Opis i analiza czynników wyznaczających niepowodzenia szkolne ucznia na wybranym przykładzie

Plan diagnozy


I. Dane formalne dotyczące osoby badanej i badania diagnostycznego
II. Charakterystyka objawów zaburzenia. Dane dotyczące aktualnego zachowania się dziecka.
III. Diagnoza negatywna – wyjaśnienie przyczyn zaburzonego zachowania.
IV. Diagnoza pozytywna.
V. Wnioski rewalidacyjne.


I. Dane formalne dotyczące osoby badanej i badania diagnostycznego.

1. Imię i nazwisko: Łukasz
2. Rok urodzenia: ...
3. Adres szkoły: ...
4. Dane dotyczące struktury rodziny:
Łukasz ma dwie siostry (27 i 36 lat) i dwóch braci w wieku (30 i 39 lat). Jest najmłodszy w rodzinie. Siostry i bracia pozakładali własne rodziny. Rodzice chłopca to ludzie starsi i schorowani, mogliby być jego dziadkami. Oboje zajmują się gospodarstwem – nie pracują zawodowo i nigdy nie pracowali. Nie ukończyli też szkoły w zakresie podstawowym, gdyż ich edukację przerwała wojna.
5. Warunki materialne i bytowe rodziny Łukasza:
Sytuacja w domu jest ciężka. Rodzina utrzymuje się z gospodarstwa. Oboje rodzice mają orzeczenie o grupie inwalidzkiej. Są zmęczeni ciężkim życiem na wsi, biedą, przeżytymi chorobami i wychowaniem starszej czwórki. Dla Łukasza nie starczyło sił, wiedzy i cierpliwości.
6. Dane dotyczące dotychczasowego przebiegu rozwoju dziecka:
Łukasz urodził się w wyznaczonym terminie, choć matka miała problemy z ciążą. We wczesnym okresie dzieciństwa chłopiec rozwijał się prawidłowo i nie chorował zbyt często. Jeśli już to były to przeziębienia i choroby wieku dziecięcego, (na podstawie rozmowy z matką). Do chwili wstąpienia do szkoły podstawowej dziecko przebywało tylko w domu. Nie podejmowało żadnych prób zawiązanych z nauką. Już wówczas sprawiało rodzicom mnóstwo kłopotów: było hałaśliwe, uparte i bardzo nerwowe. Chcąc zwrócić na siebie uwagę robił zawsze na przekór wszystkim. Wychodził z domu i wracał późno, niejednokrotnie rodzice szukali go po skończonej pracy w gospodarstwie. Były też chwile, kiedy potrafił okazać swoje zainteresowanie i czułość rodzicom i rodzeństwu. Były to okoliczności choroby któregoś z członków rodziny. Przytulał się wówczas do nich i głaskał po policzkach. Poproszony o wykonanie jakiejś pracy domowej zrobił ją, często ociągając się. Sam nie przejawiał chęci pracy. W wieku siedmiu lat poszedł do szkoły. Od początku nauki nie przejawiał zainteresowania nią.
Kłopoty dydaktyczne i wychowawcze były jedną z przyczyn skierowania tego ucznia do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w ... . Matka w wyznaczonym terminie nie zgłosiła się. Po naleganiach wychowawczyni klasy udała się w terminie późniejszym. Okazało się, że Łukasz jest dzieckiem z upośledzeniem w stopniu lekkim. Obecnie chłopiec uczęszcza do klasy ... .
7. Data i czas badania diagnostycznego:
Badanie diagnostyczne przeprowadzone zostało na przełomie listopada i grudnia ... r. Odbyło się w godzinach przedpołudniowych.
8. Miejsce badania: ... .
9. Zastosowane metody badawcze i ich realizacja:
9.1 Rozmowa z dzieckiem.
9.2 Rozmowa z matką
9.3 Wywiad z pedagogiem szkolnym
9.4 Wywiad z wychowawczynią chłopca
9.5 Analiza wytworów pracy
9.6 Obserwacja ucznia po zajęciach szkolnych

