Program nauczania biologii dla ucznia z upośledzeniem w stopniu lekkim

Dostosowanie programu nauczania biologii
do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia dla III etapu kształcenia- gimnazjum ..................ucznia klasy pierwszej gimnazjum.

(Imię i nazwisko)

Wstęp

Na podstawie opinii poradni psychologiczno- pedagogicznej w.................. stwierdzono u ucznia upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Opóźnienie dotyczy większości funkcji i sprawności umysłowych, przejawia się niskim rozwojem abstrakcyjnego wnioskowania pojęciowego, znacznymi trudnościami w rozumowaniu i wnioskowaniu na materiale liczbowym, niską sprawnością porządkowania materiału, wraz z deficytem w zakresie orientacji, wyobraźni i wizualizacji przestrzennej przy słabej zdolności łączenia różnych bodźców.
Mocną stroną ucznia jest: umiejętność pracy w oparciu o przesłanki obrazowe, dobre kodowanie informacji, szeroki zakres wiadomości ogólnych, bogate słownictwo. .....................................jest uczniem klasy pierwszej gimnazjum. W klasie pierwszej realizowany jest program nauczania biologii nr DKW -.................. .

Program nauczania biologii w gimnazjum podzielony jest na trzy części: budowa i czynności życiowe organizmów żywych, nauka o człowieku i ekologia. Nauczanie biologii w dostosowaniu wymagań dla ucznia opierać się będzie na obserwacji organizmów żywych w najbliższym otoczeniu bez wprowadzania systematyki i opisu skomplikowanych procesów, rolę roślin w życiu człowieka z szczególnym zwróceniem uwagi na niewłaściwe zachowania człowieka wobec środowiska naturalnego. W nauce człowieku zwracana będzie uwaga na budowę organizmu, zagrożenia zdrowia, kształcenie higienicznych nawyków i dbanie o zdrowie. W części ekologia uczeń zostanie zapoznany z negatywnymi zjawiskami zachodzącymi w środowisku ich przyczynami i skutkami, zależnościami między organizmami w przyrodzie oraz sposobami ochrony przyrody.

Cele edukacyjne
o Rozbudzanie zainteresowań biologicznych
o Kształcenie umiejętności szacunku do przyrody, dostrzegania piękna przyrody
o Zapoznanie ze środowiskiem życia organizmów żywych
o Poznanie wybranych gatunków roślin, zwierząt ich charakterystycznych cech i roli w życiu człowieka i dla przyrody
o Poznanie przystosowań w budowie zwierząt do środowiska życia, ich czynności życiowych
o Poznanie budowy organizmu człowieka
o Kształcenie umiejętności dostrzegania zagrożeń zdrowia i odpowiedniego reagowania na nie
o Kształcenie umiejętności przestrzegania zasad higieny i dbałości o własne zdrowie
o Rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji biologicznych, hodowli
o Rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji
o Wykorzystanie wiedzy i umiejętności z biologii w życiu codziennym, uprawie roślin i hodowli zwierząt
o Kształcenie właściwych postaw wobec przyrody
o Integracja ze środowiskiem

Treści nauczania jakie uczeń powinien opanować:

