Szlak turystyczny "Dwa mosty" w rejonie Włocławka i okolic dla potrzeb szkolnych kół krajoznawczo-turystycznych

Herb Włocławka flaga Włocławka

Praca na konkurs „Wczoraj, dziś i jutro Włocławka”
Temat:
Szlak turystyczny „Dwa mosty” położony w rejonie Włocławka i okolic
dla potrzeb Szkolnych Kół Krajoznawczo Turystycznych i PTTK .

Autor: Anna Myszkowska

Jedną z form działalności turystycznej w szkole jest wycieczka krajoznawczo-turystyczna połączona ze zwiedzaniem.
Wycieczka umożliwia nam bezpośrednie poznanie i obserwację zjawisk przyrody, wiązanie poznanej na lekcjach werbalnie teorii z praktyczną wiedzą o życiu.
M. Orłowicz napisał: „Żadna książka nie da tego, co ujrzenie osobliwości czy krajobrazu własnymi oczyma”.
Poruszając się na rowerze możemy w sposób zorganizowany i przyjemny poruszać się dość szybko po trasie, jednocześnie zwiedzając atrakcyjne turystycznie , historycznie czy przyrodniczo miejsca naszego miasta i okolic.
Położenie szlaku, jego lokalizację na mapie Włocławka i poszczególne etapy naszej wędrówki ilustruje rys. 1


Trasa "Dwa mosty"

Uwagi organizacyjne:

1.W ramach zajęć pozalekcyjnych z turystyki kwalifikowanej proponujemy wycieczkę rowerową szlakiem umownie nazwanym „Dwa mosty”.
2. Wycieczka nasza ma charakter interdyscyplinarny, integruje kilka przedmiotów nauczania takich jak: biologia, geografia, historia, PO, wychowanie fizyczne.
3. Czas trwania wycieczki wynosi ok. 5 – 6 godzin.
4. Nasza propozycja na rozpoczęcie trasy rowerowej połączonej ze zwiedzaniem ciekawych obiektów Włocławka to plac Kopernika w pobliżu katedry włocławskiej.
Można jednak rozpocząć wędrówkę w każdym innym punkcie położonym na trasie np. w okolicach włocławskiej tamy, czy przy moście.
5. Umożliwiając dzieciom i młodzieży poznanie w sposób zorganizowany Włocławka i jego okolic rozbudzamy w nich zainteresowanie życiem i historią własnego miasta, środowiska, regionu, rozbudzamy uczucia „lokalnego patriotyzmu” w pozytywnym znaczeniu.
6. Wycieczka jest sprawdzianem nie tylko dla ucznia ale i nauczyciela, sprawdzianem jego zdolności organizacyjnych, umiejętności turystycznych, znajomości własnego miasta.

Walory trasy „Dwa mosty”

- łatwość pokonania trasy przez dzieci i młodzież w różnym wieku;
- różnorodność elementów poznawczych trasy, dzięki którym można zaspokoić różne zainteresowania dzieci;
- prosta i tania realizacja wycieczki dzięki czemu jest ona dostępna dla wszystkich uczniów;
- dzieci mogą stawiać na niej tzw. „pierwszy krok” turystyczny, może być przygotowaniem do większej, kilkudniowej imprezy turystycznej;
- oprócz programu turystycznego można realizować na trasie rekreację. Przy ładnej pogodzie można zjechać za tamą w dół i przejechać wijącą się wzdłuż prawego brzegu Wisły ścieżką
do rezerwatu kulińskiego;
- trasę można pokonywać etapami np. jednego dnia zwiedzić katedrę, opowiedzieć o kościółku św. Witalisa czy św. Jana, następnym razem wybrać się na tamę czy na włocławskie Bulwary i zwiedzić znajdujące się w pobliżu muzea.
- wycieczkę możemy zaplanować też jako kilkugodzinny rajd rowerowy połączony ze zwiedzaniem miasta i okolic.