10.1. Rozmowa z dzieckiem:
Rozmowa została przeprowadzone w szkole, w pomieszczeniu świetlicy. Łukasz początkowo był onieśmielony, niepewnie kręcił się na krześle. Kiedy poinformowałam go o celu naszej rozmowy odpowiedział, że nie chce rozmawiać o szkole i swojej rodzinie. Odpowiednio umotywowany zgodził się, ale pod warunkiem, ze nie będzie to długa rozmowa.
Z rozmowy dowiedziałam się że chłopiec chętnie przyjeżdża do szkoły, bo ma tu wielu kumpli, z którymi „świetnie się bawi”. Jeśli chodzi o jego stosunek do nauki – nie lubi się uczyć bo to nudne zajęcie.. Spytany o ulubione zajęcia szkolne odpowiedział, lekcje wychowania fizycznego, bo można się „wyżyć”. Pasjonują go również gry komputerowe i wchodzenie do internetu.
Na pytanie, czy ma przyjaciela- odpowiedział, że ma wielu kumpli z klasy i nie tylko, których lubi. O domu rodzinnym mówił niechętnie i ze spuszczoną głową. Stwierdził, że kocha rodziców i zapewne oni też go kochają. Na pytanie – czy rodzice okazują mu swe uczucia w sposób otwarty, powiedział, chyba tak. Tu zapadła chwila ciszy.
Z dalszej rozmowy dowiedziałam się, że ma dużo starsze rodzeństwo i, że brakuje mu kontaktu z siostrami i braćmi. Zazdrości tylko dzieciom, których rodzeństwo uczęszcza do szkoły. Niejednokrotnie podkreślił, że nie ma w domu nikogo z kim mógłby porozmawiać. Stwierdził, że jego rodzice mogliby być jego dziadkami, są schorowani i zajmują się gospodarstwem.. Na pytanie czy pomaga rodzicom w pracach gospodarskich – odpowiedział, że pomaga im, ale czasami musi się pouczyć i wtedy nie ma czasu.
Łukasz o sobie nie chciał rozmawiać. Powiedział, że taki już jest i już się nie zmieni. Wyczułam wówczas rosnące napięcie w osobowości chłopca i negatywizm do dalszej rozmowy.
Na zakończenie rozmowy spytałam chłopca, czy chciałby abym od czasu do czasu pomogła mu w odrobieniu lekcji i przygotowywaniem się do zajęć. Odpowiedział mi, że będzie uczęszczał do świetlicy, bo tu jest „nawet fajnie” i będzie prosił mnie o pomoc w nauce – ale czy to warto?

10.2 Rozmowa z matką

Rozmowę z matką przeprowadzałam w pokoju nauczycielskim, kiedy to czekała na spotkanie z wychowawczynią klasy syna. Nadarzyła się, ku temu odpowiednia okazja, bowiem przybyła ona do szkoły na wezwanie dyrektora. Wcześniejsze prośby wychowawcy na temat stawienia się w szkole nie przyniosły rezultatów.
Z krótkiej rozmowy dowiedziałam się, że matka Łukasza urodziła pięcioro dzieci, jest schorowana , podobnie jej mąż i trudno jej „wyrwać się z domu” – nie ma jej kto przywieść do ..., a autobusem nie ma siły i zdrowia jechać. Przywiózł ją sąsiad.
Na temat Łukasza powiedziała, że ma z nim same problemy, nie słucha jej, często podnosi głos i obraża się. Dodała też, że to dobre dziecko, tylko czasami tak się zachowuje, straszy nawet próbą samobójstwa, zrobieniem sobie czegoś złego. Dodała także, iż nie ma na niego żadnego wpływu. Łukasz często kłamie, wychodzi z domu, nie mówiąc dokąd idzie, wraca późno, większość czasu spędza poza domem.
Zapytana o jej stosunek do nauki syna, odpowiedziała, że Łukasz musi się uczyć, bo mu nie pomoże, ponieważ sama słabo czyta i pisze, jest chora i musi zajmować się domem.
Pomimo problemów z synem podczas rozmowy matka starała się też usprawiedliwiać jego postępowanie (złą naukę) zrzucając winę na „niesprawiedliwość” nauczycieli, oraz obarczając nią swoje ciężkie życie.


