed nami i za nami. ZSz: Wiesz co Puchatku? Robi się jakoś tak ponuro, pewnie będzie padać. Wracajmy do domu.
ZP: Coś ty, kto by do domu wracał, kiedy tu tyle smakołyków i dobroci. ZSz: Puchatku! Wracaj ze mną. Jak wyjdzie duża chmura to będzie ulewa.
Zmokniesz wtedy i rozchorujesz się.
ZP: Coś ty, ja nigdy nie choruję. Jak chcesz to sobie idź sam do domu.
ZSz: No to idę, cześć!
matka Szarakowa i matka Puchatkowa
mP: Nie masz Szarakowo lekarstw na przeziębienie i na grypę? Mój biedny synek leży chory w łóżku. Nie zdążył wczoraj umknąć przed ulewą. Przyszedł do
domu kompletnie przemoczony. Dziś są tego skutki. mSz: A mam, mam Puchatkowo dobre amedyny. Daj synusiowi. Musi on się wygrzać w łóżku, wypocić, wyleżeć, w przeciwnym razie choroba nie ustąpi. mP: Dziękuję ci za lekarstwo i dobre rady moja kumo.
matka Puchatkowa i zajączek Szarak ZSz: Dobrze by było, aby Puchatek już nigdy przed zbliżającą się ulewą nie zostawał na polu. ZSz: Gdyby przyszedł ze mną nie byłby dziś chory. mP: Dobrze mówisz Szaraczku, dobrze mówisz. On już dziś jest mądrzejszy.

7. Wyszczególnienie partii narratora i wkomponowanie ich w odpowiednie miejsca między dialogami.
8. Ustalenie kolejności ról, przydzielanie ról dzieciom.
9. Próby inscenizacji kukiełkowej.
Wycieczka jest formą poznawania rzeczywistości. Uczniowie mogli "zaistnieć" w tej rzeczywistości, wyzwolić pewne emocje. Pod wpływem tych emocji mogli konstruktywniej tworzyć, a raczej przetwarzać tekst w scenariusz.

Dwa zajączki
Była ładna pogoda, słoneczko świeciło radośnie i zaglądało promykami do chatki Zajączka Szaraczka. Zajączek właśnie obudził się, przetarł oczy. Postanowił umyć ząbki. Kiedy tylko zakończył tą czynność dał się słyszeć opiekuńczy i troskliwy głos mamy. Głos przywoływał Zajączka Szaraczka na śniadanie. Zaraz po śniadaniu przyszedł do Szaraczka jego kolega zajączek Puchatek. Bardzo mocno prosił Szaraczka, aby wyszedł z nim na spacer. Chciałby pójść na pole, tam gdzie dużo kapusty i marchewki. Szaraczek zgodził się. Razem więc powędrowali. Gdy już znaleźli się na ogromnym pole pełnym kapusty i marchewki, szczęście zajęcy nie miało końca. Zaczęły cieszyć się, skakać, radośnie krzyczeć. Nagle zaszło słońce, zrobiło się szaro, buro i nieprzyjemnie.
Prosił Szarak Puchatka, chciał wracać do domu. Niestety, Puchatek upierał się. Nie chciał wracać. Szarak martwił się o Puchatka. Bał się, że wyjdzie większa chmura, będzie padał deszcz i Puchatek zmoknie, przeziębi się. Tym bardziej zaczął prosić Puchatka. Puchatek był nieugięty. Szarak postanowił wracać sam. Dochodził już do domu, kiedy zerwał się silny wiatr, lunął ogromny deszcz. Mama Szarakowa ucieszyła się z powrotu syna do domu. Zresztą wrócił w samą porę.
Na następny dzień mama Puchatka przyszła do mamy Szaraka po lekarstwa dla syna. Mówiła, że Puchatek leży w łóżku, ma wysoką gorączkę, kaszel, katar. Szarakowa poleciła Puchatkowej, aby Puchatek leżał w łóżku, brał lekarstwa. Szarak poradził, aby Puchatek nigdy już nie był taki uparty, nie zostawał na polu, gdy zbliża się ulewa, dbał o zdrowie.


Sytuacja pobudzająca do pogłębiania znajomości cech dialogu i monologu inspirowana obrazkiem.

Przykład 3
Nadawanie tytułów kolejnym ilustracjom. Układanie dialogów i monologów na podstawie historyjki obrazkowej.

Cel: Rozróżnianie dialogu i monologu. Poprawne wyrażanie myśli w redagowanych zdaniach dialogowych i monologowych. Elementy humoru występujące w historyjce obrazkowej. Przebieg pracy:
1. Zagadka: Co to za zwierzątko Powiedzcie mi dzieci, Co ma długie uszy i w kapuście siedzi?
2. Nadawanie przez uczniów tytułów przedstawionym przez nauczyciela ilustracjom
(ilustracje zamieszczone pod przykładem 3).
np. a) Malowanie jajek,
b) Wyprawa,
c) Nieprzyjemna przygoda,
d) Zdziwienie.
3. Podział uczniów na grupy i przydział zadań.
N: - Pomyślcie jakie rozmowy mogły przeprowadzić między sobą zajączki.
- Zapiszcie te rozmowy na kartkach. Praca indywidualna.
- A może któryś z zajączków tylko myśli lub mówi do siebie? Na której ilustracji według was, zajączek tylko myśli?
4. Odczytywanie zapisanych dialogów i monologów.

