Gleba i jej znaczenie w życiu roślin. Czy dżdżownica jest pożyteczna? Scenariusz zajęcia przeprowadzonego w grupie dzieci 5 - letnich

Temat : „Gleba i jej znaczenie w życiu roślin”. Czy dżdżownica jest pożyteczna?
Cele główne:
zapoznanie z różnymi rodzajami gleb : gliniasta, piaszczysta, próchnicza;
określenie ich właściwości i znaczenia w życiu roślin oraz rolą dżdżownicy w wentylacji gleby;
Cele szczegółowe ; dziecko:
zna różne rodzaje gleb;
zna właściwości gliny, piasku i próchnicy;
potrafi samodzielnie działać;
posiada postawę badacza (wnikliwa obserwacja, koncentracja uwagi,
umiejętność uogólniania, wnioskowania);
Metody:
słowne- polecenia, objaśnienia, rozmowa;
oglądowe- pokaz, obserwacja;
czynne- zadań stawianych do wykonania;
Formy:
praca z całą grupą;
Środki dydaktyczne:
słoiki, próbki gleby ( piasek, żwirek, glina, torf), lejek, zlewki, lupy, karty obserwacji, nasiona owsa, dżdżownice, przygotowane pudełka, tacki, doniczki, akwarium ( liście, przekrojone jabłka);

Przebieg:
1. Wytworzenie sytuacji problemowej:
- wypowiedzi dzieci na temat odbytych wycieczek w różne środowiska przyrodnicze: ogródki działkowe, łąka, pole;
- co przynieśliśmy z odbytych wycieczek ( próbki gleby, dżdżownice).Czy potraficie rozpoznać i podać nazwę każdej próbki gleby?
2. Sformułowanie problemu i przewidywanie wniosków:
- czy w każdej glebie przy zachowaniu jednakowych warunków (światło, wilgotność, temperatura) rośliny jednakowo rosną? Z czego składa się gleba?
Czym różnią się od siebie te gleby?
Co decyduje o tym, że jedna jest bardziej żyzna, druga mniej (przewiewność gleby- ilość powietrza). W jaki sposób możemy to zbadać?
3. Sformułowanie hipotez – głównych pomysłów rozwiązania poszczególnych problemów.
4. Wykonanie zadań poprzez praktyczne działania w grupach 5- osobowych. Określanie wartości użytkowej; analizowanie składu, wyodrębnianie szczątków roślinnych w każdej z próbek gleby, analizowanie wielkości ziarenek piasku, gliny, torfu za pomocą lupy.
5. Sprawdzenie przepuszczalności i nasiąkliwości gleby. Umieszczenie próbek gleby w lejkach opartych na słoikach, wlewanie do każdego lejka odmierzonej ilości wody
- obserwacja szybkości przepływu wody i gromadzenia się jej w naczyniu zbierającym. Zwrócenie uwagi na ilość przefiltrowanej wody.
6. Czy w glebie jest powietrze?
Zalanie próbek gleby jednakową ilością wody – obserwacja, czy z gleby zalanej wodą wydobywają się pęcherzyki?
7. W glebie bardzo często spotykamy dżdżownice – obserwacja wyglądu zewnętrznego, sposobu poruszania się.
8. Badanie wrażliwości węchowej dżdżownicy – stwierdzanie, który z końców dżdżownicy jest bardziej wrażliwy na zapachy (na zapach zmywacza do paznokci).
9. Wyjaśnienie, dlaczego dżdżownica podczas deszczu wychodzi na powierzchnię gleby.
Do pojemnika z glebą i dżdżownicą wlewamy wodę, tak, aby woda zakryła całą glebę.
W jaki sposób robak zareagował na wodę?
Czy z gleby wydobywają się pęcherzyki? (dżdżownice poszukują powietrza)
Zwrócenie uwagi na to, jak ważną jest cecha zatrzymywania przez glebę wody oraz na zasoby substancji odżywczych. Najwięcej substancji odżywczych (szczątków roślinnych ) ma torf oraz ma on zdolność zatrzymywania wody. Jak ważne jest to w hodowli sprawdzamy wykonując kolejne doświadczenie, które będziemy obserwować codziennie, a wnioski wyciągniemy po kilku dniach.
W doniczkach z piaskiem, żwirkiem, gliną i torfem wysiejemy jednakową liczbę nasion owsa. Jednakowo pielęgnujemy te nasiona, a po kilku dniach sprawdzamy, ile z nich wykiełkowało i które są najbardziej okazałe.
10. Stwierdzamy, jak dżdżownice reagują na różne rodzaje światła.
W dwóch pudełkach dających światło białe i czerwone umieściliśmy po dwie dżdżownice. Robaki uciekły od białego światła do części zaciemnionej kartką papieru.
W pudełku oświetlonym czerwonym światłem robaki zmieniły położenie nieznacznie lub wcale. Dżdżownica ma na powierzchni ciała komórki bardzo wrażliwe na białe światło.
11. Próba znalezienia odpowiedzi na pytania:
- Czy dżdżownica jest pożyteczna?
- Czy dżdżownica spulchnia ziemię?
12. Rozmowa – podsumowanie: zakładamy hodowlę dżdżownic.