Rola edukacji regionalnej w rozwoju dziecka

Nadrzędnym celem zreformowanego szkolnictwa jest wychowanie człowieka twórczego, otwartego, świadomego i pewnie poruszającego się w świecie, umiejącego dokonywać właściwych wyborów. Aby ten cel osiągnąć niezbędne jest ukształtowanie w uczniach poczucia własnej tożsamości , zaangażowania na rzecz najbliższego środowiska, a dalej – regionu, ojczyzny oraz otwarcia się na innych – narody, państwa. Istotę regionalizmu polskiego i jego znaczenia w życiu publicznym „ małej” i „wielkiej ojczyzny” wyraża Karta Regionalizmu Polskiego z 1994 roku , w której czytamy, że „szczególna rola w podtrzymywaniu i kształtowaniu świadomości lokalnej i regionalnej przypada systemowi edukacji. Programy nauczania szkół wszystkich szczebli powinny szeroko uwzględniać tematykę regionalną”. Dziecko od lat najmłodszych staje sie pełnoprawnym obywatelem świata. Pierwsze doświadczenia i obserwacje dzieją się w domu rodzinnym. Poczucie tożsamości, które występuje u dziecka, jest równie silne jak i te odczuwane przez ludzi dorosłych. W społeczeństwie ważne jest to, by dostrzec istotne elementy tradycji i odpowiednio je przekazać następnemu pokoleniu. Oprócz rodziców nauczyciele również mają szanse zostać krzewicielami dawnej kultury i tradycji. Programy edukacji regionalnej dają swobodę ich realizacji. W celach edukacyjnych jasno określa się, między innymi realizację zagadnień poznawczych najbliższej okolicy i swojego regionu, a także rozwijanie rodzinnych wartości oraz postaw patriotycznych. Nauczyciele wiedzą, jak ogromną rolę odgrywa edukacja regionalna. Niektórzy z nich są pasjonatami tych zagadnień. Mają świadomość odpowiedniego przekazu treści regionalnych. Niejednokrotnie sami sugerują organizację różnych imprez, jak np. konkursy wiedzy o regionie, jubileusze okolicznościowe, spotkania z ludźmi „historii”, którzy pracują i tworzą w regionie, spotkania z gawędziarzami, poetami, malarzami itd. Wykorzystując w procesie dydaktycznym dotychczasowy dorobek wielokulturowy, społeczny i gospodarczy regionu możemy rozbudzić w dziecku chęć uczestniczenia w życiu społecznym i kulturowym. Opierając się na wcześniejszych doświadczeniach i przeżyciach dziecka należy wpoić mu szacunek i dumę z dokonań swoich przodków.Nauczyciele, którzy są otwarci na kontakt z uczniem, szczerzy w wypowiedziach, potrafiący uszanować odrębność każdej osoby oraz umiejący uwzględnić wzajemne potrzeby, to ludzie, którzy swoją postawą wskazują dzieciom drogę do bycia godnymi obywatelami świata. Natomiast edukacja regionalna „w rękach” takiego nauczyciela staje się narzędziem dialogu edukacyjnego wzmacniającego siły jednostki przez poznawanie i zrozumienie zarówno siebie jak i swojej najbliższej kultury, w efekcie pozwalając dostrzec odmienności, inne punkty widzenia oraz poszukiwać sposobów wzajemnego zrozumienia, porozumienia i współpracy. Rozwijanie świadomości regionalnej dziecka, które dopiero co kształtuje obraz samego siebie, swój świat wartości i tym samym zaczyna także uwzględniać spostrzegane dziedzictwo kulturowe własnej społeczności, powinno m.in. obejmować:
• poczucie własnej przynależności i przywiązania do własnej ziemi,
• przekonanie, że ziemia ta ma pozytywnie oceniane właściwości,
• przekonanie, że zamieszkująca ją społeczność tworzy lub stworzyła w przeszłości określone wartości wchodzące w skład oryginalnej kultury,
• poczucie identyfikacji z tą społecznością i jej kulturą,
• świadome uczestniczenie w życiu publicznym.”
W nauczaniu początkowym zadania stawiane i formułowane w podstawie programowej mają szanse na pełną realizacje, gdy nauczyciele będą wspierać dzieci oraz współpracować z ich rodzicami. Te istotne elementy pozwalają na ukierunkowanie się ucznia na postawę otwartą wobec drugiego człowieka. Kształtowanie w dzieciach postawy regionalistycznej nabiera istotnego znaczenia dla budowania społeczeństwa tolerancyjnego, otwartego, które potrafi współpracować nie uprzedzając się. Edukacja regionalna ma więc za zadanie wyposażać w wiedzę, zapoznawać, uwrażliwiać, wspierać, wzmacniać i chronić świat wartości rdzennych, wdrażać do kultywowania, podejmowania celowych działań na rzecz kształtowania postaw umiłowania, przywiązania, świadomego kształtowania więzi z „ojczyzną prywatną”, ze światem pierwotnego zakorzenienia.

Dominika Marantowicz

Literatura:
Brzezińska A., Hulewska A., Słomska J. (red.), Edukacja regionalna, Warszawa 2006;
Edukacja regionalna. Dziedzictwo kulturowe w zreformowanej szkole,(red.)Bednarek S. , Wrocław 1999;
Edukacja w społeczeństwie ryzyka,(red.) Gwoździcka-Piotrowska M., Zduniak A., Poznań 2007; Karta Regionalizmu Polskiego, Wrocław 1994:;
Region Tożsamość Edukacja (red.)Nikitorowicz J., Misiejuk D., Sobecki M., Białystok 2005; Wieczorek D., Kontrowersje wokół edukacji regionalnej, Poznań 2006;