Przykład:
ilustracja l
Zające: Ludwik i Ludwiczka. Ludwik: Ja maluję jajko w niebieską kratkę, a ty? Ludwiczka: Ja maluję w paski zielone i czerwone.
Ludwik: Mama będzie zachwycona naszymi barwnie pomalowanymi jajkami. Ludwiczka: Chyba tak, spieszmy się!
ilustracja 2
Ludwik: Ciężkie te jajka, to chyba przez te barwy, które nałożyliśmy. Ludwiczka: Wezmę jedno, będzie ci lżej i szybciej dojdziemy do mamy. ilustracja 3
Ludwik: Ojej, co się narobiło. Nasze biedne jajka! Ludwiczka: (myśli) Tak myślałam. Ten Ludwik to prawdziwa niezdara,
ilustracja 4
Ludwik: O rany! Co się dzieje! Mamy kury i to kolorowe. Ludwiczka: Ha, ha, ha! To dopiero, kolorowe kury.
N: - Czy jest taka ilustracja, na której zajączek tylko myśli? Co może w myślach mówić do siebie?
- Czy wiecie, jak się nazywa taka wypowiedź, wypowiedź jednej osoby?
- Jak się nazywa rozmowa między dwoma osobami?
- Która ilustracja według was, jest najbardziej humorystyczna? ( 5). Zapisywanie wybranych dialogów do zeszytów.
Historyjka obrazkowa wykorzystana w powyższej sytuacji powinna zainspirować dzieci do tworzenia dialogu między zającami. Zostało tutaj ukazane działanie. Dzieci tworząc dialogi dotyczące poszczególnych obrazków muszą dostrzec związki przyczynowo-skutkowe. Uczą się zauważać te związki i odzwierciedlać konstruując zdania pojedyncze, współrzędnie złożone i ciągi zdań.


Sytuacja pobudzająca do tworzenia scenariusza inspirowana przeżyciami i doznaniami uczniów.

Przykład 4
Droga sztuki na scenę - wprowadzenie słownictwa związanego z teatrem na przykładzie oglądanych sztuk.

Cel: Wzbogacenie czynnego słownika uczniów: reżyser, scenograf, sufler, kulisy, inspicjent, loża, reflektor.
Wdrażanie do wypowiedzi wielozadaniowej. Budowa scenariusza. Przebieg pracy:
1. Nawiązanie do obejrzanych w teatrze sztuk pt. "Szewczyk Dratewka", "Złota rybka".
- Opowiadanie obejrzanych sztuk:
N: - W jaki sposób obiecała złota rybka odwdzięczyć się rybakowi za darowanie jej życia?
- Dlaczego złota rybka zabrała rybakowi i jego żonie podarowane wcześniej prezenty?
- Komu okazał pomoc Szewczyk Dratewka wędrując przez świat?
- W jaki sposób odwdzięczyły się szewczykowi mrówki, pszczoły i kaczki?
- Jakie czynności wykonujemy zanim znajdziemy się w teatrze?
- Jak to się stało, że bajka Puszkina "Złota rybka" pojawiła się na scenie? Kto nad tym pracował?
reżyser-inscenizator; osoba, która opracowuje sztukę i przenosi na scenę; dzieli tekst na role
- Kto pracuje nad dekoracją?
scenograf: ten, który projektuje dekorację, sceny, kostiumy, lalki, tworzy postacie lalkowe i nadaje im różne cechy charakteru.
2. Zabawy
- Zabawa w scenografa, który projektuje twarze "wesołków" i "ponuraków"
(twarze zamieszczone pod przykładem 4) Instrukcja:
Dorysuj portretom brakujące części twarzy tak, aby w galerii znalazły się trzy portrety "ponuraków" i trzy "wesołków". - Rozwiązywanie krzyżówki i wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów przez różnych uczniów i nauczyciela.
Poziomo: autor, teatr, bilet, plakat, oklaski, kostium, przedstawienie, aktor, kasa, balkon, reżyser, parter, szatnia, sztuka, sufler, scena, widownia. Pionowo: scenograf, kulisy, loża, bis, postacie, reflektor, rola, kurtyna, akt, dekoracja, maska, inspicjent, program, (krzyżówka zamieszczona pod przykładem 4).
3. Zabawa w reżysera
N: - Zabawimy się teraz w reżysera. Będziecie musieli wymyślić sobie dowolny temat dotyczący teatru, kina i ułożyć do niego scenariusz. Podczas
komponowa¬nia scenariusza nie musicie się spieszyć, najwyżej będzie to fragment scenariu-sza. Możecie korzystać z wyrazów, które były pomocne w rozwiązywaniu krzyżówki.
- Nim zaczniecie pracę przypomnijmy sobie jak zbudowany jest scenariusz.
- N: - Co powinien zawierać tekst, aby można go było nazwać scenariuszem?
4. Tworzenie scenariuszy przez uczniów.
Zaistnienie dzieci w konkretnym miejscu, tutaj akurat w teatrze, w kręgu kolegów i koleżanek wyzwoli różne przeżycia i doznania wewnętrzne. Dzieci będą mogły dać ich wyraz w tworzonych później przez siebie scenariuszach dotyczących teatru.

Graczyk Magdalena PP nr 2 w Wieluniu

LITERATURA
1. U Wierzbicka: Szkolny teatr małych form w moim doświadczeniu pedagogicznym, Warszawa 1979, s. 61-62
2. Cyt. K. Konarzewski: Uczeń. W: Sztuka nauczania. Szkoła. Pod red. K. Konarzewski. Warszawa 1993, s. 53
3. Cyt. W. Okoń: Słownik pedagogiczny. Warszawa 1992, s.199
4. Encyklopedia powszechna. Warszawa 1968, s. 175
5. J. Awgulowa, W. Świątek: Inscenizacja w klasach początkowych. Warszawa 1985, s. 10
6. H. Marzec Twórcza aktywność językowa dzieci. Życie Szkoły 1995, nr 1
7. R. Więckowski: Ćwiczenia słownikowo-frazeologiczne i syntaktyczne w klasach początkowych. Warszawa 1985, s. 13