Badania problemowe: Wpływ typu rodziny oraz warunków socjalno-bytowych na szanse edukacyjno-terapeutyczne dzieci niepełnosprawnych intelektualnie

Pracując indywidualnie od ośmiu lat z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie w ich rodzinnych domach , zróżnicowanych zarówno pod względem warunków socjalnych jak i postawy rodziców do procesu kształcenia , postanowiłyśmy z koleżanką poddać badaniom nasze kilkuletnie obserwacje . Sformułowałyśmy problem badawczy: " Wpływ typu rodziny oraz warunków socjalno-bytowych na szanse edukacyjno- terapeutyczne dzieci niepełnosprawnych intelektualnie".
Badaniem objęłyśmy dwadzieścia rodzin z Gminy Sicienko, których dzieci nauczane są indywidualnie bądź też uczęszczają do szkół.
Pierwszym etapem naszej pracy było opracowanie ankiety . Ostatecznie sformułowałyśmy 12 pytań :
1.Ile osób liczy rodzina
a.trzy(matka, ojciec, dziecko)
b.cztery(matka, ojciec, brat lub siostra)
c.pięć(matka , ojciec i troje /lub więcej dzieci)
2.Rodzina składa się z
a.rodziców i dzieci
b.jednego z rodziców i dzieci
c.inne (np.dziadkowie)
3.Kto podejmuje ważne decyzje w rodzinie
a.ojciec
b.matka
c.oboje rodziców
d.inne (np.dziadkowie)
4.Kto pracuje zawodowo w rodzinie
a.ojciec
b.matka
c.oboje rodziców
d.nikt
5.Jakie wykształcenie mają
a.ojciec(podstawowe,zawodowe,średnie,wyższe)
b.matka(podstawowe,zawodowe,średnie, wyższe)
6.Źródłem utrzymania rodziny jest
a.pensja rodziców
b.zasiłki(GOPS)
c.renta rodzica
d.renta dziecka
7.Dziecko jest nauczane
a.indywidualnie
b.uczęszcza do szkoły/klasy specjalnej
c.uczęszcza do specjalnego ośrodka
d.uczęszcza do klasy , dodatkowo ma zajęcia rewalidacyjne
8.Czy oprócz obowiązkowych zajęć dziecko uczestniczy
dodatkowych formach edukacyjno-terapeutycznych
a.zajęcia pozalekcyjne prowadzone w szkole
b.świetlica terapeutyczna
c.prywatne zajęcia
d.nigdzie nie uczęszcza
9.Kto w rodzinie poświęca czas dziecku po zajęciach
szkolnych
a.matka
b.ojciec
c.matka i ojciec
d.dziadkowie
e.rodzeństwo
f.nikt
10.Miejsce zamieszkania
a.blok
b.dom jednorodzinny
11.Ilość pokoi w domu
a.jeden
b.dwa
c.więcej
12.Czy w domu jest komputer i dostęp do internetu
a.tak
b.nie
c.komputer bez dostępu do internetu

Analiza ankiety:
1. 80% badanych to rodziny wielodzietne, 20% stanowią rodziny czteroosobowe.
2.80% stanowią rodziny pełne , 10% to rodziny,gdzie dzieci wychowuje tylko jeden rodzic,kolejne 10% to dziadkowie wychowujący wnuki
3.35% to rodziny demokratyczne, 30% rodziny matriarchalne, 25% rodziny patriarchalne,10% stanowią rodziny,gdzie decyzje z uwagi na brak rodziców podejmują dziadkowie
4.40% ojców pracuje zawodowo, 35 % stanowią rodziny,gdzie zawodowo nie pracuje ani ojciec ani matka,15% obojga rodziców pracuje zawodowo oraz 10% matek
5.65% ojców i 40% matek posiada podstawowe wykształcenie, 35% ojców i 25% matek wykształcenie zawodowe, 15% matek i 5% ojców wykształcenie średnie , 10% matek i 5% ojców wykształcenie wyższe
6.45% rodzin utrzymuje się z pensji rodziców, 25% rodzin utrzymuje się z zasiłków,dla 20 % rodzin głównym źródłem utrzymania jest renta jednego z rodzica, dla kolejnych 10% renta dziecka
7.45% dzieci niepełnosprawnych uczęszcza do klasy specjalnej , 30% nauczanych jest indywidualnie w domu, 20% uczęszcza ze zdrowymi rówieśnikami do klasy i dodatkowo ma zajęcia rewalidacyjne,5% uczniów uczęszcza do specjalnego ośrodka
8.50% niepełnosprawnych uczniów poza obowiązkowymi zajęciami nie bierze udziału w żadnych dodatkowych formach edukacji i terapii, 40% dzieci bierze udział w zajęciach pozalekcyjnych, po 10% uczniów korzysta ze świetlicy terapeutycznej i prywatnych zajęć
9.40% uczniów nikt nie poświęca czasu po zajęciach lekcyjnych, 20% matek , 15% dziadków ,15% obojga rodziców oraz 10% rodzeństwa poświęca swój wolny czas
10.50% badanych mieszka w bloku, 50% w domach jednorodzinnych
11.45% rodzin posiada dwa pokoje, 30% posiada więcej niż dwa pokoje , a 25% dysponuje tylko jednym pokojem w domu
12.50% rodzin nie posiada , z kolei 40% rodzin posiada komputer i dostęp do internetu, 10% badanych dysponuje tylko komputerem
Przeprowadzone badania ukazały nam sytuację rodzinną i socjalną naszych niepełnosprawnych uczniów oraz ich szanse w zakresie edukacji i tak ważnej terapii. Populacja objęta naszymi badaniami ukazuje niestety nie do końca optymistyczny obraz rodziny,w której wychowuje się niepełnosprawne dziecko. Niekorzystne warunki socjalne wynikające w tym przypadku z niskiego wykształcenia naszych ankietowanych mają odzwierciedlenie w przebiegu edukacji naszych niepełosprawnych uczniów, którzy nie są w większości dodatkowo stymulowani ,co niewątpliwie odbija się na ich nieharmonijnym rozwoju.
Rodziny naszych niepełnosprawnych podopiecznych w większości nie szukają , a co za tym idzie nie korzystają z dodatkowych ofert edukacyjnych i terapeutycznych dla swoich dzieci.
Reasumując : badania przeprowadzone na populacji liczącej dwadzieścia rodzin pokazały, iż typ rodziny- w tym konkretnym przypadku rodziny wielodzietne, pełne i demokratyczne oraz warunki socjalno-bytowe ,które niestety nie są korzystne mają wpływ na szanse edukacyjno-terapeutyczne dzieci niepełnosprawnych. Niska świadomość rodziców w zakresie ogromnych potrzeb ich dzieci powoduje , iż ich rokowania na lepsze funkcjonowanie nie przedstawiają się optymistycznie.
Wnioski z niniejszych badań stały się wskazówką oraz wytyczyły nam pedagogom kierunek pracy , zmierzający do zmiany świadomości rodziców uczonych przez nas dzieci.Mamy nadzieję , że wspólnymi siłami uda nam się zapewnić lepszą przyszłość dzieciom o specyficznych potrzebach edukacyjnych.