Korzyści bardziej ogólne z udziału w wycieczce

Wycieczka trasą „Dwa mosty” oprócz wyżej wymienionych walorów daje uczniom szereg korzyści, jakie wynosimy prawie z każdej dobrze zorganizowanej imprezy turystycznej. Wyzwala aktywność uczniów, wzbudza zainteresowania, w tym wypadku rodzinnym miastem i jego okolicami.
Każda wycieczka uatrakcyjnia schematyczny proces nauczania i wychowania, uczeń ma możliwość konfrontacji wiadomości teoretycznych z rzeczywistością a poprzez przebywanie w zorganizowanej grupie uczy się współżycia w zespole, dyscypliny, kształtuje wiele pozytywnych cech charakteru co przyczynia się jednocześnie do wszechstronniejszego jego rozwoju.

Szczegółowy opis trasy „Dwa mosty”

Wędrówkę na trasie możemy rozpocząć od dowolnego miejsca, do którego zawsze można wrócić. Naszą przykładową wycieczkę rozpoczynamy na Placu Kopernika przy katedrze.

Katedra

Katedra – widok od strony Pl. Kopernika

Początki kościoła katedralnego sięgają XII wieku. Z czasem, na skutek powodzi i pożarów została zniszczona, później odbudowana i ponownie zniszczona przez krzyżaków w 1329 roku. Nową katedrę zaczęto budować w latach 1340 – 1411. Jest to budowla gotycka /taką postać nadano jej dopiero podczas ostatniej gruntownej przeróbki w latach 1891 – 1893/. Posiada 7 kaplic w tym najstarsza to Kaplica Najświętszej Marii Panny. Posadzka wykonana jest z marmuru chęcińskiego.
Wśród licznych eksponatów na szczególne wyróżnienie zasługują:
1. dębowa, gotycka ambona, z pięcioma medalionami wyobrażającymi Chrystusa i Ewangelistów,
2. srebrny ołtarz z 1704 roku
3. krzyż tumski z początku XVII wieku,
4. obraz malowany na blaszce miedzianej przez Bartłomieja Strobla – ucznia Rubensa,
5. witraże z XIX wieku
6. drewniane, barokowe stalle w prezbiterium – po osiem po każdej stronie wykonane bardzo misternie.
Poza tym w katedrze znajduje się szereg cennych zabytków, których reprodukcje znajdują się w albumie POLSKA wydanym przez UNESKO. Są to:

1. Nagrobek Piotra z Bnina Moszczyńskiego wykonany z czerwonego węgierskiego marmuru przez mistrza Wita Stwosza ufundowany przez humanistę włoskiego Filipa Kallimacha Buanacersi. Rzeźba przedstawia leżącego biskupa naturalnej wielkości. Postać ubrana w szaty pontyfikalne, w lewej ręce pastorał w prawej księga.
Nagrobek ten sprowadzono Wisłą z Krakowa w roku 1493.
2. Obraz „wniebowzięcia Najświętszej Marii panny – dzieło Franciszka z Sieradza z II połowy XV wieku, jedno z najpiękniejszych dzieł schyłku gotyku.
3. Tryptyk Kujawski z XV wieku, w Kaplicy św. Marcina przedstawiający Matkę Boską Anielską, św. Barbarę z wieżą i św. Katarzynę z kołem.
Na zewnątrz katedra nigdy nie była otynkowana. Na południowej ścianie kaplicy Wniebowzięcia NMP wyryty jest zegar słoneczny, którego autorstwo przypisywane jest Mikołajowi Kopernikowi /kwestia sporna/.
Na przeciw katedry, przy króciutkiej ul. Karnkowskiego stoi jednonawowy kościółek św. Witalisa, najstarszy obiekt zabytkowy we Włocławku, jeden z piękniejszych zabytków architektury sakralnej /gotyckiej/ w Polsce.