10.3 Protokół wywiadu z pedagogiem szkolnym odbytym w dniu ...

Pedagog szkolny ma kontakt z Łukaszem drugi rok szkolny. Zna jednak jego postępowanie i uzyskiwane wyniki w nauce – te wcześniejsze – z racji swojego kontaktu w jego sprawie z poprzednim pedagogiem szkolnym i nauczycielami (...).
Chłopiec od klasy pierwszej zaznaczał głośno swą obecność w szkole. Miał problemy dydaktyczne wynikające z nieharmonijnego rozwoju w zakresie poszczególnych funkcji. Słabo ukształtowana analiza i synteza słuchowa oraz koordynacja wzrokowo-kinetyczna utrudniały mu naukę szkolną. Dziecko nie przejawiało zbytniego zainteresowania nią. Łukasz w klasie trzeciej został skierowany do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w ..., gdzie określono jego deficyty rozwojowe i nauczyciele uczący otrzymali wskazówki do pracy z dzieckiem.
Problemy wychowawcze nasiliły się w klasie czwartej. Problemy dydaktyczne wynikające z braków w wiadomościach i umiejętnościach z klas młodszych, spowodowały brak wiary w siebie i we własne możliwości. Wywołało to negację i bezsensowność podejmowanych działań. Dziecko trzeba było często motywować do podjęcia zadań, chwalić za najmniejsze nawet osiągnięcia. Ale nawet te działania przynosiły krótkotrwały skutek. Pojawiały się również problemy wynikające z nadpobudliwości dziecka i zwiększonego zapotrzebowania na ruch. Chłopiec popadał w częste konflikty w grupie rówieśniczej lub sam je wywoływał, był zaczepny i napastliwy. Nie reagował na polecenia nauczycieli, nie odrabiał prac domowych, nie chciał pisać na lekcji. W rezultacie został odrzucony przez zespół klasowy, oskarżany o wszystkie sytuacje powstałe podczas pobytu w szkole. Sytuacja ta doprowadziła, że Łukasz nie otrzymał promocji do klasy piątej. Przez okres nauki w Szkole Podstawowej próbowano się kontaktować z rodzicami. Jednak matka bardzo rzadko kontaktowała się w sprawie kłopotów syna w szkole. Spowodowane to było sytuacją rodzinną- chorobą obojga rodziców. Przekazywane były wskazówki do pracy z dzieckiem w domu, by nadrobić braki w wiadomościach oraz jak rozwiązywać problemy emocjonalne. Przynosiło to jednak mierne skutki.
Obecnie Łukasz jest uczniem klasy ..., zmienił otoczenie, nauczycieli, a sytuacja jego (kłopoty dydaktyczne i wychowawcze) pozostały. Kontakty z rodzicami są ograniczone, jeśli już to ze szkołą utrzymuje je matka, ale po wielu prośbach i naleganiach ze strony wychowawcy i dyrektora. Dziś często przychodzą do gabinetu pedagoga rówieśnicy i nauczyciele chłopca ze skargami na temat zachowania podczas lekcji i podczas przerw. Chłopiec ma niezadowalające wyniki w nauce i problemy z przyswajaniem wiedzy. Motorem pozytywnym w postępowaniu Łukasza jest to, że nie wchodzi on w kontakty z grupami chuligańskimi czy nieformalnymi. Z obserwacji i zapewnień chłopca wynika, że nie pali papierosów i nie zażywa narkotyków. Działania niepożądane są obserwowane jedynie na terenie szkoły i w jej otoczeniu, nie ma też konfliktu z prawem.
Z uczniem zostały przeprowadzone rozmowy psychologiczno-pedagogiczne, mające na celu wypracowanie wspólnych działań niwelujących niepożądane zachowania konsekwentne ich przestrzeganie.
Pomimo podjętych dotąd działań integrujących i wychowawczych i w zespole klasowym, nie uzyskano zadowalających rezultatów. W chwili obecnej został złożony wniosek do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w ... o ponowne przebadanie psychologiczne Łukasza.



