Scenariusz apelu z okazji 70 rocznicy zbrodni katyńskiej

Scenariusz apelu szkolnego
z okazji 70 rocznicy zbrodni katyńskiej
Katyń 1940 – PAMIĘTAMY

W apelu bierze udział pięciu uczniów – trzy dziewczynki i dwóch chłopców, którzy czytają przygotowany materiał. Uroczystość poprzedza wprowadzenie pocztu sztandarowego i odśpiewanie hymnu narodowego. Podkład muzyczny stanowić mogą dowolne utwory, będące tłem dla recytacji.
I uczennica
Katyń to symbol śmierci polskich oficerów i policjantów II Rzeczypospolitej bestialsko zamordowanych przez sowieckie NKWD (Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych) wiosną 1940 roku. Ich szczątki spoczywają w Katyniu, Miednoje, Charkowie i innych nie znanych dotąd miejscach sowieckiej ziemi. Katyń to rana głęboko tkwiąca w sercach i umysłach wielu tysięcy polskich rodzin dotkniętych tą największą tragedią, jaka wydarzyła się na Wschodzie w okresie II wojny światowej. Katyń to słowo przez wiele lat zakazane, okryte tajemnicą, powodujące wiele żalu i goryczy. To fragment tragicznej polskiej historii XX wieku.
II uczennica
Dzisiaj niby dzień zaduszny
świece na grobach.
Zapalam lampki wspomnień.
Płonie żółty ogień.
Wiatr chwiejnym płomykiem kołysze...

Podmuch nadpłynął.
I światła pogasły w ciszy.
Więcej Cię nie zawołam
Nie wspomnę.
Zagasłeś w nocy jak zdmuchnięty ogień.

III uczennica
Dramat katyński rozpoczął się 23 sierpnia 1939 roku, kiedy to Ribbentrop i Mołotow podpisali w Moskwie pakt o nieagresji oraz tajny protokół określający granicę między Niemcami i Związkiem Sowieckim. Wytyczenie nowej granicy miedzy tymi mocarstwami miało nastąpić po wyniszczeniu państwa polskiego. We wrześniu 1939 roku, kiedy polscy żołnierze od 17 dni trwali w zaciętej walce z hitlerowskim najeźdźcą, wojska Związku Sowieckiego bez wypowiedzenia wojny przekroczyły wschodnią granicę naszej Ojczyzny.

IV uczeń
Do niewoli sowieckiej wziętych zostało wówczas podstępem, z podeptaniem wszelkich praw wojny i wszelkich praw ludzkich, ponad 230 tysięcy polskich jeńców wojennych. Wszędzie tam, gdzie oddziały rosyjskie napotykały na zorganizowany opór, w sposób bestialski mordowano, rabowano i stosowano terror zarówno w stosunku do ludności cywilnej, jak i żołnierzy Wojska Polskiego. Zagarniętych polskich jeńców umieszczono przejściowo w 140 obozach zlokalizowanych w pobliżu wschodniej polskiej granicy. Po selekcji kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy niższych rang zwolniono lub przekazano stronie niemieckiej. Kadrę oficerską – wbrew międzynarodowym konwencjom – oddano pod nadzór stalinowskiego NKWD.

V uczeń
O Boże!...
Najpierw jechali długo,
Wieziono ich wiosenną szarugą
...Ilu ich było? Dwa? Pięć? Osiem? Dwanaście tysięcy?
Pamiętamy ich zbrojnych i hojnych,
Pamiętamy młodziutkich przed wojną...
O Boże... nie myśleć więcej!
Każdy dzień ma swoją pracę,
A tamto – nie powraca.

O czy myślał zanim umierał
za szeregiem walący się szereg?
Będziemy kiedyś wiedzieli?
Czy szarpały ich ręce brudne?
Czy szli na rzeź bez oporu?
Czy konali wiosennym wieczorem?
Czy zabito ich w mroźne rano?
O Boże...
Czy im się pożegnać dano?
Czy do końca, aż kat wystrzelił,
O niczym nie wiedzieli?