Kościółek Św. Witalisa

Zbudowany w 1330 roku /ufundowany przez biskupa Macieja z Gołańczy/. Po spaleniu miasta i katedry przez krzyżaków do 1411 roku pełnił role katedry. W roku 1843 dobudowano do kościółka gmach seminarium duchownego, zasłaniając w ten sposób główny portal. Obecnie jest to kościółek zamknięty, przeznaczony do użytku seminarium, udostępniany dla zwiedzających tylko raz w roku w dniu patrona kościółka lub w najbliższą niedzielę w okolicach święta patrona tj. 28 kwietnia.
W kościele znajduje się zabytkowy XVI –wieczny tryptyk nieznanego malarza przedstawiający koronację Matki Boskiej. Reprodukcja tego obrazu znajduje się w albumie UNESCO „Polska”.
Do kościółka św. Witalisa dobudowano w 1569 roku Seminarium Duchowne, które istnieje do dziś.
Na rogu ul. Tumskiej i Pl. Kopernika znajduje się dzwonnica z 1853 roku – neogotycki budyneczek, zaprojektowany przez architekta Franciszka Tournellea który pobudowano dla pomieszczenia wielkiego dzwonu katedralnego „Hieronima” na czas restauracji wieży katedralnych.

Dzwonnica

Dzwon wrócił do katedry w 1887 roku. Przez jakiś czas w latach 60 i 70 naszego stulecia w dzwonnicy był kiosk ruchu, potem księgarnia wydawnictw kościelnych. W planach związanych z rewitalizacją włocławskiej starówki jest powrót do pierwotnego wyglądu dzwonnicy. Będzie pod nią przejście w formie arkadowej.

Wizualizacja dzwonnicy przy ul. Tumskiej w ramach rewitalizacji starówki
Obraz skopiowany ze strony Urzędu Miejskiego

Na rowerach przejeżdżamy przez ul. Tumską /jest tam zaznaczona na jezdni ścieżka rowerowa/. Przejeżdżamy szybko, gdyż jest to jedna z najstarszych a jednocześnie najbardziej zaniedbanych ulic Włocławka. Kiedyś były tam sklepy, nawet bar o nazwie „Flis” tętniący gwarem rozmów włocławskich robotników, którzy po pracy raczyli się kufelkami piwa. Teraz ulica straszy pozabijanymi oknami i spadającymi dachówkami.
Z ulicy Tumskiej wyjeżdżamy na Stary Rynek.


Ulica Tumska - widok obecny
Stary Rynek

Stary Rynek wraz z przylegającymi ulicami jest najstarszą dzielnicą Włocławka.
Zapewne było tu kiedyś targowisko, zaś na środku stał ratusz skupiający publiczne życie miasta.
Stary Rynek i dziś nie zatracił swego charakteru sędziwej dzielnicy Włocławka. Prawie każda z kamieniczek posiada charakter właściwy budowlom z zeszłego wieku a szczególnie zabytkowe są dwa barokowe domy na rogu ul. Szpichlernej pochodzące prawdopodobnie z XVI wieku.

Kamieniczki na Starym Rynku

W czasie prac adaptacyjnych w/w wymienionych kamieniczek na muzeum stwierdzono, iż kamieniczka nr 15 była pierwotnie zbudowana w stylu gotyckim /o czym świadczy gotycka cegła fasady parteru i pierwszego piętra/.
Po usunięciu tynków zewnętrznych i wewnętrznych stwierdzono istnienie 16 otworów zwieńczonych pełnym łukiem oraz fragmenty murów gotyckich rozmieszczonych w ścianach.
Również strop zbudowany z 11 profilowanych bali o wymiarach 42 x 42 cm pochodzi z XVI wieku.
Od 5 kwietnia 1967 roku w kamieniczkach znajduje się dział archeologiczny i historyczny Muzeum Kujawskiego.
Można tam obejrzeć zbiory numizmatyczne, dawne miary i wagi, eksponaty z epoki powstania styczniowego i listopadowego oraz z okresu I i II wojny światowej.
Jest również dział ukazujący historię ruchu robotniczego, który szczególnie we Włocławku miał swoje głębokie tradycje.
Muzeum czynne jest codziennie za wyjątkiem poniedziałku w godzinach od 10.00 do 18.oo.
Schodząc niżej w stronę Wisły po lewej stronie widzimy kościół parafialny Św. Jana zwany też włocławską Farą.