10.4 Protokół wywiadu odbytego dnia ... z wychowawcą klasy


Nauczycielka jest wychowawczynią klasy ... Łukasz już w szkole podstawowej miał trudności w nauce, które utrzymują się do tej pory. Przyczyną ich (zdaniem nauczycielki) jest niechęć do nauki, trudne warunki życiowe i brak właściwej opinii ze strony rodziców. Chłopiec na lekcji nie jest aktywny, nie zgłasza się do odpowiedzi, siedzi bezmyślnie. Najczęściej nie wypowiada się, a pobudzony do rozmowy wykazuje o0znaki zdenerwowania. Czasami jednak nagle ożywia się, stara się brać udział w dyskusjach. Jego wypowiedzi są bardzo krótkie, jedno lub dwuwyrazowe, ma kłopoty z wysławianiem się – zacina się. Mówi najczęściej gwarą. Pisemnie nie wypowiada się, czyni jedynie próby formowania krótkich zdań, odkłada długopis i jest już do końca bierny.
Nie przejawia żadnych zdolności, oprócz prezentowania się w trakcie dyskotek i imprez klasowych czy szkolnych. Wykazuje objawy zainteresowania podczas oglądania audycji telewizyjnych i filmów. Lubi zajęcia wychowania fizycznego i informatyki.
Łukasz zniechęca się niepowodzeniami, jest niestaranny, niedokładny, nie dba o zeszyt, książki, zapomina potrzebnych do lekcji przyborów. W działaniu jest niepewny siebie, lękliwy. Podczas nagany i kary płacze i śmieje się na przemian. Pochwała mobilizuje go do pracy, podczas której śmieje się głośno, komentuje, nieufnie spogląda po kolegach z klasy. Reaguje prędko, gwałtownie, w sposób wybuchowy.
Wobec nauczyciela jest najczęściej nieśmiały, zamknięty w sobie, lecz czasami agresywny i arogancki. Nie poddaje się łatwo dyscyplinie szkolnej, jest uparty, opuszcza pojedyncze lekcje. Przez większość rówieśników nie jest lubiany, zaczepia i bije ich często. Od młodszych i słabszych fizycznie wymusza drobne pieniądze, niszczy ich zeszyty, szafki w szatni. Ruchy jego są szybkie zamaszyste i niezgrabne.
Fizycznie jest dobrze rozwinięty – wysoki i zbudowany, nie posiada wad cielesnych. W domu nie ma żadnych obowiązków. Rodzice niechętnie kontaktują się ze szkołą, jeśli już to matka. Wskazane przez wychowawcę zalecenia nie są w większości przypadków realizowane. W trakcie wizyt w szkole matka najczęściej płacze i twierdzi, że nie może sobie poradzić z synem, nie docierają do niego jej prośby i skłanianie go do zmiany postępowania. Jest też bezradna wobec prób szantażowania. Łukasz straszy rodziców popełnieniem samobójstwa.


10.5 Analiza wytworów pracy

Przy analizie bardzo nielicznych wytworów pracy będę się starała w miarę możliwości zinterpretować je wszechstronnie.

Interpretacja formalna:

Książki Łukasza podobnie jak i zeszyty nie są oprawione i podpisane. Najczęściej jednak zapomina je wziąć z domu. Wyjmuje wówczas jeden zeszyt, w którym pisze fragmenty lekcji ze wszystkich przedmiotów, tam gdzie otworzy mu się pusta kartka. Okładki są poplamione, pogniecione i ,,pobazgrane,,. Wewnętrzne strony książek , ćwiczeń , czy zeszytów są pozaginane , powyrywane. W notatkach brakuje większości lekcji. Występują tylko próby ich prowadzenia. Zazwyczaj nie odrabia prac domowych , zostawiając wolne miejsce w zeszycie.

Wnioski:

Łukasz jest niestaranny brak u niego zamiłowania do porządku , systematyczności i obowiązkowości.

Interpretacja pedagogiczna:

Do chwili obecnej badany uczeń nie podjął pracy samodzielnej. Występują tylko próby, które tak szybko się kończą jak zaczynają.

Wnioski:

U badanego ucznia brak jest umiejętności, sprawności i wiadomości, których podstawy powinny być wyniesione ze środowiska rodzinnego, a pogłębione i rozszerzone w procesie nauczania i uczenia się w szkole. Widoczny jest brak umiejętności posługiwania się książką, zeszytem, innymi prostymi środkami dydaktycznymi.

Interpretacja psychologiczna:

U Łukasza nie zauważyłam żadnych zainteresowań, których brak można tłumaczyć w procesie spostrzegania i wyobraźni.
Przy analizie jego zeszytów i prób ich prowadzenia pozwolę sobie wysunąć wnioski ,
że uczeń ten jest nerwowy, występują u niego zaburzenia orientacji przestrzennej: zaczyna pisać od środka lub końca zeszytu , jego pismo nie mieści się w liniach, jest nieczytelne, brak u niego koordynacji wzrokowo-ruchowej. Ma bardzo niską sprawność grafomotoryczną ręki. Analizując jego prace plastyczne zwróciłam uwagę na ciemną kolorystykę oraz brak umiejętności w sposobie ujmowania kształtów i proporcji.

