Przedszkole instytucją wspomagającą rodzinę w ujednoliceniu oddziaływań wychowawczych

Wiek przedszkolny w życiu dziecka stanowi okres niezwykle intensywnego rozwoju. Zaspokojenie lub nie zaspokojenie potrzeb dziecka, zarówno biologicznych jak i psychologicznych jest źródłem pewnych doświadczeń życiowych, pod wpływem, których kształtuje się jego psychika i zachowania w przyszłości. Jedynym z przejawów dążenia do zapewnienia kilkulatkowi optymalnych warunków rozwoju jest współdziałanie rodziny i przedszkola. Właściwe relacje między tymi środowiskami wychowawczymi są szansą na ustalenie wspólnego kierunku działań dających dziecku wsparcie. Każdy proces dydaktyczno wychowawczy zmierza do tego, aby w wiadomościach, umiejętnościach i systemie wartości wychowanków zaszły określone zmiany. Ogólne cele wychowania przedszkolnego zostały sformułowane w „Podstawie programowej wychowania przedszkolnego”. Przebiegiem ich realizacji kieruje nauczyciel „szczególną uwagę przywiązując do zapewnienia podopiecznym osiągnięć rozwojowych odpowiadających wiekowi i indywidualnym możliwościom. Wiążę się z tym konieczność kompensowania niedostatków środowiska rodzinnego, gdy jest ono – z uwagi na pożądaną sytuację rozwoju dzieci – niepełnowartościowe” .
Wczesne wykrycie nieprawidłowości rozwojowych i zastosowanie odpowiednich metod wsparcia decyduje często o karierze szkolnej dziecka. Przedszkole jest instytucją, gdzie wszelkie nieprawidłowości rozwojowe można wychwycić i wspólnie z rodzicami korygować. Współpraca jest konieczna, ponieważ rodzice są dla małego dziecka najważniejszymi osobami i mają decydujący wpływ na jego postępowanie. Przedszkole może wspomagać, współpracować lub kompensować braki w opiece rodzicielskiej, nie zastąpi jednak rodziców. Im większą uzyska się zgodność systemów wychowawczych między tymi, jakie reprezentuje przedszkole. a tymi, które realizują rodzice w domu, tym bardziej spójny i lepszy będzie rozwój dziecka.
Zdaniem J. Andrzejewskiej „Procesy uczenia się w domu i przedszkolu są zależne od siebie. Nauczyciel rozpoczyna pracę z dzieckiem tam, gdzie skończyli rodzice i odwrotnie”.
Przedszkole jest żywo zainteresowane tym, aby proces wychowania w każdej rodzinie przebiegał prawidłowo, aby był pod każdym względem wartości przedłużeniem działalności wychowawczej nauczyciela.
Warunkiem skutecznych oddziaływań jest poznanie dziecka, jego środowiska rodzinnego. Źródłem informacji są: karty zgłoszenia, ankiety, wywiady, rozmowy z rodzicami, arkusz diagnozy, obserwacja zabaw dziecka, obserwacja zachowań rodziców w kontaktach z dziećmi w różnych sytuacjach. Zgromadzona wiedza umożliwia wczesne wykrycie czynników opóźniających lub deformujących rozwój. Wczesne wykrycie zaburzeń pozwoli na podjęcie działań korekcyjnych. Na podstawie zebranych informacji o podopiecznych i środowisku rodzinnym, nauczyciel dokonuje charakterystyki dziecka i opracowuje program pomocy przy współudziale rodziców. Dotyczy to również dzieci zdolnych i słabych.
Wiedza o wychowaniu obejmuje różne problemy: formy aktywności, zainteresowanie, reakcje na sukcesy i porażki, wytrwałość w działaniu, samodzielność, wiedzę, kulturę życia codziennego, sprawność fizyczną. Po analizie informacji o dzieciach nauczyciel podejmuje decyzję o tym, z którymi rodzicami należy nawiązać szczególną współpracę lub podjąć próbę oddziaływania na nich. Właściwa pełna współpraca powinna prowadzić do zintegrowania działań wychowawczych. Regularne komunikowanie się nauczyciela i rodziców ułatwi zrozumienie wielu problemów rozwojowych dziecka i umożliwi pogłębianie wiedzy na temat różnych uwarunkowań harmonijnego rozwoju.
Sposoby przekazywania informacji o dziecku mogą być różne: dwa razy w roku informacja o postępach, osiągnięciach i ewentualnych trudnościach (informacje nie mogą zawierać interpretacji zachowań), w kąciku dla rodziców umieszczone hasła określające umiejętności, jakie dziecko ma zdobyć i przyswoić, raz w tygodniu konsultacje rodzica z nauczycielem, okazjonalne kontakty indywidualne. Integrowanie zbiegów wychowawczych polega na uzgodnieniu sposobów reagowania na bodźce, zadania, wymagania, w domu i przedszkolu, uzgodnieniu rodzaju, kierunku, zakresu działań wychowawczych wspólnie realizowanych w przedszkolu i w domu, uzupełnianych w domu.
Dobre oddziaływania przedszkola, angażujące rodziców, wywierają długotrwały wpływ na dziecko i jego rodzinę.

Literatura:
1. Badura S., Czerendecka B., Marzec D., Rodzina jej formy wspomagania, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001
2. Cudak H., Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka, Warszawa, 1999.
3. Przetacznik M., Psychologia wychowawcza, PWN, Warszawa, 1980.
4. Sawicka A., Współpraca przedszkola z rodzicami, WSiP, Warszawa 1995.
5. Andrzejewska J., Dostrzec rodziców, integracja rodziny z przedszkolem, Wychowanie w Przedszkolu, 2001/8.
6. Rusiecka A, Rodzina dziecka jako środowisko wychowawcze dziecka, Wychowanie w Przedszkolu 1994/2