Wariacje ze smokiem

"Wariacje ze smokiem" to przykład przetworzenia na różne sposoby motywu smoka funkcjonującego w kulturze i tradycji ludowej. Jest to propozycja trzech zajęć stanowiących integralną całość, wykorzystujących różnorodne metody pracy z uczniem. "Wariacje" są zajęciami przeznaczonymi do przeprowadzenia w świetlicy szkolnej z grupą uczniów nauczania początkowego.

TEMAT ZAJĘĆ: Legenda „O smoku wawelskim”

Cele ogólne:
- pobudzanie i rozwijanie twórczego myślenia
- kształtowanie nawyku czytania jako sposobu spędzania wolnego czasu
- rozwijanie umiejętności czytelniczych
- kształtowanie nawyku korzystania ze słownika
- ćwiczenie koncentracji uwagi
- doskonalenie umiejętności opowiadania
- rozwijanie sprawności manualnych
- rozwijanie słownictwa czynnego i biernego

Cele operacyjne:
uczeń:
- wie, co to jest legenda
- zna sposób przekazywania ludowych legend z pokolenia na pokolenie
-zna legendę „O smoku wawelskim” i potrafi wymienić występujące w niej postaci
- omawia najważniejsze wydarzenia w legendzie
- odnajduje i odczytuje definicję słowa „fortel” w „Słowniku języka polskiego”
- zna słowo „fortel” i potrafi je właściwie użyć
- samodzielnie czyta na głos legendę
- rozwija mowę i zdolność modulacji głosu
- tworzy rysunek smoka i omawia jego wygląd

Metody:
czynna: zajęć praktycznych
słowna: wykład, pogadanka heurystyczna, rozmowa, opowiadanie, instruktaż,
Formy pracy:
indywidualna
grupowa,
Pomoce dydaktyczne:
„Legenda o smoku wawelskim” wg Wincentego Kadłubka, „Słownik języka polskiego” Władysława Kopalińskiego, ilustracje Wzgórza Wawelskiego, kartki bloku rysunkowego, kredki, flamastry, pastele olejne, ołówek
PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.Przywitanie uczniów i przygotowanie świetlicy do zajęć.
2.Wprowadzenie w tematykę zajęć – pogadanka z elementami wykładu:
Co to jest legenda?
Wymieńcie legendy, które znacie?
Czy wiecie w jaki sposób przekazywano sobie legendy?
3.Wykład nauczyciela: Legenda jest to opowiadanie fantastyczne, przeważnie o postaciach lub wydarzeniach historycznych, oparte zwykle na podaniach ludowych, pełne niezwykłości i cudowności. Legendy mogą też opowiadać o życiu świętych. Były one przekazywane drogą ustną, (tzn. opowiadane) z pokolenia na pokolenie. W późniejszym okresie legendy zaczęto spisywać.
4.Czytanie przez nauczyciela tekstu legendy.
5.Próba ponownego odczytania fragmentów tekstu w celu utrwalenia jego treści poprzez chętnych wychowanków.
6.Wymienienie przez wychowanków najważniejszych postaci i wydarzeń oraz opowiadanie przez chętne dzieci treści legendy.
7.Odszukanie i odczytanie w „Słowniku języka polskiego” definicji słowa „fortel”.
8.Odniesienie nowo poznanego słowa do legendy i wytłumaczenie na czym polegał fortel w legendzie.
9.Omówienie wyglądu smoka.
10.Oglądanie ilustracji Wzgórza Wawelskiego i rozmowa z dziećmi, które je odwiedziły o ich wrażeniach z wycieczki.
11.Wykonanie rysunku smoka.
12.Prezentacja prac.
13.Pożegnanie z grupą.


TEMAT ZAJĘĆ: Pertraktacje ze smokiem wawelskim

Cele ogólne:
- kształtowanie inwencji i postawy twórczej
- doskonalenie sprawności manualnej
- wyrabianie nawyku precyzji i cierpliwości
- rozwijanie wyobraźni i fantazji
- uczenie pokojowego rozwiązywania konfliktów
- rozwijanie mowy i aparatu fonacyjnego
- wyrabianie śmiałości występowania przed innymi uczestnikami zabawy i zabierania głosu
- integracja grupy