Klasa I Klasa II Klasa III
Struktura organizmu i jego funkcje Uczeń:
- wie, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek
- wymienia elementy komórki roślinnej i zwierzęcej
- wskazuje na rysunku komórki roślinne i zwierzęcej
- nazywa podstawowe typy tkanek roślinnych i zwierzęcych
- poprawnie prowadzi obserwacje mikroskopowe
- wykonuje schematyczne rysunki obserwowanych tkanek
-rozpoznaje na rysunkach tkanki
- opisuje funkcje tkanki okrywającej
- rysuje ogólny pokrój rośliny okrytonasiennej i nazywa jej organy
- na żywym okazie rośliny lub schemacie wskazuje liście, korzenie, łodygę, kwiat
- wyjaśnia co to znaczy roślina jednoroczna, dwuletnia, wieloletnia, podaje przykłady takich roślin
- określa funkcje korzenia, kwiatu, liści
- wskazuje na rysunku części ciała ssaka
- wymienia główne układy narządów ssaka
- wskazuje środowisko życia dżdżownicy, określa jej rolę w środowisku
- wymienia czynności życiowe organizmów
- dzieli organizmy na cudzożywne i samożywne,
- podaje przykłady organizmów samożywnych i cudzożywnych
- wymienia przystosowania ryby do życia w wodzie
- wymienia 3 funkcje skóry u kręgowców
- na podstawie tablicy dydaktycznej wymienia warstwy skóry
- opisuje pokrycie ciała u ptaków, płazów, gadów jako wyraz przystosowania do środowiska życia
- podaje przykłady sposobów poruszania się u zwierząt
- na modelu/ rysunku wskazuje główne części szkieletu kręgowców
- wskazuje w szkielecie miejsca połączone w sposób ruchomy
- wymienia3-4 cechy umożliwiające ptakom latanie
- opisuje ogólną rolę tkanek wzmacniających

Odżywianie się organizmów - wyjaśnia co to jest odżywianie
- wymienia składniki obecne w pokarmach, określa ich znaczenie dla organizmu
- wskazuje pokarmy będące źródłem białka dla organizmu
- wyjaśnia sposób odżywiania się organizmów samożywnych i cudzożywnych
- wyjaśnia, co to jest fotosynteza
- wskazuje substraty i produkty fotosyntezy
- wyjaśnia dlaczego rośliny nazywane są producentami
- wymienia sposoby odżywiania się organizmów cudzożywnych
- podaje przykłady różnych sposobów zdobywania pokarmu
- wymienia przystosowania drapieżników
- podaje przykłady wykorzystania roślin w życiu i gospodarce człowieka
- podaje przykłady negatywnego wpływu człowieka na środowisko