Kościółek Św. Jana /włocławska fara/

Kościół Św. Jana

Parafia ta sięga początków chrześcijaństwa w Polsce. Dawniej był to kościół drewniany, obecny został zbudowany w 1540 roku w stylu późnego gotyku. Świadczy o tym m. innymi sklepienie żebrowe. Na zewnętrznej ścianie absydy możemy zobaczyć 2 cegiełki z datami: 1745 i 1758 na pamiątkę wylewów Wisły.

Daty wylewów Wisły na murze kościoła Św. Jana

Jedziemy Bulwarami /powstały w 1844 r./ obecnie gruntownie przebudowanymi w prawą stronę. W odległości ok. 100m od kościółka św. Jana po prawej stronie znajduje się Muzeum Etnograficzne w przerobionym na muzeum starym spichrzu wybudowanym w XIX wieku.

W salach muzeum możemy obejrzeć eksponaty z dziedziny dawnego rolnictwa, hodowli, rybołówstwa, garncarstwa, bednarstwa, kołodziejstwa, kowalstwa, plecionkarstwa, budownictwa, rzeźby, stroju, haftu, i koronkarstwa.
Muzeum czynne jest w godz. 10 – 18 za wyjątkiem poniedziałku. W niedzielę od 10 do 14.

Muzeum Etnograficzne przy Bulwarach

Jadąc dalej, po prawej stronie mijamy odnowiony pałacyk, wieczorem bardzo ładnie oświetlony. Jest to dawne przedszkole a obecnie po restauracji oddział Urzędu Marszałkowskiego.

Pałacyk przy ul. Bechiego /widok nocą od strony Bulwarów/

Skręcamy w prawo, w ul. Bechiego. Po lewej stronie Liceum im. Marii Konopnickiej. Szkoła z tradycjami. Budowa budynku trwała od roku 1926 ponad 12 lat. Dopiero w 1932 roku przeniesiono Szkołę z ul. Brzeskiej do nowego gmachu przy ul. Bechiego. Na tamte lata budynek szkolny był bardzo nowoczesny, dobrze wyposażony w pomoce naukowe i bibliotekę oraz pięknie położony z widokiem na Wisłę i wzgórza szpetalskie. W czasie wojny szkołę zajmuje najpierw wojsko polskie a później po wkroczeniu Niemców, powstaje w budynku niemiecki szpital. Po wyzwoleniu, przy ulicy Bechiego znów powstaje szkoła - Gimnazjum im. Marii Konopnickiej, obecne Liceum.

Gmach Liceum im. Marii Konopnickiej

Po prawej stronie ul. Bechiego widzimy zdewastowane, zbudowane z czerwonej cegły budynki starych browarów.

Widok starego browaru od strony Bechiego

Wizualizacja starego browaru wg. dokumentu skopiowanego ze strony Urzędu Miejskiego

Widok starych browarów od strony ul. Łęskiej

Na rogu ul. Bechiego i Łęgskiej stoi okazały gmach, w którym mieści się obecnie katolickie Gimnazjum i Liceum im. Długosza . Budynek tej szkoły też ma swoją historię.

Wizualizacja browaru w planach rewitalizacji starówki /obraz skopiowany ze strony Urzędu Miejskiego

Gmach Liceum i Gimnazjum im. Długosza /ZSzk.K/

1925 – poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę gmachu przy ul. Łęskiej 26
1927 – otwarcie szkoły, budowanej dzięki ofiarności całej diecezji włocławskiej
1934 - otwarcie i poświęcenia budynku Internetu i Sali gimnastycznej
1939 - budynek zajmują wojska niemieckie;
1945 – gmach zajmują wojska radzieckie, szkołę oddano kościołowi, wojsko polskie które wkrótce oddało budynek kościołowi; Diecezja zaczęła prowadzić tam szkołę podstawową Gimnazjum i Liceum.
1949 r. – władza ludowa zamknęła szkołę i w budynku przez parę lat mieściło się niższe /1949 – 61/ i wyższe seminarium duchowne /1954-58/
1961 – Władza Ludowa zajęła cały gmach i powstało w budynku Studium Nauczycielskie
1965 r. – gmach oddano na potrzeby Technikum Mechanicznego
1972 – od tego roku z gmachu korzysta Zespół Szkół Samochodowych
1989 – Diecezja odzyskuje cały gmach i wydzierżawia go Zespołowi Szkół Samochodowych;
2001 – władze miasta przekazują cały gmach diecezji i powstaje w budynku Gimnazjum im, ks. J. Długosza
2002 – Powstaje Liceum i Gimnazjum im. Długosza
2003 Zespół Szkół Katolickich