Jeden był jedynak u matki,
A drugi u ojca ostatni,
A trzeci popełnił zbrodnię
I jeszcze jej nie zamodlił.
U czwartego synek i żona,
Piątemu – wielkość sądzona...
...Jak to być może?
A katów przecież także Pan Bóg stworzył...

I uczennica
Na początku listopada 1939 roku w europejskiej części ZSRR utworzono trzy polskie obozy jenieckie. Na terenie Rosji zorganizowano obóz w Kozielsku gdzie znalazło się około 5 tysięcy oficerów Wojska Polskiego i w Ostaszkowie, gdzie przetrzymywano około 6,5 tysiąca funkcjonariuszy Policji Państwowej, Straży Granicznej, Straży Więziennej oraz Korpusu Ochrony Pogranicza. Na Ukrainie obóz zorganizowano w Starobielsku, w którym znajdowało się około 4 tysięcy oficerów zawodowych różnych rodzajów broni i służb. Ponadto kilkanaście tysięcy polskich oficerów rozproszonych zostało w wielu rosyjskich więzieniach i obozach pracy.

II uczennica
Warunki bytowania w obozach, w których przebywali kilka trudnych miesięcy polscy jeńcy, były okrutne. Wszystkie trzy obozy zlokalizowane były w opuszczonych zabudowaniach poklasztornych, które po rewolucji w 1917 roku zamieniono na więzienia dla wrogów sowieckiej władzy. Budynki te otoczone były wysokimi murami zabezpieczonymi wieloma warstwami drutu kolczastego i podwyższonymi strażnicami.

III uczennica
Tylko guziki nieugięte
przetrwały śmierć świadkowie zbrodni
z głębin wychodzą na powierzchni
jedyny pomnik na ich grobie

są aby świadczyć Bóg policzy
i ulituje się nad nimi
lecz jak zmartwychwstać mają ciałem
kiedy są lepką cząstką ziemi

przeleciał ptak przepływa obłok
upada liść kiełkuje ślaz
i cisza jest na wysokościach
i dymi mgłą smoleński las

tylko guziki nieugięte
potężny głos zamilkłych chórów
tylko guziki nieugięte
guziki z płaszczy i mundurów.

V uczeń
Kiedy rok 1989 przyniósł Polsce zmiany ustrojowe i Ojczyzna nasza odzyskała niezależność, społeczeństwo polskie domagało się prawdy o Katyniu. Możliwość powołania polsko –radzieckiej komisji do wyjaśniania „białych plam” w stosunkach tych dwóch narodów stworzyła także rosyjska „pierestrojka”. Jednym z zadań powołanej komisji było wyjaśnienie zbrodni katyńskiej.

IV uczeń
Tej nocy zgładzono Wolność
W katyńskim lesie...
Zdradzieckim strzałem w czaszkę
Pokwitowano wrzesień.

Związano do tyłu ręce,
By w obecności kata
Nie mogła ich wznieść błagalnie
Do Boga i świata.

Zakneblowano usta,
By z tej katyńskiej nocy
Nie mogły błagać o litość,
Ni wezwać znikąd pomocy.

I uczennica
Przełom w sprawie mordu katyńskiego nastąpił w pięćdziesiątą rocznicę tej polskiej tragedii. W Wielki Piątek 13 kwietnia 1990 roku Sekretarz Generalny KC Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego Michaił Gorbaczow złożył publiczne oświadczenie, że polscy oficerowie zagarnięci po 17 września 1939 roku przez Armię Czerwoną, jeńcy obozów Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, zamordowani zostali wiosną 1940 roku przez stalinowskie NKWD. Ujawnione zostały także miejsca spoczynku jeńców Starobielska i Ostaszkowa, które znajdują się w lasach pod Charkowem i Miednoje. To publiczne wyznanie prezydenta Związku Sowieckiego Otworzyło nadzieję na przybliżenie wydarzeń 1940 roku.

II uczennica

Tej nocy zgładzono Prawdę
W katyńskim lesie,
Bo nawet wiatr, choć był jej świadkiem
Po świecie jej nie rozniesie...

Bo tylko księżyc – niemowa,
Płynąc nad smutną mogiłą,
Mógłby zaświadczyć poświatą
Jak to naprawdę było...