Oddychanie organizmów - wskazuje miejsca wymiany gazowej u roślin
- nazywa narząd wymiany gazowej u roślin
- wyjaśnia cel wymiany gazowej
- na rysunku odróżnia komórki szparkowe od innych
- podaje przykłady zwierząt oddychających całą powierzchnią ciała
- wymienia zwierzęta oddychające skrzelami i płucami
- wykonuje rysunki płuc
- wie, że w czasie oddychania komórkowego wyzwala się energia
- podaje dwa przykłady wykorzystania energii przez organizmy żywe
- wskazuje źródła zanieczyszczeń gleby, wody, powietrza w najbliższej okolicy
- wyjaśnia role roślin jako producentów tlenu
Transport substancji u roślin i zwierząt - omawia role tkanki przewodzącej
- liczy słoje przyrostu rocznego i na tej podstawie określa wiek drzewa
- wymienia narządy budujące układ krążenia u kręgowców
- wymienia elementy krwi
- wymienia rodzaje naczyń krwionośnych
Rozmnażanie i rozwój organizmów - wymienia kilka sposobów bezpłciowego rozmnażania się organizmów
- wymienia zmodyfikowane pędy
służące jako organy do rozmnażania
- nazywa komórki płciowe
- odróżnia na rysunkach komórki płciowe
- na rysunku wskazuje gametofit i sporofit mchu płonnika
- wyjaśnia pojęcie zapylenie, zapłodnienie, zygota, zarodek
- podaje przykłady roślin iglastych
- wykonuje rysunek kwiatu rośliny okrytonasiennej
- podaje przykłady różnych sposobów zapylania roślin
- podaje sposoby rozsiewania owoców i nasion
- rysuje rysunki kwiatostanów
- wyjaśnia co to są pestkowce, owoce pękające, niepękające podaje przykłady takich owoców
- wyjaśnia pojęcia jajorodność, żyworodność, rozdzielnopłciowość, zapłodnienie zewnętrzne i wewnętrzne
- nazywa jaja ryb i żab
- omawia rozmnażanie się ryb
- nazywa zasadnicze elementy jaja ptaka
- wymienia przykłady niekorzystnych działań człowieka
- wyjaśnia cel ochrony przyrody
- podaje przykłady ruchów roślin na podstawie obserwacji
- wymienia funkcje układu
nerwowego
- wylicza narządy układu nerwowego kręgowców
- wymienia narządy zmysłu u kręgowców
Układ narządu ruchu - określa funkcje szkieletu
- na rysunku wskazuje główne elementy szkieletu
- na rysunku wskazuje kości o różnym kształcie
- wymienia objawy złamania
- wyjaśnia na czym polega pierwsza pomoc w przypadku złamania
- na modelu wskazuje mózgoczaszkę i trzewioczaszkę
- na rysunku wskazuje kręgosłup
- wymienia przyczyny wad postawy ciała
- określa zasady postępowania w przypadku urazu kręgosłupa
- na rysunku wskazuje elementy budowy klatki piersiowej
- wskazuje kości tworzące kończynę górna
- wyjaśnia co to jest płaskostopie
- na rysunku rozpoznaje odbitkę stopy prawidłowo wykształconej i z płaskostopiem
- wymienia przyczyny płaskostopia
- podaje przykłady stawów zawiasowych w szkielecie
- określa sposób postępowania w przypadku zwichnięcia stawu
- opisuje schemat budowy mięśnia
- wyjaśnia rolę mięśni mimicznych
- wyjaśnia rolę sprawności fizycznej w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu
Układ oddechowy -wyjaśnia, dlaczego powietrze należy przez jamę nosową
- nazywa narządy budujące drogi oddechowe (P)
- na schemacie wskazuje położenie narządów budujących układ oddechowy (P)
- nazywa fazy oddychania
0 opisuje zmiany położenia klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu
- określa, co jest istotą oddychania
- wymienia produkty oddychania (P)
- wymienia przykładowe choroby dróg oddechowych
- wskazuje sposoby zapobiegania chorobom dróg oddechowych
- wymienia objawy grypy
- wymienia kilka czynników ważnych w zapobieganiu chorobom układu oddechowego (P)
- wymienia najbardziej szkodliwe substancje znajdujące się w dymie tytoniowym
- wymienia choroby związane z paleniem tytoniu
Układ krwionośny - wymienia trzy zadania krwi
-nazywa składniki krwi
- określa funkcje, jakie pełnią elementy morfotyczne krwi
-nazywa grupy krwi
- wymienia co najmniej trzy bariery obronne organizmu
- wymienia rodzaje naczyń krwionośnych
- określa funkcje tętnic i żył (P)
- wskazuje położenie serca
- wymienia nazwy krwiobiegów krwi
- mierzy puls
- poprawnie posługuje się ciśnieniomierzem
- wymienia czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia
- wymienia trzy choroby układu krążenia
- wskazuje sposoby zapobiegania chorobom układu krążenia (P)
- zakłada opatrunek
- określa zasady udzielania pierwszej pomocy przy krwotokach
- wyjaśnia, co to jest krwotok
Układ pokarmowy - klasyfikuje składniki odżywcze
-podaje przykłady pokarmów bogatych w białko i sole mineralne
- wskazuje pokarmy bogate w określone składniki odżywcze
- określa skutki niedoboru dla organizmu 2- 3 witamin
- na rysunku wskazuje narządy wchodzące w skład układu pokarmowego
- wymienia rodzaje zębów, wyjaśnia ich rolę
- wyjaśnia dlaczego pokarmy należy dokładnie rozcierać
- nazywa procesy zachodzące w jamie ustnej, żołądku, jelicie cienkim, wątrobie (P)
- wskazuje położenie wątroby, żołądka
- określa wygląd wątroby i trzustki P
- określa, od czego jest uzależniony dobór pokarmów
- podaje 3 zasady racjonalnego odżywiania
- na podstawie tabeli odczytuje dzienne racje pokarmowe dla wybranych grup ludzi
- uzasadnia konieczność mycia zębów
- określa zasady postępowania w celu
uniknięcia zatruć pokarmowych
- wymienia pasożyty przewodu pokarmowego
- określa zasady postępowania w celu uniknięcia zakażenia pasożytami
- wyjaśnia dlaczego nie należy stosować nadmiernych ilości nawozów azotowych
- odczytuje z opakowania skład produktu spożywczego
- wskazuje składniki , które powinny wzbudzić czujność konsumenta
- zadania konieczność mycia owoców i warzyw
- wymienia skutki jednorazowego nadużycia alkoholu
- wymienia skutki częstego używania alkoholu
- wymienia skutki częstego używania alkoholu
- wyjaśnia co to jest alkoholizm
Układ moczowy i skóra - wskazuje położenie nerek, pęcherza moczowego
- opisuje elementy nerki na jej przekroju podłużnym
wymienia właściwości moczu ostatecznego
- wymienia dwie- trzy choroby układu moczowego
- wyjaśnia, w jaki sposób można zapobiegać chorobom układu moczowego
- określa cel analizy moczu
- wymienia funkcje skóry
- opisuje sposób postępowania w przypadku oparzenia i odmrożenia
- określa skutki długotrwałego opalania się
Układ nerwowy i hormonalny - na schemacie wskazuje położenie najważniejszych gruczołów dokrewnych
- charakteryzuje cukrzycę
- wyjaśnia co to jest karłowatość, gigantyzm
- wymienia funkcje układu nerwowego
- na schemacie wskazuje narządy ośrodkowego układu nerwowego
- wskazuje półkule mózgowe
- dzieli odruchy na warunkowe i bezwarunkowe, podaje po 2 przykłady takich odruchów
- wymienia dwie- trzy czynności układu współczulnego i przywspółczulnego
- wskazuje do kogo może się zwrócić ze swoimi problemami
- wyjaśnia, jak pomóc choremu w czasie ataku padaczki
- określa przyczyny nerwicy
- wskazuje położenie gałek ocznych
- na schemacie wskazuje zasadnicze elementy budowy oka
- wskazuje na schemacie zasadnicze części ucha
- wyjaśnia, w jaki sposób hałas wpływa na układ nerwowy
- uzasadnia, dlaczego nie należy słuchać głośnej muzyki
- wymienia inne narządy zmysłów
Układ rozrodczy - na schemacie wskazuje zewnętrzne i wewnętrzne narządy płciowe żeńskie
- wskazuje na schemacie męskie narządy płciowe
- rysuje komórkę jajową i plemnik
- wymienia kilka zasad higienicznego trybu życia
- wyjaśnia, dlaczego pierwsze trzy miesiące ciąży są ważne dla zdrowia dziecka
- wymienia dwa sposoby zapobiegania ciąży
- wymienia objawy ciąży
- wymienia najważniejsze okresy rozwojowe człowieka
- określa zasady higienicznego trybu życia jaki należy prowadzić w okresie dojrzewania
- wymienia osoby, które mogą służyć pomocą w rozwiązywaniu problemów związanych z dojrzewaniem
- wskazuje zasady zachowania się w stosunku do osób starszych
-podaje przykłady sytuacji w jakich można zarazić się AIDS
Podstawy genetyki - wyjaśnia kim był G. Mendel, co było obiektem jego badań, gdzie prowadził badania
- wymienia cechy jakie badał u grochu zwyczajnego
- zapisuje krzyżówkę pierwszego prawa Mendla
- rysuje schemat DNA, jądra komórkowego
- zapisuje chromosomy płci
- podaje trzy cechy zespołu Downa
- wie, że wraz z wiekiem matki rośnie ryzyko związane z urodzeniem dziecka z zespołem Downa
- wyjaśnia, co to jest żywność zmodyfikowana genetycznie
- zapisuje prostą krzyżówkę dziedziczenia grup krwi
- wyjaśnia, co to jest klonowanie
Ekologia - interpretuje pojęcie ekologia
- wymienia cele ochrony przyrody
- poprawnie zapisuje nazwę gatunkową
- na podstawie obserwacji wskazuje zasadnicze różnice między osobnikami gatunków należących do jednego rodzaju
- wyjaśnia rolę roślin w przyrodzie
- rozróżnia kilka gatunków roślin występujących w różnych środowiskach