Zakłady Celulozowo-Papiernicze im. J. Marchlewskiego, dawniejsza „Ameryka”, „Celuloza” a obecnie „Celka”.

Jedziemy ul. Łęgską w kierunku wschodnim. Po lewej stronie mijamy teraz już ruiny dawnej fabryki Celulozy. Wielu ludzi we Włocławku i okolicach tej właśnie fabryce zawdzięczało swój byt.
Fabryka powstała w roku 1899 a oficjalną upadłość ogłosiła w roku 1994.
Zbudowali ją dwaj niemieccy bracia Casierowie, którzy byli też jej pierwszymi dyrektorami, W okresach swojej największej świetności tj. w latach 1953-1989 zatrudniała ok. 3500 osób. W roku 1952 została wydana książka Igora Newerlego „Pamiątka z Celulozy” opisująca życie ludzi związanych z pracą w fabryce w okresie przedwojennym. Rok później powstały na kanwie książki scenariusze do filmów „Celuloza” i „Pod frygijską gwiazdą”.
Teraz już jedziemy cały czas prosto ul. Płocką w kierunku zapory na Wiśle. Po drodze mijamy włocławskie zakłady produkcyjne. Po prawej stronie MPEC, Zakłady Ceramiczne dawniej Zakłady Fajansowe , Nobiles – fabrykę farb i lakierów, po lewej stronie dwa elewatory zbożowe. Wreszcie dojeżdżamy do ronda i skręcamy w lewo - już z daleka widzimy zaporę wodną i niskie budynki elektrowni wodnej.

Zapora wodna we Włocławku.

Zapora wodna „Włocławek” została przekazana do eksploatacji w roku 1969 jako pierwszy stopień i jak dotąd jedyny projektowanej wówczas Kaskady Dolnej Wisły. Łącznie stopni tych miało być 9 na odcinku od Warszawy do ujścia.
Stanowi wraz z elektrownia wodną największą inwestycję kompleksową gospodarki wodnej w Polsce. Zapora zlokalizowana jest na 675 km biegu Wisły. Różnica poziomów wody wynosi 12 m.

Podstawowe elementy obiektu to:

Śluza żeglugowa z awanportami zamykana z jednej strony w tzw. „głowie górnej” segmentem stalowym a w „głowie dolnej” wrotami wspornymi.
Napełnianie i opróżnianie komory wodą odbywa się przez tzw. kanały obiegowe /rozmieszczone w ścianach śluzy/ oraz przez uchylanie segmentu lub też otwarcie otworów dodatkowych we wrotach wspornych. Napęd wszystkich zamknięć – hydrauliczny. Przeznaczona jest do śluzowania jednostek pływających o wyporności do 1600 ton.

Jaz posiada 10 przęseł /po 20 m/ zamykanych zasuwami stalowymi płaskimi o konstrukcji powłokowej o ciężarze 93 tony. Zasuwy uruchamiane są przy pomocy napędów mechanicznych. Na filarach jazu oparta jest konstrukcja mostu drogowego.
W filarze działowym pomiędzy jazem a elektrownią zlokalizowano przepławkę dla ryb.

Zalew wiślany przy włocławskiej tamie, w oddali lodołamacz pracujący dzień i noc, w czasie gdy na Zalewie tworzy się lód

Jazy pracujące przy podwyższonym stanie wody

Elektrownia wodna o mocy 162 MW i rocznej produkcji średnio 640 mln KWh posiada 6 turbozespołów z turbinami typu Kaplana. Ciężar jednego turbozespołu - 1200 ton. Budynek elektrowni bez hali maszyn obsługiwany jest dwoma dźwigami bramowymi o udźwigu 160 ton każdy.