Bo tylko drzewa nad grobem
Stojące niby gromnice
Mogłyby liści szelestem
Wyszumieć tę tajemnicę...
Bo tylko ziemia milcząca,
Kryjąca jenieckie ciała,
Wyznać okrutną prawdę
Mogłaby – gdyby umiała.

III uczennica
W czasie likwidacji trzech polskich obozów jenieckich w rejonach miast Kosielsk, Ostaszkowo i Starobielsk wymordowano: 4254 polskich jeńców w Katyniu, 3841 polskich jeńców w Dergaczi koło Charkowa, 6376 polskich jeńców w okolicach Bołogoje. W sumie 14471 polskich jeńców zastrzelono bez sądu i nikt za tę bezprzykładną zbrodnię nie poniósł żadnej kary.

I uczeń
Tej nocy Sprawiedliwość
Zgładzono w katyńskim lesie...
Bo która to już wiosna?
Która zima i jesień

Minęły od tego czasu,
Od owych chwil straszliwych?
A sprawiedliwość milczy,
Nie ma jej widać wśród żywych.

Widać we wspólnym grobie
Legła przeszyta kulami –
Jak inni – z kneblem na ustach,
Z zawiązanymi oczami.

I uczennica
Bo jeśli jej nie zabrała,
Nie skryła katyńska gleba,
Gdy żywa – czemu nie woła,
Nie krzyczy o pomstę do nieba?

Czemu –jeżeli istnieje –
Nie wstrząśnie sumieniem świata?
Czemu nie tropi, nie ściga,
Nie sądzi, nie karze kata?

Zgładzono Sprawiedliwość
Prawdę i Wolność zgładzono
Zdradziecko w smoleńskim lesie
Pod obcej nocy osłoną...
I tylko pamięć została
Po tej katyńskiej nocy...
Pamięć nie dała się zgładzić,
Nie chciała ulec przemocy.

II uczennica
Ojcu...
Każda mogiła mówi
I ja miałem siostrę żonę narzeczoną
Za mną tęsknił synek
Na mnie czekał brat
I wierzyłem że wrócę
Za sosen zasłoną
Pod salwą wystrzałów
Runął cały świat
Każda mogiła mówi
Nie kłamcie że przyjaźń
Gdy ja wiem czyje kule
W mojej czaszce tkwią
Każda mogiła mówi
Nie drwijcie że miłość
Bo wstanę z mogiły
I wskażę na ręce
Zawalane krwią
Każda mogiła mówi
Oślepła i głucha
Pobiegnę pośród sosen
Pośród traw i wrzosów
Czekam twoich kroków
Szukam strzępu włosów

III uczennica
W świadomości i sercach Polaków, pamięć o ofiarach tej okrutnej zbrodni jest żywa. Pamięta o Nich również Lublin. W roku 2005, w 65 rocznicę zbrodni katyńskiej, na terenie miasta wzniesiony został pomnik Ofiar Katynia. Jest on hołdem oddanym Pomordowanym, ale ma także charakter edukacyjny. Aby pamięć o naszych Bohaterach, ofiarach stalinowskiego totalitaryzmu była wieczna...

IV uczeń
Nie płaczcie. Oni są martwi, ale nie umarli. Nie są zamknięci w ziemi, ale wolni od ziemi. Nie ziemią przywaleni na zawsze, ale z jej czarnego wnętrza powstający, by pozostać w każdym z nas. Rozproszeni w nieładzie i w naszym doczesnym życiu, w naszych smutkach, radościach, wzlotach i upadkach, dobroci i podłości. Są również w niezliczonych cząstkach otaczającego nas życia: w mroku i brzasku, drobinach powietrza i promieniach słońca, szelestach nocy o dębowych liści. W nieustannym, niepowstrzymanym życiu, w biegu czasu – oby do kresu barbarzyństwa. Od grzechu zapomnienia – uchroń nas Panie.


Do stworzenia scenariusza posłużyły artykuły prasowe z czasopism:
Poradnik Bibliotekarza 2007, nr 11
Wychowawca 2008, nr 2
Przegląd Oświatowy 2007, nr 7
Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2007, nr 10/11