Populacja, biocenoza, ekosystem - wymienia cechy populacji
- wymienia czynniki wpływające na śmiertelność populacji
- na podstawie analizy piramid określa strukturę wiekową populacji
- wymienia czynniki wpływające na liczebność populacji
- rozpoznaje typy rozkładu przestrzennego populacji
- wymienia trzy przykłady szkodników pól uprawnych , sadów, spichlerzy
- wyjaśnia, na czym polega drapieżnictwo
- opisuje cechy drapieżców
- podaje przykłady drapieżców
- charakteryzuje przystosowania chroniące przed drapieżcami
- wyjaśnia, na czym polega pasożytnictwo
- wymienia oddziaływania nieantagonistyczne
- wyjaśnia co to jest mutualizm
- podaje przykłady mutualizmu
- wyjaśnia pojęcie biocenozy, podaj przykłady biocenoz
- nazywa kolejne ogniwa w łańcuchu troficznym
- buduje prosty łańcuch pokarmowy
- wyjaśnia pojęcie ekosystem
- opisuje strukturę ekosystemu
- opisuje warunki panujące w wodzie
- podaje przykłady organizmów żyjących w wodzie
- opisuje obieg wody w przyrodzie
Ochrona środowiska - wymienia kilka przykładów zanieczyszczeń atmosfery
- proponuje działania lokalne służące zmniejszeniu zanieczyszczenia atmosfery
- wymienia przyczyny zanieczyszczeń gleb
- wymienia kilka przyczyn degradacji gleb w najbliższej okolicy
- opisuje skutki degradacji gleb
- wymienia przyczyny zanieczyszczeń hydrosfery
- wymienia sposoby zmniejszania zanieczyszczeń wód
- wskazuje sposoby zmniejszania ilości odpadów
- klasyfikuje popierając przykładami zasoby przyrody
- proponuje alternatywne źródła energii
- opisuje zalety alternatywnych źródeł energii
- wymienia dwie , trzy wady nieodnawialnych źródeł energii
- wyjaśnia różnicę między ochroną ścisłą i częściową
- podaje przykłady form ochrony przyrody
- wyjaśnia co to jest Park Narodowy
- wyjaśnia, na czym polega ochrona gatunkowa zwierząt
- wyjaśnia, dlaczego należy potępiać kłusownictwo
- wyjaśnia cel utworzenia parków narodowych i rezerwatów przyrody
- podaje przykłady pomników przyrody