Zapora ziemna czołowa wykonana została z piasku pobranego z koryta Wisły. Od strony górnej skarpę ubezpieczają betonowe płyty a od strony dolnej kamienny narzut obsiewany trawą.
Przez zaporę prowadzi most drogowy wchodzący w skład obwodnicy miejskiej.
W wyniku przegrodzenia Wisły powstał na odcinku Włocławek – Płock zbiornik wodny, tzw. Zalew Włocławski o powierzchni 75 km2 i długości 55 km i maksymalnej szerokości 3 km.. Łączny obszar chroniony obwałowaniem a będący w zasięgu podniesionego poziomu wody gruntowej wynosi 11000 ha.
Przejeżdżamy mostem przez zaporę /most nosi nazwę III Warszawskiego Pułku Pontonowego/, po lewej stronie , w dole prawie nad lustrem wody widzimy duży krzyż, postawiony z powodu jakże niechlubnej tragedii z tym miejscem związanym. 19 października 1984 roku z tego mostu właśnie został wrzucony do Wisły w worku obciążonym kamieniami zabity przez oficerów milicji ksiądz Jerzy Popiełuszko – kapłan Solidarności z Warszawy.

Miejsce zrzucenia do Wisły ciała ks. J. Popiełuszki

Krzyż upamiętniający miejsce męczeńskiej śmierci ks. Jerzego Popiełuszki,
w oddali widoczne zarośla rezerwatu Kulińskiego na prawym brzegu Wisły.

W miejscu tym odbywają się rokrocznie msze upamiętniające męczeńską śmierć księdza a młodzież włocławskich szkół bierze udział w Biegu Przełajowym nazwanym imieniem i nazwiskiem księdza.

Jeżeli w dniu wycieczki będzie ładna pogoda i stosunkowo niski poziom wody w Wiśle, możemy zjechać ścieżką w dół i wzdłuż prawej strony Wisły jechać jakby z powrotem w stronę widocznego z daleka mostu na Wiśle. Po prawej stronie na wzgórzu znajduje się rezerwat Kuliński.

Rezerwat stepowy „Kulin”

Rezerwat został zatwierdzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa na wniosek Państwowej Rady Ochrony Przyrody w dn. 23.11.1967 r.
a powiększony w 2001 roku. Jego powierzchnia wynosi obecnie 51.16 ha.
Cieplejszy niż na pozostałych terenach klimat, do tego obszar częściowo niedostępny gdyż poorany parowami i porośnięty gęstą, krzaczastą roślinnością pozwolił na wykształcenie roślinności zbliżonej do tej rosnącej w lasostepach Niziny Węgierskiej czy na stepach Ukrainy.
W rezerwacie chroni się interesujące zbiorowiska ciepłolubnej roślinności stepowej i leśnej, znajduje się tu jedyne już na niżu Polski skupisko dyptanu jesionolistnego zwanego gorejącym krzakiem Mojżesza, ostnicy Jana, zawilca wielokwiatowego, omanu szorstkiego, wężymordu stepowego, wisienki karłowatej.
W rezerwacie wyróżniono 5 zespołów roślinnych. Największą powierzchnię zajmują zarośla kserotermiczne z bujnie rozwiniętym runem roślinności zielnej oraz mało zwarta warstwa drzew. W jej skład wchodzą pojedyncze egzemplarze dębu bezszypułkowego i szypułkowego, gruszy pospolitej i wiązu polnego odmiany korkowej. Dobrze rozwinięta warstwa krzewów pokrywa 40 – 75 procent powierzchni. Tworzą ją: szakłak pospolity, śliwa tarnina, leszczyna pospolita, róża dzika, róża rdzawa, głóg jednoszyjkowy. Miedzy drzewami i krzewami rozwija się roślinność zielna: pajęcznica gałęziasta, kłosownica pierzasta, kostrzewa szczeciniasta, stokłosa bezlistna, pięciornik piaskowy.
W rezerwacie żyje kilka gatunków ślimaków a także cykady i żabki nadrzewne rzekotki. Żabki rzekotki posiadają umiejętność zmiany barwy z zielonej na żółtą lub prawie czarną w ciągu 20 min /zjawisko mimetyzmu/. Poza tym samce w okresie godowym wydają dźwięki, które słychać w odległości 1 km. Wchodzą na drzewa i krzewy nie wyżej jednak niż na 10 m.
Oprócz szeroko rozprzestrzenionego w kraju winniczka, znaleziono tu też szereg form sucholubnych ślimaków o wyraźnej specjalizacji ekologicznej. Na szczególną uwagę zasługuje nieduży ślimak Oxychilus inopitakus zasiedlający tereny wybitnie kserotermiczne. Kulin jest najbardziej na północ wysuniętym stanowiskiem tego gatunku.

