Co o dziecku mówią jego rysunki?

Spontanicznie powstałe rysunki umożliwiają wgląd do wnętrza dziecka, pokazują jego lęki, troski, problemy. Jeżeli nauczyciel zrozumie dziecięce rysunki łatwiej nawiąże z dzieckiem kontakt. Gdy dziecku brakuje słów to rysunkiem wyraża swoje uczucia, lęki, radość czy miłość Analiza rysunków dziecka jest najbliższa każdemu nauczycielowi pracującemu z dziećmi młodszymi. Obrazki dziecięce to ogromna kopalnia wiedzy o ich autorach. Kolor, zagospodarowanie przestrzeni, sposób oraz kolejność rysowania dostarcza informacji o stanie emocjonalnym, o relacjach dziecka z otoczeniem. Kryteria jakimi kierujemy się analizując rysunek dziecka to przede wszystkim: siła linii, wielkość postaci i przedmiotów, kierunek rysowania, czas rysowania, kolejność rysowania postaci.
Rozmiar i grubość linii:
§ Linia długa, rysowana z rozmachem, o dużym nacisku – energia, odwaga, pewność siebie, czasem gwałtowność malarza, ( ekstrawertyzm).
§ Linia delikatna, słaba, krótka, niewyraźna, drżąca – nieśmiałość, zahamowanie, lękliwość, niepewność (introwertyzm).
§ Linia zamaszysta, chaotyczna – dziecko nadpobudliwe.
§ Linia przerywana – większe lub mniejsze zahamowania, niezdecydowanie.
Kształt linii:
§ Linia zakrzywiona – łagodność , czułość.
§ Linia kanciasta – siła, twardość.
§ Miękkość i krągłość linii – bierność, słabość do obrony.
§ Duża ilość kropek – energia, silna wola, czasem usposobienie agresywne.
§ Linie cieniowane, prążkowane i czarne plamy – silne odczuwanie lęku.
§ Wycieranie gumą, skreślenia – brak ufności we własne siły, brak akceptacji własnej osoby.
Wielkość postaci i przedmiotów:
· Małe, usytuowane z boku kartki to dziecko lękliwe, nieśmiałe, zahamowane, niepewne lub nieprzystosowane społecznie.
· Duże, przerysowane elementy obrazka mówią o kreatywności, odwadze, pewności siebie jego autora.
Kierunek rysowania:
· Normą jest rysowanie od lewej do prawej strony kartki ( u dzieci leworęcznych przebiega to odwrotnie), jeżeli dziecko rysuje odwrotnie to takie dziecko ulega silnym stanom regresywnym, zachodzą u niego silne zmiany w sferze emocjonalnej. Dziecko takie jest wybuchowe i bardzo łatwo przechodzi z jednego stanu emocjonalnego w drugi ( ze śmiechu w płacz).
Czas rysowania:
· Do 15 minut pracę wykonuje sangwinik lub choleryk ( pobudzenie lub zahamowanie).
· Od 15 do 30 minut sangwinik lub melancholik.
· Powyżej 30 minut rysuje dziecko flegmatyczne.
Kolejność rysowania postaci:
· Pierwsza postać i często największa to osoba dla dziecka najważniejsza.
· Postaci mniej ważne są pomniejszane lub czasami pomijane.
· Postać bogato ozdabiana to posać , z którą dziecko jest najsilniej zwaązane emocjonalnie.
· Usytuowanie postaci względem siebie wskazuje na relacje kto jest dla dziecka bliski a kto nie.