Przewidywane osiągnięcia ucznia

W wyniku realizacji treści nauczania przewiduje się, że uczeń powinien:
o Wskazać na schemacie komórkę roślinna i zwierzęcą i wymienić jej elementy
o Wymienić tkanki roślinne i zwierzęce opisać rolę wybranych tkanek
o Poprawnie prowadzić obserwacje mikroskopowe
o Umieć dokonać prostych obserwacji organizmów żywych i wymienić funkcje życiowe
o Dostrzegać i interpretować zmiany w najbliższym środowisku oraz opisywać ich wpływ na organizmy żywe
o Dostrzegać różnorodność organizmów w najbliższym otoczeniu a niektóre gatunki rozpoznawać na podstawie atlasów i przewodników
o Wskazać na schemacie lub okazie organy rośliny i omówić ich funkcje
o Wymienić części ciała ssaka i jego główne układy
o Dzielić organizmy na samożywne i cudzożywne
o Dostrzegać przystosowania zwierząt do środowiska życia w budowie zewnętrznej i wewnętrznej oraz pokryciu ciała
o Opisywać rolę i znaczenie procesu fotosyntezy dla życia wszystkich organizmów
o Przedstawiać różne sposoby odżywiania się organizmów żywych
o Wymieniać składniki obecne w pokarmach
o Interpretować zależność sposobu oddychania organizmów od środowiska życia
o Wyjaśniać cel wymiany gazowej
o Wskazywać sposoby rozprowadzania po organizmie podstawowych substancji niezbędnych do życia
o Omawiać sposoby rozmnażania się organizmów
o Udzielić poprawnie pierwszej pomocy w przypadku złamań, zwichnięć, krwotoków, omdleń, odmrożeń, oparzeń
o Dbać o higienę osobistą i własne zdrowie
o Interpretować rolę poszczególnych układów w ciele człowieka
o Wskazywać położenie głównych narządów
o Dostrzegać związek między budowa układów i narządów a pełnioną funkcją
o Wymieniać najważniejsze objawy chorób
o Skutecznie zapobiegać chorobom cywilizacyjnym i społecznym
o Dostrzegać błędy w swoim trybie życia i sposobie odżywiania się i podejmować działania zmierzające do ich likwidacji
o Znać wpływ alkoholu, nikotyny i narkotyków na organizm człowieka i przeciwdziałać powstawaniu nałogów
o Wymieniać źródła podstawowych składników pokarmowych
o Umieć skorzystać z pomocy służby zdrowia lub innych osób w razie potrzeby
o Prezentować postawę troski i szacunku w stosunku do przyrody i otaczającego środowiska
o Znać cele i formy ochrony zasobów przyrody
o Znać zalety alternatywnych źródeł energii
o Dostrzegać związek między niewłaściwym postępowaniem człowieka a degradacją środowiska naturalnego
o Dostrzegać zmiany w środowisku naturalnym będące konsekwencja niewłaściwego postępowania człowieka

