Elementy profilaktyki logopedycznej oraz sygmatyzm w kształceniu zintegrowanym

Opracowała
mgr Alina Kukła
Logopeda

Elementy profilaktyki logopedycznej oraz sygmatyzm w kształceniu zintegrowanym

Profilaktyka

*ćwiczenia słuchu awerbalnego:

uświadamiamy dziecku ,że różne przedmioty (zwierzęta) wydają różne dźwięki

-napełniamy pojemniki różnymi materiałami i potrząsając zapoznajemy dziecko z różnymi odgłosami
-uderzamy pałeczką o plastyk , szkło ,drewno
-toczymy po podłodze różne przedmioty
-uderzamy o siebie przedmiotami wykonanymi z różnych materiałów,
-rwiemy papier, przelewamy wodę, drapiemy po jakimś przedmiocie, wypuszczamy powietrze z balonika,
- rozpoznawanie odgłosów zwierząt,
-rozpoznawanie po głosie różnych osób np. jedno zdanie wypowiadają różne osoby
-odtwarzanie sekwencji rytmu – możemy to zobrazować na klockach , pałeczkach, na kartce

*ćwiczenia słuchu werbalnego

zdanie
-określanie ilości wyrazów w zdaniu,
-wyróżnianie pierwszego i ostatniego wyrazu itp.,
-samodzielne układanie zdań o takiej samej liczbie wyrazów

wyraz
-podział na sylaby
-liczenie sylab
-budowanie wyrazów z daną sylabą na początku na końcu itp.
-wyodrębnianie wyrazów zawierających taką samą sylabę
-dobieranie wyrazów rymujących się

głoski
-wyróżnianie głosek na początku i na końcu wyrazu (co słyszysz na początku wyrazu kot itp.)
-szukanie w otoczeniu przedmiotów, których nazwy rozpoczynają się tą samą głoską
-podajemy wyraz z brakującą literą i zadajemy zagadkę np. Lubi chodzić tyłem R_K, Wyciskamy z owoców _OK itp.
-podajemy nazwę prawidłową i nieprawidłową, dziecko wskazuje właściwą np.: sanki – szanki
kawa-tawa itp.
-pokazujemy w parach obrazki ,których nazwy różnią się tylko jedną głoską (ćwiczenia słuchu fonemowego)np.

kasa- kasza
kosa- koza
rama-lama
półka-bułka

*ćwiczenia oddechowe- ich celem jest usprawnianie prawidłowego oddychania,wypracowanie właściwego toru oddechowego, wydłużanie fazy wydechowej

-głęboki wdech i wydech-można łączyć z ruchem całego ciała
-dmuchanie na przedmioty-piórka, watki, papierowe listki, piłeczki itp.
-dmuchanie na płomień świecy tak by tańczył oraz mocno by świeca zgasła
-wąchanie kwiatków (wdech nosem, wydech ustami)
-”dźwig”-przez rurkę wdychamy powietrze przyciągając jakiś lekki przedmiot i utrzymujemy długo przenosząc go na inne miejsce

*ćwiczenia motoryki artykulacyjnej

-szeroki uśmiech,usta zamknięte,nie widać zębów i mały dzióbek (na zmianę)
-szeroki uśmiech,usta rozchylone,widać zęby i kółeczko z ust,jak ryjek świnki(na zmianę)
-cmokanie -usta ułożone w dzióbek
-przygryzanie dolnej wargi,
-unoszenie języka wysoko do nosa i wysuwanie na brodę(na zmianę)
-dotykanie czubkiem języka kącików ust (na zmianę)
-oblizywanie językiem warg dookoła
-kląskanie językiem jak konik,ze ściąganiem i rozciąganiem ust,
-parskanie wargami,
-oblizywanie podniebienia(język oblizuje podniebienie od tyłu do przodu,unosząc się wysoko do góry usta są szeroko otwarte),
-wypychanie języka zza dolnych zębów-ruchy wymiatające(usta szeroko otwarte),
-wypychanie językiem policzków i oblizywanie zębów dookoła,przy zamkniętych ustach,
-oblizywanie czubkiem języka górnych zębów(usta szeroko otwarte),
-”liczenie” czubkiem języka górnych zębów-czubek języka dotyka po kolei każdego zęba,
-oblizywanie na zmianę górnych jedynek z przodu i z tyłu(usta szeroko otwarte),
-ssanie górnej,a następnie dolnej wargi,
-wydymanie powietrzem policzków(razem i na zmianę),
-”koci grzbiet”-trzymanie czubka języka za dolnymi zębami i unoszenie grzbietu języka do góry,
-zlizywanie z talerzyka czekolady w proszku,
-zbieranie z talerzyka czubkiem języka pojedynczych ziarenek ryżu preparowanego,
-przyklejanie do podniebienia za górnymi zębami kawałka chrupka kukurydzianego i ściąganie go czubkiem języka(żuchwa opuszczona na dół
-układanie języka za górnymi zębami i uderzanie czubkiem języka o wałek dziąsłowy(za górnymi zębami),
-połykanie śliny z językiem przyklejonym do podniebienia,
-chrapanie,
-ziewanie,
-płukanie gardła wodą,
-nabieranie powietrza nosem i przełykanie go.

Sygmatyzm

Najczęściej występującą wadą wymowy u dzieci uczęszczających na zajęcia logopedyczne w szkole jest sygmatyzm- nieprawidłowa realizacja głosek trzech szeregów dentalizowanych : syczącego (s,z,c,dz) ,szumiącego (sz,ż,cz,dż) i ciszącego (ś,ź,ć,dź) .Wśród sygmatyzmów wyróżniamy głównie:
międzyzębową (interdentalną) wymowę głosek szeregu syczącego i szumiącego
parasygmatyzm -zastępowanie głosek szeregu szumiącego syczącym .

Cechy prawidłowej artykulacji głosek szeregu syczącego i szumiącego

-zęby złączone ,wargi rozciągnięte w szeroki uśmiech,język leży płasko na dnie jamy ustnej czubek języka dotyka: dolnych (s,z) i górnych (c,dz) zębów.

-zęby zbliżone , wargi zaokrąglone w „ryjek”, czubek języka dotyka wałka dziąsłowego za górnymi zębami (sz,ż,cz,dż)

W przypadku gdy słyszymy nieprawidłową wymowę tych głosek staramy się ją korygować poprzez przypominanie prawidłowego układu artykulatorów (unieś język do góry , zaokrąglij wargi, cofnij język za zęby itp.) . Można wprowadzić też zabawy dźwiękonaśladowcze (sz- szum wiatru, ż-praca silnika ,z- bzyczenie osy itp.)

W przypadku parasygmatyzmu prowadzimy ćwiczenia różnicowania słuchowego głosek np. Jaką głoskę słyszysz w wyrazie szafa, s-jak syczenie węża czy sz-jak szum wiatru?

Są to działania które można stosować w ramach lekcji w klasach I-III , a które są kontynuacją działań logopedy szkolnego