Usytuowanie elementu najważniejszego w pracy:
· Centralnie, poczucie bezpieczeństwa, spokój wewnętrzny
· Na górze, powyżej środka, tendencja do uciekania i izolowania się
· Na dole, poniżej środka, tendencje depresyjne, poczucie zagrożenia

Symboliczne znaczenie poszczególnych części kartki:
· Lewa strona pokazuje nam dziecko silnie związane z mamą, szukające ciepła i poczucia bezpieczeństwa, to przeszłość.
· Prawa strona to silne relacje dziecka z ojcem lub innymi osobami, to przyszłość. Jest to osoba konkretna, mocno stąpająca po ziemi, często materialista i realista.
· Rysunek u góry kartki to duchowość, to świat marzeń, wyobraźni i fantazji.
· Dolna część kartki to potrzeba fizycznego bezpieczeństwa i mówi: ,,chodzić po ziemi”.
· Rysunek w centrum kartki wykonuje osoba zrównoważona i harmonijna.

Analiza postaci ludzkiej:
Dzieci 3-4 letnie najczęściej rysują owal i wychodzące z niego kreski. Jest to normą. Natomiast 5-6 latki rysują postać wzbogaconą o oczy, usta, ubiór, co też jest normą. Analizując rysunek postaci ludzkiej dokonujemy oceny formalnej. Chłopiec z reguły jako pierwszego narysuje ojca, a dziewczynka matkę.
Głowa:
· Ten kto jest mądrzejszy ma głowę największą. Dziecko rysujące siebie z wielką głową wskazuje na osobę z fantazją czy intelektualistę.
· Mała głowa z reguły znajduje się na kartkach u których często zdarzają się bóle głowy czy inne schorzenia.
Oczy:
· Duże, otwarte, wyraźne. Pozytywne nastawienie do świata, otwartość.
· Małe rysuje egocentryk lub histeryk.
· Jako punkt schizofrenik, osoba skłonna do różnego rodzaju histerii, paranoi.
· Rzęsy i brwi rysują osoby o silnych skłonnościach seksualnych lub dużym ilorazie inteligencji.
Uszy:
· Duże rysują osoby głuche lub niedosłyszące.
· Małe, przemieszczone w inne miejsce wskazują na zaburzenia psychiczne.
· Ich brak wskazuje na introwertyka (nie rysuje ich bo są brzydkie).
Nos:
· Mocno zaznaczony to symbol siły odwagi, męskości.
Usta (kontakty społeczne):
· Ciepłe otwarte i miękkie wskazują na osobę pozytywnie nastawiona do ludzi, otwartą.
· Małe, wąskie zaciśnięte, czasami kreska, to osoba zamknięta w sobie lub z wadami wymowy.
Nogi (kontakt ze światem):
· Brak ich - niepewność, lęk.
· Bez stóp- zachwianie emocjonalne, brak stabilizacji.
· Długie- osoba ruchliwa, aktywna.
· W rozkroku - przywódca.
· Nogi w ruchu (idą) - dążenie do celu, wielka aktywność ,, im większy ruch tym większa siła”.
Ręce (kontakty interpersonalne):
· Podane drugiej osobie - bliskość z tą osobą.
· Długie - osoba zawsze mająca coś do zrobienia, aktywna.
· Brak dłoni - osoba nieprzystosowana społecznie, zakłopotana.
· Brak rąk w ogóle – nieprzystosowanie, bezradność z powodu odczuwanej wrogości.
· Założone na krzyż - wrogość, podejrzliwość.
· Trzymane za plecami - niechęć do kontaktów z innymi osobami.
Włosy:
3-4 latek ich nie rysuje, 5-6 latki rysują je, częściej dziewczynki ze względu na chęć ich posiadania, są wrażliwe emocjonalnie, chłopcy rysują raczej pionowe kreski.
Zęby:
· Wyszczerzone, dziecko agresywne, niedojrzałe społecznie.