Interpretacja jakościowa:

Opierając się na ogólnym wrażeniu wywołanym nielicznymi wytworami ucznia sądzę, że świadczą one o braku:
- staranności ( nieoprawione, w fatalnym stanie książki i zeszyty )
- zamiłowania do porządku ( brudne zeszyty i oddawane prace ).



10.6 Obserwacja ucznia poza szkołą - po zajęciach szkolnych

Obserwację przeprowadziłam w czasie drogi powrotnej Łukasza do domu tzn. w czasie oczekiwania na autobus szkolny.
Z pomieszczenia szkolnego wychodził samotnie. Za nim spieszyła grupka dzieci (...) . Byli to uczniowie klasy pierwszej.
Łukasza obserwowałam z daleka, on o tym nie wiedział. W chwili gdy grupka pierwszaków zbliżyła się do niego szybko odwrócił się i zaczął kopać butami śnieg, którym ich opryskiwał. Na krytyczne uwagi dzieci podbiegł do nich i zaczął je bić. Wówczas mu się pokazałam. Gdy mnie zobaczył szybko pozostawił grupę, podbiegł do mnie i zaczął usprawiedliwiać swoje zachowanie. Twierdził, że to dzieci go zaczepiły, przezywały go i obrażały.

Wnioski:

Opisane zachowanie Łukasza świadczy o nieumiejętności współżycia w grupie, o nieufności do ludzi, agresywności w chwili zagrożenia.
Chłopiec boi się skutków swego postępowania, gdyż próbował usprawiedliwić ,, swój nagły atak ,, na dzieci przed nauczycielem co świadczy, że doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że
postępuje niewłaściwie


II. Charakterystyka objawów zaburzenia. Dane dotyczące aktualnego zachowania się dziecka.

Łukasza znam od dwóch lat. Uczęszcza on do świetlicy, której jestem opiekunem. Chłopiec ten codziennie dojeżdża do ... autobusem. Do szkoły uczęszcza chętnie, ale tylko ze względu na kolegów. Bardzo często spóźnia się na lekcje, tłumacząc się spóźnieniem autobusu lub np. niemożnością otwarcia szafki w szatni.
Chłopiec ma bardzo słabe wyniki w nauce. Ma trudności z mówieniem- jąka się. Jąkanie to nasila się w momencie zdenerwowania. Poleconych zadań nie wykonuje lub wykonuje w ograniczony sposób. Wywołany do odpowiedzi marudzi i jest niezadowolony, co wyraża ,,gderaniem,, na nauczyciela. Innym razem podczas konfliktu ze starszym kolegą wyszedł z zajęć świetlicowych, udał się do szatni i po prostu ,, załatwił swoją potrzebę fizjologiczną na jego kurtkę,,. Nie potrafi panować nad sobą kiedy w grę wchodzą emocje, np. podczas gier stolikowych i towarzyskich- obrzuca współtowarzyszy zabaw wyzwiskami, przy czym robi to w sposób żywiołowy. Nie pomagają wówczas prośby o poprawne zachowanie i przeproszenie kolegów. Na niektórych jednak zajęciach nagle ożywia się i wypowiada swoje zdanie na interesujący go temat lub zagadnienie. Najczęściej jednak siedzi z głową opuszczoną rysując coś, bawiąc się przyborami do zajęć i nie bierze w nich udziału.
Na zapytanie- czy nie pomóc mu w odrabianiu lekcji- odpowiada zazwyczaj przecząco mówiąc, że nie ma nic zadane lub, że nie ma teraz ochoty i odrobi je w domu.
Powyższe przykłady świadczą o tym, że Łukasz jest nerwowy, uparty, czasami agresywny, cechuje go labilność uczuciowa, nieufność do nauczycieli i rówieśników.
Ostatnio żywo zainteresował się zrobieniem "Przewodnika turystycznego po ...". Znajduje informacje, zdjęcia w czasopismach przeszukuje strony www i składa z tego pracę (lubi zajęcia z komputerem). Szybko jednak zniechęca się i próbuje usprawiedliwić się mówiąc, że na pewno to zadanie mu nie wyjdzie. Zachęcony przeze mnie na nowo podejmuje trud wykonania polecenia. W wywiązaniu się z powierzonej pracy pomagają mu koledzy i koleżanki, z którymi Łukasz uczęszcza na zajęcia świetlicowe i utrzymuje kontakt. Każda ich propozycja co do wykonania zadanej pracy spotyka się ze sprzeciwem Łukasza. Krzyczy wówczas, przezywa od głupków, wyrywa im z dłoni myszkę i sam ,,tworzy,, swoją pracę.
Chłopiec idealnie sprawdza się jako Didżej na szkolnych dyskotekach. Doskonale radzi sobie z prezentowaniem kolejnych utworów, przesyłaniem dedykacji. Zna na pamięć słowa piosenek, bawi rówieśników żartobliwymi wypowiedziami- wówczas nie jąka się. Chwalony nie tylko przez nauczycieli, ale i przez kolegów, cieszy się i jest zadowolony.
Łukaszowi bardzo trudno jest zaadoptować się do warunków szkolnych:
• Trudno porozumiewa się z dorosłymi.
• Nie posiada odpowiedniego zasobu wiedzy o świecie i bliskim otoczeniu.
• Nie podejmuje czynności zmierzających do określonego celu.
• Naukę traktuje jako przykry obowiązek.
• Najczęściej nie wykonuje poleconych zadań.
• Nie przejawia w swym zachowaniu odpowiedniego stopnia uspołecznienia ( nie potrafi współdziałać zgodnie z kolegami).
• Nie jest zdolny opanować swoich emocji ( uzewnętrznia gwałtownie i w niepohamowany sposób swoje stany uczuciowe.
` Pierwsze przejawy tego typu zachowań- nieadekwatne do sytuacji i stanów uczuciowych Łukasz zaczął przejawiać będąc małym chłopcem ok. 2-3 roku życia.
W sposób burzliwy obwieszczał wszystkim swoje zachowanie i potrzeby, demonstracyjnie robiąc sceny płaczu lub niepohamowanej ekspresji słowno-ruchowej. Prawdziwe kłopoty zaczęły się nasilać w młodszym wieku szkolnym, kiedy to musiał podporządkować się pewnym normom i zasadom obowiązującym w szkole i grupie rówieśniczej.