Cele operacyjne:
uczeń:
-pracuje starannie według instrukcji podawanych przez nauczyciela
- tworzy pracę plastyczną
- sprawnie posługuje się nożyczkami
- ćwiczy motorykę dłoni
- dba o estetykę swojej pracy i czystość otoczenia
- wie, na czym polegają pertraktacje
- opracowuje wspólnie z grupą sposób rozwiązania problemu
- bierze udział w dramie i wciela się w odgrywaną postać
Metody:
czynna: zajęć praktycznych
problemowa
słowna: instrukcji, rozmowa
drama: elementy pracy teatralnej
Formy pracy:
indywidualna
Pomoce dydaktyczne:
dno wytłaczanki po jajkach na 10 sztuk, cała wytłaczanka po jajkach na 6 sztuk, farby plakatowe, kolorowy papier, klej, nożyczki, wata, dwa elementy wycięte z wytłaczanki, sznurek konopny, patyczek do szaszłyków, plastelina, stare gazety, „kielich” z cukierkami, korona królewska wykonana wcześniej przez dzieci w papieru
PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.Przywitanie uczniów i przygotowanie świetlicy do zajęć.
2.Przygotowanie materiałów.
3.Podanie przez nauczyciela instrukcji dotyczącej sposobu wykonania pracy plastycznej.
4.Malowanie wytłaczanek na zielony kolor farbami plakatowymi i odłożenie do wyschnięcia.
5.Wycinanie z kolorowego papieru smoczych zębów.
6.Wykonanie z kielicha wytłaczanek, waty i kolorowego papieru oczu smoka.
7.Przymocowanie poszczególnych elementów do głowy smoka.
8.Połączenie głowy i korpusu smoka czyli obydwu wytłaczanek ze sobą za pomocą sznurka.
9.Umocowanie wewnątrz głowy patyczków do szaszłyków za pomocą plasteliny w taki sposób, aby smocza paszcza była otwarta.
10.Uporządkowanie sali.
11.Pasowanie wychowanków na rycerzy przez wychowawcę przebranego za króla.
12. Uformowanie z gazet zmiętych w kule smoczej jamy u umieszczenie w niej smoka.
13.Drama: przekazywanie z rąk do rąk kielicha z cukierkami – symbolu czarodziejskiego napoju, dzięki któremu wychowankowie zmieniają się w rycerzy. Rycerze, napełnieni teraz siłą i odwagą stają w szranki ze smokiem.
14. Animowanie przez wychowawcę figurki smoka. Fabuła zabawy: smok jest głodny, lecz nie pożera ludzi. Prosi o jakieś pożywienie.
15.Podjęcie przez wychowanków pertraktacji ze smokiem o uwolnienie księżniczki uwięzionej w jamie w zamian za jedzenie.
16. Uwolnienie przez smoka dziewczyny.
17. Rozmowa:
W jaki sposób rycerze uwolnili księżniczkę?
Czym się posłużyli?
W jaki sposób wy rozwiązujecie swoje konflikty?
18. Uporządkowanie miejsca pracy.
19. Wyeksponowanie figury smoka.
20.Pożegnanie z grupą.


TEMAT ZAJĘĆ: „Smoczy karnawał”- zajęcia teatralne

Cele ogólne:
- kształtowanie inwencji i postawy twórczej
- rozwijanie wyobraźni i fantazji
- rozwijanie mowy i aparatu fonacyjnego
- wyrabianie śmiałości występowania przed innymi uczestnikami zabawy i zabierania głosu
- integracja grupy
- wdrażanie do kulturalnego zachowania

Cele operacyjne:
uczeń:
- zna tekst mini dramatu Dagny Ślepowrońskiej pt. „Smoczy karnawał”
- porównuje poznany mini dramat z legendą „O smoku wawelskim”
- wskazuje podobieństwa i rozbieżności w obu tekstach
- wskazuje na czym polega humor w zmodyfikowanej wersji legendy
- opracowuje wspólnie z grupą sposób wykonania swojego zadania
- bierze udział w inscenizacji i wciela się w odgrywaną postać
- wie, jak należy zachowywać się na widowni

Metody:
czynna: zajęć praktycznych
zadaniowa
słowna: instrukcji, rozmowa
inscenizacja
Formy pracy:
indywidualna
grupowa
Pomoce dydaktyczne:
tekst mini dramatu Dagny Ślepowrońskiej pt. „Smoczy karnawał”, świetlicowy teatrzyk, pacynka króla, figurka smoka wykonana wcześniej przez dzieci, trójkąt muzyczny, tamburyno
PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1.Przywitanie uczniów i przygotowanie świetlicy do zajęć.
2.Przydzielenie uczniom odpowiednich ról do odczytania tekstu mini dramatu pt. „Smoczy karnawał”
3.Czytanie tekstu z podziałem na role.
4.Porównanie obydwu wersji legend o smoku – oryginału z jego wersją zmodyfikowaną.
5.Wyjaśnienie przez dzieci na czym polega humor obecny w drugim tekście.
6.Opracowanie sceniczne „Smoczego karnawału”: przydział odpowiednich zadań poszczególnym grupom.
7.Powtarzanie i nauka kwestii przez chętnych wychowanków.
8.Opracowanie tła muzycznego przez odpowiednią grupę.
9.Opracowanie sposobu animacji figurki smoka.
10. Próby generalne poszczególnych grup.
11.Przypomnienie o sposobach zachowania w teatrze.
12.Przygotowanie świetlicowej widowni.
13.Inscenizacja legendy na świetlicowej scence.
14. Uporządkowanie miejsca pracy.
15.Pożegnanie z grupą.


Załącznik:
„Smoczy karnawał” Dagna Ślepowrońska

Król: Jestem smutny niesłychanie.
Smok co dotąd smacznie spał,
wtem zażądał pięknych panien.

Chór: Tyś mu królu panny dał?

Król: Ach, wszak bestia ogniem zionie!
Och, przeżyłem straszny szok.
Tnie ogonem po koronie...

Smok: Cisza! Teraz mówi smok!
Słuchaj królu, żadnych kantów,
bo nie spuszczam z ciebie oka.
Przyślij do mnie muzykantów!

Król: Muzykanci marsz do smoka!

Smok: Niechaj zagra muzyka!
W końcu mamy Nowy Rok!
Wszystkie panny do walczyka!
Będzie z wami tańczył smok!

Król: Nie rozumiem tego wcale!
Nie je panien?! Zwyczaj zmienia?!

Smok: Lubię bale w karnawale.
Panny nie są do jedzenia.

Chór: Tańczyły więc piękne panny
sambę, twista, bossa nova.
Zemdlał król, choć nie był ranny.
Smok pięciorgiem nóg stepował.
Każdą z pięciu paszcz się śmiał
i wyborny humor miał.

Smoczy karnawał [w:] Ślepowrońska Dagna, Teatrzyk paluszkowy, Wyd. GWP,
Gdańsk 2009.