Procedury osiągania celów

W pracy z uczniem kładzie się nacisk na umiejętność wykorzystania zdobytych wiadomości w życiu codziennym. W czasie zajęć stosowne będą metody aktywne, indywidualizacja zadań, uczenie się przez odwoływanie się do znanych uczniowi sytuacji z życia codziennego. Uczeń będzie uczestniczył w pracach grupowych w celu umożliwienia mu udziału w przeprowadzaniu doświadczeń, dyskusji i wyciąganiu wniosków. Ponadto uczeń będzie wcześniej informowany o obowiązującym go zakresie materiału z danego działu lub treściach, które ma przygotować np. do odpowiedzi ustnej lub pracy pisemnej, materiał będzie dzielony na mniejsze części w celu ułatwienia zapamiętania. Obowiązkowe dla ucznia są prace pisemne typu testy, kartkówki, zadania domowe. Polecenia ustne i pisemne będą miały prostą konstrukcję i dodatkowo sprawdzane będzie czy uczeń prawidłowo je zrozumiał. Uczeń będzie miał więcej czasu na odpowiedzi ustne w czasie których stosowne będą w miarę potrzeb podpowiedzi i pytania naprowadzające a w czasie prac pisemnych nauczyciel będzie podchodził do ucznia. Częściej będzie sprawdzany zeszyt ucznia. Uczeń powinien siedzieć w pierwszej ławce.

Sposoby oceniania osiągnięć ucznia

Ocenianie prowadzone jest systematycznie w celu wspierania i gromadzenia informacji o postępach ucznia oraz motywowaniu go do dalszej pracy. Przy ocenie ucznia nauczyciel wykorzystuje stopnie szkolne w skali od jeden do sześć oraz ocenę ustną np. pochwała, zachęcenie do dalszej pracy. Ocena wystawiana uczniowi jest jawna i uzasadniona oraz zawiera uwagi wskazujące na niedociągnięcia. Podstawą do wystawiania ocen są odpowiedzi ustne ucznia, sprawdziany, testy, kartkówki, zadania domowe oraz inne zadania np. referat. Przy wystawianiu oceny nauczyciel zwraca uwagę na możliwości dziecka, wiedzę i umiejętności, słownictwo, poprawne stosowanie terminów i pojęć, logikę wypowiedzi, aktywność ucznia w czasie zajęć, samodzielność, wkład pracy ucznia, podejście ucznia do przedmiotu, zaangażowanie. Uczeń ma możliwość poprawy ocen z prac pisemnych obejmujących większe partie materiału, ma też możliwość zgłoszenia się do odpowiedzi ustnej z przygotowanej, przerobionej partii materiału. Inne kryteria postępowania zawarte są w przedmiotowym systemie oceniania.

Literatura

1. Zalecenia zawarte w orzeczeniu wydanym przez poradnię p.p.
2. Podstawa programowa do biologii dla gimnazjum
3. Plan wynikowy z biologii