III. Diagnoza negatywna – wyjaśnienie przyczyn zaburzonego zachowania

Kolejne lata pobytu dziecka w szkole są ważnym okresem dla dalszego rozwoju dziecka, ponieważ szkoła jest dla niego od chwili wstąpienia do niej potężnym czynnikiem rozwoju. Aby rozwój mógł przebiegać prawidłowo, ważna jest gotowość dzieci do realizacji zadań jakie nakreśla program szkoły.
W niniejszej charakterystyce chciałam zanalizować przypadek nieprzystosowania się dziecka do warunków szkolnych, spowodowany w dużej mierze, moim zdaniem, przez środowisko społeczne dziecka (rodzinne).
W oparciu o literaturę z którą zetknęłam się na studiach magisterskich i doświadczeniach własne sformułowałam hipotezę główną i hipotezy robocze, które niejako wyznaczałyby niepowodzenia szkolne ucznia na wybranym przeze mnie przykładzie. Hipoteza główna ma następujące brzmienie:
Środowisko rodzinne wywiera istotny wpływ na powstanie niepowodzeń szkolnych Łukasza.
Hipotezy szczegółowe zaś sformułowałam następująco:
1. Trudna sytuacja materialna rodziny jest przyczyną trudności ucznia w nauce jeśli współwystępuje z innymi czynnikami.
2. Struktura rodzinna wywiera wpływ na niepowodzenia szkolne ucznia wtedy, gdy na skutek określonego stanu( wielodzietność, dużo starsze rodzeństwo), są niezaspokojone podstawowe potrzeby dziecka związane z pełnieniem przez niego roli ucznia.
3. Wiek rodziców ma wpływ na osiągnięcia szkolne Łukasza, jeśli nie wypełniają oni właściwie swojej roli jako rodziców i nie stwarzają dziecku odpowiednich wzorców zachowań.
4. Wykształcenie rodziców może mieć związek z niepowodzeniami szkolnymi dziecka, jeżeli współwystępuje z innymi czynnikami np. niewłaściwym stosunkiem do nauki własnej syna.
5. Niespokojna, konfliktowa atmosfera panująca w domu rodzinnym ucznia jest bardzo często przyczyną jego niewłaściwego zachowania się.
6. Niektóre negatywne postawy rodziców wobec dzieci( postawa nadmiernie wymagająca, nadmiernie chroniąca, pobłażliwa, odtrącająca) prowadzą często do obniżenia ich wyników w nauce.
7. Nieodpowiedni styl oddziaływania wychowawczego rodziców na dziecko ma wpływ na osiągane przez niego wyniki w nauce i kontakty z rówieśnikami.
8. Niewłaściwe, nieadekwatne do zachowania dziecka stosowanie przez rodziców kar, nagród w procesie wychowania jest przyczyną trudności ucznia w nauce, ponieważ zmniejsza jego motywację do nauki a tym samym jest źródłem zaburzeń zachowań.
9. Niski poziom wiedzy pedagogicznej rodziców bywa często przyczyną trudności ucznia w nauce a niekiedy jest efektem błędów wychowawczych popełnionych w stosunku do dziecka.
10. Zainteresowanie rodziców nauką i sposobem bycia dziecka jest jednym z warunków pozytywnych osiągnięć szkolnych
11. Brak wyniesienia odpowiednich wzorców zachowań z domu rodzinnego ma wpływ na kontakty z grupą rówieśniczą.
Chcąc zweryfikować tak postawione hipotezy przeprowadziłam badanie diagnostyczne, wykorzystując wymienione wcześniej i opisane metody badawcze.
Pozwoliły mi one na wyjaśnienie przyczyn stwierdzonych trudności adaptacji do środowiska szkolnego Łukasza.