Usytuowanie postaci względem siebie:
· Osoba narysowana najbliżej dziecka, autora pracy, jest dla niego najważniejsza, dziecko jest z nią związane bardzo silnie emocjonalnie.
· Osoby opuszczone przez dziecko w jego rysunku są dla niego źródłem lęku, to wyraźne odrzucenie i izolowanie się od tej osoby.
· Osoby rysowane z brzegu kartki wzbudzają w dziecku niepokój, niechęć, lub inne przykre uczucia.
· Osoby rysowane jako ostatnie nie odgrywają szczególnej roli w życiu dziecka.
· Przedmioty między osobami wskazują na nieporozumienia między nimi.
· Podane ręce postaci to silna więź emocjonalna między nimi.
· Brak rąk to nieporozumienia między tymi osobami, a brak dłoni to brak czułości, miłości, zrozumienia, jak również poczucie winy z powodu ich używania.
· Gdy dziecko na końcu rysuje samego siebie to znaczy, że mało liczy się w rodzinie.
· Gdy nie ma go w ogóle na rysunku rodziny to sygnał, że jest odrzucone emocjonalnie przez najbliższych i pozbawione ich miłości.
· Gdy dziecko między sobą a na przykład jednym z rodziców umieszcza drzewo lub szafę, znaczy to że nie czuje się przy nim bezpiecznie.

Kolory używane przez dziecko mają oprócz znaczenia psychologicznego znaczenie emocjonalne:
· Czerwony - mocny, męski, dużo gniewu i agresji, wyraża potęgę pragnień. Do 6 roku życia czerwony jest ulubionym kolorem dzieci.
· Niebieski - mówi o wrażliwości, zamknięciu w sobie, to osoba delikatna, łagodna, dużo niebieskiego to wycofanie, bierność, brak aktywności życiowej.
· Fiolet - mówi o ambiwalencji uczuć, czyli inaczej ,, kocham i nienawidzę”, oznacza pragnienie czegoś innego, przeciwnie do aktualnej sytuacji. Mówi o świecie duchowym, a zbyt dużo fioletu oznacza niepokój i lęk.
· Żółty - to słońce, ciepło, radość, optymizm. To pragnienie pójścia własną drogą.
· Zielony - to upór, wytrwałość, stanowczość, oznacza silna wolę działania. Zielony mocno łączy się z aspektami osobowości, mówi o potrzebie uznania i poważania przez innych.
· Pomarańczowy - dążenie do sukcesu, żywotność, radość, dynamizm, w nadmiarze to nadpobudliwość, niepokój, pobudzenie.
· Różowy - emocje ale również spokój, czułość i łagodność. Różowe tło to zbytnia delikatność.
· Szary - neutralny, jego nadmiar to trudność w wyrażaniu uczuć i przechodzeniu do czynu.
· Biały - dystans pomiędzy postaciami, zamalowywanie tła to panowanie nad pustką, zachowanie lękowe.
· Brązowy - interesowanie się zawartością „nocnika”. Zubożenie życia emocjonalnego, cofanie się. Kolor odwrotu do przeszłości. Osoba ,,brązowa” to brak bezpieczeństwa z jej strony.
· Czarny - kolor buntu, negacja, smutek, rozpacz( jeżeli w nadmiarze). Małe ilości to lęk.

Wybrane elementy i symbole:
· Dom -atmosfera rodzinna. Okna w rogach, upośledzenie. Dużo drzwi pragnienie kontaktu. Małe okna dom zamknięty dla innych, duże to otwartość, dobra atmosfera w domu. Zaciemnione - zamykanie się, depresja. Komin -ognisko domowe. Dym - atmosfera uczuć w domu, dużo dymu, atmosfera napięta, częste awantury, dym w kierunku lewym to przywiązanie do matki, prawym do ojca. Dach - im większy tym człowiek bardziej samotny, odpowiada za myśli i wyobraźnie. Mur - to chronienie się, osoba zamknięta w sobie. Dom w przypadku rozwodu - to 2 domy połączone liną, samochodem.
· Droga - wędrówka przez życie
· Wiatrak- brak własnej aktywności, osoba działająca w różnych kierunkach, często pod presją innych.
· Woda - życie, powiązanie z matką.
· Słońce - autorytet ojca.
· Księżyc - lękliwość, niepokój.
· Gwiazda -chęć podobania się innym, błyszczenia przed nimi.
· Kot - potrzeba miłości.
· Smok -wyobrażenie ojca
· Dinozaur -wyobrażenie mamy.