Po prawej stronie pięknie wyglądające wyraźnie zarysowane w krajobrazie, szczególnie w jesiennym słońcu wzniesienie „Szpetal”, osiągające ok. 133 m npm o wysokości około 87 m w stosunku do lustra Wisły i 20 m w stosunku do ciągnącej się na jego zapleczu falistej wysoczyzny morenowej.
W jądrze wzgórza stwierdzono występowanie utworów mioceńskich przykrytych iłami plioceńskimi. Wzgórze porośnięte jest lasami szpetalskimi – uroczysko zwane rezerwatem choć bez statusu prawnego. Jest to obszar starych, bo od 80 do stuletnich drzew : sosen ,dębów, buków i grabów. Rosną na wysokiej skarpie prawobrzeżnej Wisły, przylegając do rezerwatu „Kulin”.

Przedzierając się przez zarośla rezerwatu /niestety w rezerwacie nie da się jechać na rowerze, musimy go prowadzić/ dochodzimy do ulicy Suszyckiej, dalej do ulicy Cysterskiej, którą dojeżdżamy do mostu.

Jeżeli mamy trochę więcej czasu, lub gdy pogoda nie zachęca do przedzierania się przez gęste krzaki rezerwatu Kulińskiego, możemy pojechać z tamy do góry w stronę Wzgórza Szpetalskiego, skręcić w lewo w ul. Dobrzyńską, później w lewo, w ul. Lipnowską i ulicą Chocimską i Zdrowotną dojedziemy do punktu widokowego i do Pomnika Obrońców Wisły.

Punkt Widokowy. Są to fundamenty zaczętej przez Niemców w czasie II wojny światowej budowy sanatorium. Został do dziś kawałek muru, z którego w pogodny dzień widać wieżę kościoła w Kowalu i kominy cukrowni w Brześciu Kujawskim. Widok szczególnie piękny wieczorem, kiedy miasto jest oświetlone.

Pomnik Obrońców Wisły

Został odnowiony i poświęcony w roku 2005 na pamiątkę obrony Wisły przez mieszkańców Włocławka w dniach od 16 do 19 sierpnia 1920 roku.

Obrazek pomnika skopiowany z internetu

Most żelazny przez Wisłę

Most żelazny na Wiśle im. Rydza Śmigłego był największą inwestycją we Włocławku w latach 1935-37. Całkowita długość mostu, wraz z 297 metrowym nasypem po stronie Szpetala i nasypem dojazdowym od strony miasta wynosi 1097 m. We wrześniu 1939 r, Polacy chcąc zatrzymać Niemców, wysadzili środkowe przęsło mostu. Niemcy odbudowali je wkrótce po zajęciu miasta. W 1945 roku Niemcy uciekając w pośpiechu wysadzili dwa skrajne przęsła mostu. Odbudowany został i oddany do użytku w 1947 roku.

Zjeżdżając z mostu kierujemy się w prawo na ulicę Gdańską. Przejeżdżamy obok pałacu biskupiego.