* * *


Łukasz jest dzieckiem nerwowym- świadczą o tym opisane wcześniej objawy (etap II postępowania diagnostycznego). Cechuje go przede wszystkim dość znaczna nadpobudliwość i związane z tym trudności w skupieniu uwagi.
Należy przypuszczać, że głównym powodem trudności szkolnych i adaptacji do środowiska szkolnego występujących u Łukasza są warunki domowe oraz niski poziom kulturalny rodziców. Matka i ojciec są zainteresowani własnymi sprawami: choroba, praca w gospodarstwie, zmęczenie, nie zwracają uwagi na codzienne zmagania chłopca z trudną dla niego rzeczywistością. Nie potrafią, nie chcą lub nie mogą zająć się dzieckiem, które wymaga ciepła, zrozumienia, rozmowy.
Nie zapewniają chłopcu potrzeby przytulenia się do kogoś kochanego. I zapewne nie wynika to z braku miłości. Rodzice bardzo kochają syna, ale niestety nie potrafią lub wstydzą się okazać miłość. Łatwiej jest ukarać, pokrzyczeć na dziecko niż go przytulić, wysłuchać, podtrzymać na duchu.
Zauważyłam u Łukasza stany lękowe, nieufność do dorosłych, do rówieśników. Chłopiec staje się coraz bardziej skryty, milczący, opryskliwy, agresywny i uparty.
Niechęć do nauki i niewidoczne w niej postępy oraz niewłaściwe zachowanie w tym przypadku są wynikiem niewłaściwego stosunku rodziców do wychowania syna i do szkoły. W rozmowie z matką zauważyłam, że raz staje ona bez namysłu w obronie dziecka, dopatrując się ,, niesprawiedliwości ,, nauczyciela i ,, krzywdy ,, swojego syna, a innym razem winą za kłopoty obarcza swoje ciężkie życie, choroby, wiek. Szkoła jest traktowana jako przykry obowiązek , który trzeba znieść i z którego w przyszłości wyrośnie się. Niski poziom kulturalny rodziców, brak serdeczności, błędy domowego wychowania-
-uważam- są przyczyną zahamowań uczuć pozytywnych( radość, zadowolenie, miłość, przyjaźń kształtują się w toku obcowania dziecka z gronem przyjaznych i życzliwych ludzi).
Ograniczenie kontaktów społecznych Łukasza, w głównej mierze środowiska rodzinnego, wpłynęło moim zdaniem na to, że nie potrafi on podporządkować się ustalonym regułom i nawiązać kontaktu z dorosłymi i rówieśnikami. To, że Łukasz wychowywał się z dużo starszym, mającym swoje problemy i życie rodzeństwem, wpłynęło na to, że zostały niezaspokojone jego potrzeby- zarówno te związane z byciem młodszym bratem najmłodszym synem jak i te związane z pełnieniem przez niego roli ucznia.
I dlatego też jeśli pierwotnym źródłem zaburzonego zachowania było ogólne zaniedbanie pedagogiczne oraz błędy wychowawcze rodziców, przeżycia związane z sytuacją domowego ogniska- to w pewnym momencie dołączyły się do nich trudności szkolne, które poważnie zdezorganizowały życie dziecka.


