Lubię czytać. Program edukacji czytelniczej i medialnej dla klas IV - VI szkoły podstawowej

Mirosław Klemba
Szkoła Podstawowa
im. księcia Józefa Poniatowskiego
w Wysokienicach

Lubię czytać
Program edukacji
czytelniczej i medialnej
dla uczniów klasy V
Szkoły Podstawowej w Wysokienicach

Wysokienice, wrzesień 2008 r.

Wstęp

Proponowany program edukacji czytelniczej i medialnej przeznaczony jest dla uczniów klasy V, a jego głównym celem jest podniesienie poziomu czytelnictwa w tejże klasie. Statystyka wypożyczeń w roku szkolnym 2007 / 2008 wykazała stosunkowo niski poziom czytelnictwa w klasach IV – VI. Program ten jest programem pionierskim, przygotowanym dla jednej klasy, a jego realizacja wykaże skuteczność w pobudzaniu zainteresowań czytelniczych uczniów. Jego zadaniem jest wprowadzenie dzieci w świat gier i zabaw, opartych na wybranych pozycjach książkowych i mających na celu uatrakcyjnienie lektury. Dla zwycięzców konkursów przewidziane są nagrody, co niewątpliwie zachęci wszystkich do pracy.
Program realizowany będzie w ramach pracy biblioteki szkolnej, a udział w zajęciach będzie nieobowiązkowy.
Treści programowe nie są tematami lekcyjnymi, w związku z tym realizujący program ma dużą swobodę co do koncepcji oraz środków realizacji. Nauczyciel nie stanowi tu dla ucznia jedynego źródła wiedzy, jest raczej przewodnikiem w świadomym odbiorze lektur, inspiruje go do pracy i pogłębiania swoich wiadomości.
Program ten jest zgodny z Podstawą Programową Kształcenia Ogólnego (załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół - Dz. U. Nr 51, poz. 458, z późn. zm.).

Cele programu:
- stwarzanie sytuacji wyzwalających potrzebę czytania książek,
- pobudzanie zainteresowań czytelniczych uczniów,
- doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem,
- poszerzanie zasobu słownictwa uczniów,
- czuwanie nad poprawnością językową,
- zachęcanie uczniów do własnej twórczości,
- kształtowanie umiejętności korzystania z księgozbioru i Internetu,
- rozwijanie kreatywności uczniów,
- wdrażanie do efektywnej pracy w grupie,
- pożyteczne zagospodarowanie wolnego czasu.

Treści programowe:
1) Poznajemy mity greckie.
2) Co wiemy o autorze „W pustyni i w puszczy”.
3) Tworzymy własne opowieści z Narnii.
4) Wywiad z Harrym Potterem.
5) Komiks o Mikołajku.
6) Wkraczamy w świat powieści przygodowej (James Oliver Curwood).

Wskaźniki skuteczności programu:
- wzrost poziomu czytelnictwa w klasie V;
- zwiększenie zainteresowania książką;
- umiejętność czytania ze zrozumieniem;
- szeroki zasób słownictwa i poprawność językowa;
- umiejętność korzystania z księgozbioru i Internetu;
- wzrost kreatywności i efektywności pracy uczniów;
- umiejętność organizacji pracy samodzielnej i w zespole.
Procedury osiągania celów

Pomyślna realizacja programu wiąże się ściśle z aktywnym uczestnictwem uczniów w proponowanych przeze mnie zajęciach. Poprzez szereg gier i zabaw, pracę indywidualną bądź grupową, uczniowie mają zostać zmotywowani do częstszego sięgania po książkę. Rozważając sposoby i formy aktywności uczniów klas IV – VI wspomnieć należy o istnieniu kilku rodzajów aktywności: sensomotorycznej, recepcyjnej, intencjonalnej, naśladowczej, dynamicznej, kompatybilnej i twórczej. Proponowane metody i formy pracy z czytelnikiem angażują te wszystkie rodzaje aktywności, a więc wiążą się z działaniem, przeżywaniem, ekspresją słowną, odbiorem informacji, naśladowaniem książkowych postaci i sytuacji, własną inwencją, ekspresją i kreatywnością dziecka, a także łączą w sobie jednoczesne działanie różnych bodźców takich jak: książka, muzyka, obraz.
Książki towarzyszą dzieciom już od najmłodszych lat i, choć łatwo jest dostrzec ich bogate oddziaływanie, to problemem dzisiejszych czasów jest spadek atrakcyjności lektur na rzecz telewizji, gier komputerowych czy Internetu. Dlatego też w pracy z tekstem literackim powinno się stosować metody ciekawe, inspirujące i pobudzające wyobraźnię. W związku z tym uczniowie wezmą udział w konkursach polegających na:
- uporządkowaniu rozsypanek wyrazowych związanych z mitami greckimi;
- poszukiwaniu i gromadzeniu informacji o Henryku Sienkiewiczu w różnych źródłach (Internet, encyklopedie, itp.),
- dopisaniu własnego zakończenia do wybranego fragmentu „Opowieści z Narnii”;
- udzieleniu odpowiedzi na pytania dotyczące znajomości powieści o Harrym Potterze;
- stworzeniu komiksu o Mikołajku;
- przygotowaniu pracy plastycznej w oparciu o wybraną powieść Jamesa Olivera Curwooda.

Ewaluacja programu
Ewaluacja programu edukacji czytelniczej i medialnej polegać będzie na obserwacji pracy uczniów, ich zaangażowania oraz treści i formy wykonanych prac. Istotna będzie dla mnie również analiza wyników ankiety dla uczniów uczęszczających na zajęcia, dotyczącej oceny tychże zajęć i ewentualnych propozycji na przyszłość.
Zwiększony poziom czytelnictwa, rozwój zainteresowania lekturami będą w największym stopniu świadczyły o użyteczności tego programu.

Bibliografia:
1. Adamczykowa Z.: Literatura dla dzieci i młodzieży. Funkcje, kategorie, gatunki, Warszawa 2001.
2. Andrzejewska J.: Udział bibliotekarza szkolnego w edukacji czytelniczej i medialnej, „Biblioteka w szkole” 2000, nr 2.
3. Buehl D.: Strategie aktywnego nauczania czyli jak efektywnie nauczać i uczyć się, Kraków 2004.
4. Jurkowski A.: Rozwój umysłowy i aktywność poznawcza uczniów, Warszawa 1986.
5. Klemba M.: Literatura jako sposób aktywizowania uczniów klas IV – VI, Ryki 2007.
6. Lachcik A.: Metody aktywizujące ucznia na lekcji poświęconej pracy
z tekstem literackim, Warszawa 1999.
7. Papuzińska J.: Formy pracy z książką w: Literatura dla dzieci i młodzieży w procesie wychowania. pod red. A. Przecławskiej, Warszawa 1978.
8. Papuzińska J.: Książka, dzieci, biblioteka. Z zagadnień upowszechniania czytelnictwa i książki dziecięcej, Warszawa 1992.
9. Świerkosz A.: Program podnoszący stan czytelnictwa w klasach IV - VI, „Biblioteka w szkole” 2003, nr 2.