Pałac biskupi

Pałac zbudowany został w miejscu dawnego grodu książęcego istniejącego już tutaj w XI wieku. Stał na sztucznej wysepce otoczonej od północy Wisłą, od zachodu Zgłowiączką a od wschodu i południa fosą. Gród ten otoczony był wysokim wałem ziemno-drewnianym z bramą. Do grodu wchodziło się od strony zachodniej przez zwodzony most.
Na mocy układu z 1255 roku zamek wraz z miastem przeszedł na własność biskupów kujawsko-warmińskich. W ciągu wieków pałac ulegał różnym przebudowom, które spowodowały, że zatracił charakter zabytku architektonicznego, pozostał jedynie zabytkiem historycznym, świadczącym o dawnej potędze miasta. W 1920 roku pałac spłonął, odbudowany został w 1925 roku i został do dzisiaj siedzibą biskupa i kurii.
Na ulicy Gdańskiej znajduje się najstarsza zachowana kamienica z 1649 roku z fundacji ks. Stanisława Orłowskiego. Świadczy o tym wmurowana w sieni tablica z łacińskim napisem.

Najstarsza kamienica we Włocławku przy ul. Gdańskiej

W kamieniczce znajduje się muzeum diecezjalne z Izbą Pamięci poświęconą Biskupowi Michałowi Kozalowi.

Uwagi końcowe:

I tak dobiegła do końca nasza wycieczka na trasie „Dwa mosty”.
Pokonując trasę możemy zbierać punkty na pieszą lub kolarską odznakę turystyczną albo odznakę regionalną.
Trasa „Dwa mosty” może być wykorzystana o każdej porze roku, przy bezdeszczowej pogodzie i przy niskim stanie wód. Ta ostatnia uwaga dotyczy jedynie wąskiej dróżki przechodzącej wzdłuż prawego brzegu Wisły przez Rezerwat Kuliński. Gliniasta dróżka może być śliska w okresie deszczów i dlatego niebezpieczna dla dzieci.

Trasa „Dwa mosty” chociaż ma charakter szlaku turystycznego, nie jest jednak oznakowana specjalnymi oznaczeniami szlakowymi ponieważ:
- w mieście szlaków nie znakuje się;
- oznakowanie Rezerwatu Kulińskiego mogłoby spowodować totalne jego zniszczenie przez ludzi nieodpowiedzialnych, nie potrafiących uszanować wspaniałych, unikalnych darów przyrody na naszym terenie.
Reasumując można stwierdzić, że trasa turystyczna „Dwa mosty” dzięki swym walorom krajoznawczym i turystycznym /osobliwości krajobrazu, zabytki, zdobycze współczesnej techniki/ może być przydatna w pracy z dziećmi i młodzieżą dla potrzeb Szkolnych Kół Turystyczno Krajoznawczych.

Wniosek końcowy:

Z całokształtu przedstawionego materiału nasuwa się jeden wniosek praktyczny:
- ze względu na przydatność trasy „Dwa mosty” dla potrzeb szkół i wszelkich organizacji parających się turystyką szlak turystyczny „Dwa mosty” w celu wykorzystania w działalności turystycznej należałoby r o z p r o p a g o w a ć i u p o w s z e c h n i ć.


Bibliografia:

1. T. Łobożewicz - Krajoznawstwo i Turystyka w szkole, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Wa-wa, 1985 r.

2. K. Denek - Poradnik opiekuna SKKT
Oddział Doskonalenia Nauczycieli w Bydgoszczy, ODN w Poznaniu Bydgoszcz – Poznań 1984

3. K. Denek - Poradnik dla organizatorów wycieczek szkolnych PTTK, Zarząd Główny Wa-wa, 1985

4. NOT O/Włocławek Konferencja Naukowo-Techniczna
Zdzisław Meler - „Zagospodarowanie Dolnej Wisły”
18-19 września 1978 r.

5. Ministerstwo O i W - Program całorocznych zajęć krajoznawczo-turystycznych w szkole podstawowej i ponadpodst. Wa-wa 1983 r.

6. Strona internetowa - Program Rewitalizacji Starówki Urzędu Miejskiego we Włocławku

7. Wikipedia - Wolna Encyklopedia Internetowa

8. A. Ginsbert - Włocławek, Studium monograficzne Arkady, Wa-wa, 1968