IV. Diagnoza pozytywna


Łukasz idealnie sprawdza się jako Didżej na szkolnych dyskotekach. Doskonale radzi sobie z obsługą sprzętu muzycznego i serwowaniem kolegom i koleżankom ich ulubionych przebojów. Chwalony przez nich i nauczycieli cieszy się i jest zadowolony, co ujawnia się w jego zachowaniu. Jest bardzo dumny z tego, że wszyscy go wysłuchują i rozmawiają na temat jego pomysłów dotyczących zorganizowania imprez szkolnych. Ma wtedy motywację do działań społecznie aprobowanych.
Jest też sprawny fizycznie. Z dużym zaangażowaniem uczestniczy w zajęciach wychowania fizycznego. Lubi także internet i gry komputerowe. Potrafi wtedy skupić dłużej swoją uwagę na wykonywanej czynności. Po skończonych tego typu zajęciach prowadzi ożywioną dyskusję na temat ulubionych stron www. o treściach sportowych i muzycznych.
Dziecko posiada dość dobry kontakt z wychowawczynią, która wykazuje duże zainteresowanie chłopcem i chęć pomagania mu w przezwyciężaniu trudności dydaktycznych i wychowawczych.


VI. Projekt oddziaływań korygujących zaburzenie

Lekceważenie nauki szkolnej, nieliczenie się z autorytetem nauczycieli i rodziców, stopniowe obojętnienie na wszelkie krytyczne uwagi, nagany i pochwały- wszystko to z reguły prowadzi do wykolejenia społecznego. I dlatego też, aby nie dopuścić do takiej sytuacji z punktu widzenia Łukasza, należałoby podjąć kroki zmierzające do stopniowego zniwelowania istniejących już niepowodzeń szkolnych. Do nich należą:
1. Pełna zrozumienia i życzliwości postawa zarówno rodziców jak i nauczycieli wobec dziecka doznającego trudności w nauce, przy równoczesnym zapewnieniu mu możliwości osiągania sukcesów w innych dziedzinach działalności społecznie aprobowanej.
2. Formą czynności kompensacyjnych może być wzmożona aktywność społeczna, artystyczna, czy sportowa a w domu- czynna pomoc w gospodarstwie.
3. Uświadomienie sytuacji, w której z powodu zagrożenia chłopiec broni się poprzez agresję; nauka metod rozwiązywania konfliktów, trening asertywności.
Sukcesy w tych zakresach zyskiwałyby niejednokrotnie aprobatę ze strony Łukasza i zmniejszałyby nieco konsekwencje słabych wyników w nauce .
4. Wzmacnianie najdrobniejszych sukcesów i ,,niezauważenie,, niepowodzeń; tworzenie więzi z wychowawczynią i innymi wybranymi osobami spośród rówieśników i dorosłych, dla których ,,warto się starać,,.
5. Wzmacnianie wobec grupy; praca ze społecznością szkolną, klasową nad tworzeniem zwyczaju pozytywnych wzmocnień; pomoc dziecku w wybraniu grupy, w której będzie czuć się dobrze i odnosić sukcesy( np. grupa sportowa, religijna, towarzystwo internetowe itp.).
6. Uświadomienie sytuacji, w której uczeń broni się kłamstwem przed oceną lub konsekwencjami, minimalizowanie prawdopodobieństwa takich sytuacji; wzmacnianie szczerości; wzorce, więzi z wychowawcą.
Zalecenia jakie można sformułować dla szkoły w celu poprawy nieprzystosowania szkolnego Łukasza:
1. Wyrównanie wykrytych luk w wiadomościach i umiejętnościach poprzez indywidualne metody nauczania i dobór atrakcyjnych dla chłopca form douczania, adekwatnych do jego możliwości intelektualnych.
2. Okresowe obniżenie wymagań dydaktycznych, aby umożliwić mu nadrobienie zaległości bez zagrożenia negatywnymi ocenami.
3. Tolerancyjne i opiekuńcze nastawienie nauczycieli do ucznia, co może wpłynąć na modyfikację jego emocjonalnego stosunku do szkoły, nauczycieli i przedmiotów nauczania.