Pisemna matura z geografii - przykład wiązki pytań wraz z odpowiedziami

Zad. A
Ruch konwekcyjny w płaszczu ziemskim powoduje przemieszczanie się wielkich płyt litosfery i związaną z tym aktywność geologiczną naszej planety.

Scharakteryzuj procesy endogeniczne a w swoim opracowaniu uwzględnij niżej wymienione zagadnienia i polecenia:


1. Wymień wszystkie procesy endogeniczne 0-3
2. Przedstaw dowody potwierdzające występowanie ruchu płyt litosfery 0-4
3. Scharakteryzuj procesy i nazwij elementy rysunku występujące w załączniku A 0-6
4. Tworzenie nowej litosfery w obrębie dna oceanicznego jest wynikiem powstawania nowych skał. Określ typ genetyczny tworzonych skał, podaj ich cechy charakterystyczne oraz opisz typ genetyczny skał tworzonych pod powierzchnią ziemi. 0-5
5. Uzasadnij opinię potwierdzającą lub zaprzeczającą zdanie: „ Polska krajem asejsmicznym” 0-3
6. Określ sposoby zapobiegania skutkom trzęsień ziemi. 0-3
7. Wykaż związek pomiędzy typem wulkanów ukazanych w załączniku B, a właściwościami lawy. 0-4
8. Oblicz temperaturę panującą w kopalni A i B korzystając z informacji zawartych w załączniku C 0-2

KOPALNIE
A
B

głębokość 1500 m 1000m
stopień geotermiczny 100m 50m
średnia roczna temperatura przy powierzchni ziemi 12º C 10º C

ODPOWIEDZI

Nr zadania - 1.

Przewidywane odpowiedzi

Procesy endogeniczne:

-ruchy epejrogeniczne
-ruchy orogeniczne
-ruchy izostatyczne
-wulkanizm
-plutonizm
-sejsmika

Kryteria oceniania

Uczeń wymieni:

0 – 2 procesy 1 pkt.
3 – 4 procesy 2 pkt.
5 – 6 procesów 3 pkt

Nr zadania - 2.

2. Przewidywane odpowiedzi

Dowody potwierdzające występowanie ruchu płyt litosfery:

-podobieństwo w budowie geologicznej
-podobieństwo skamieniałości
-podobieństwa fauny i flory
-aktualna obserwacja pęknięć i przemieszczeń skorupy ziemskiej

3. Kryteria oceniania
Uczeń wymieni:

1 podobieństwo 1 pkt
2 podobieństwa 2 pkt
3 podobieństwa 3 pkt
4 podobieństwa 4 pkt

Nr zadania - 3.

2. Przewidywane odpowiedzi

Charakterystyka powinna zawierać następujące elementy:

-prądy konwekcyjne- istnieją w płaszczu ziemi; na dużej głębokości skały płaszcza są podgrzewane, rozszerzają się i jako lżejsze unoszą się do góry
-subdukcja- wciąganie płyty oceanicznej (cięższej) pod kontynentalną (grubszą)
-dolina ryftowa- powstaje wskutek rozchodzenia się płyt litosfery, jest to podłużna rozpadlina
-pozostałe pojęcia: płyta oceaniczna, płyta kontynentalna, astenosfera, rów oceaniczny

3. Kryteria oceniania

Uczeń w odpowiedzi:

-użyje przynajmniej 3 pojęć (bez ich charakterystyki) - 1 pkt
-użyje przynajmniej 4 pojęć - 2 pkt
-użyje przynajmniej 5 pojęć - 3 pkt
-scharakteryzuje 1 proces i wymien przynajmniej 3 elementy rysunku - 4 pkt
-scharakteryzuje 2 procesy i wymieni przynajmniej 3 elementy rysunku - 5 pkt
-scharakteryzuje 3 procesy i wymieni przynajmniej 3 elementy rysunku - 6 pkt

Nr zadania - 4.

2. Przewidywane odpowiedzi

Powstające skały to: skały magmowe wylewne
a) wylewne- budowa skrytokrystaliczna ,zastygają szybko pozostały rodzaj skał:
b)głębinowe- budowa jawnokrystaliczna ,zastygają powoli

3. Kryteria oceniania

Uczeń określi:

-rodzaj skał: magmowe wylewne - 1 pkt
-jedną z cech skał - 2 pkt
-dwie cechy skał - 3 pkt
-rodzaj skał : głębinowe - 4 pkt
-co najmniej jedną z cech skał głębinowych - 5 pkt

Nr zadania - 5.

2. Przewidywane odpowiedzi
Uczeń zaprzeczy podanemu zadaniu lub potwierdzi je w części Polski objętej platformą wschodnioeuropejską oraz wymieni przynajmniej dwa uzasadnienia np.:

-Polska nie leży na granicy płyt litosfery
-jest krajem pensejsmicznym
-trzęsienia ziemi występujące na terenie Polski są „echem” dalej zlokalizowanych trzęsień

3. Kryteria oceniania

-zaprzeczenie lub potwierdzenie - 1 pkt
-wymieni jedno uzasadnienie - 2 pkt
-wymieni dwa i więcej - 3 pkt

Nr zadania - 6.

2. Przewidywane odpowiedzi

Sposoby zapobiegania skutkom trzęsień ziemi:

-obserwacja zachowań niektórych zwierząt (np. psy, koty, szczury)
-obserwacja powolnych ruchów skorupy ziemskiej (geodezja satelitarna)
-„przeszkolenia” dotyczące zachowań ludzi podczas trzęsień ziemi
-opracowanie specjalnych technik budowlanych
inne

3. Kryteria oceniania

Uczeń określi:

1-2 sposoby - 1 pkt
3 sposoby - 2 pkt
4 i więcej - 3 pkt

Nr zadania - 7.

2. Przewidywane odpowiedzi

Rysunek ukazuje wulkan:
-stożkowy- zbudowany z lawy kwaśnej (ponad 65% SiO ), bardziej lepkiej, o krótkich potokach, jasnej barwie, szybkim procesie zastygania; zbocza wulkanu nachylone są pod katem 30º-35º
-tarczowy- zbudowany z lawy zasadowej (poniżej 53% SiO ), mało lepkiej, bardziej płynnej, ruchliwej, rozlewającej się daleko od krateru wąskimi strugami, o ciemnej barwie; zbocza wulkany nachylone są pod kątem 5º-8º.

3. Kryteria oceniania

-Uczeń rozpozna typ wulkanów - 1 pkt
-Poda po dwie cechy lawy kwaśnej i zasadowej - 2 pkt
-po trzy cechy - 3 pkt
-po cztery i więcej - 4 pkt


Nr zadania - 8.

2. Przewidywane odpowiedzi
A- 27º C
B- 30º C

3. Kryteria oceniania

Uczeń obliczy temperaturę:

-dla jednej z kopalń - 1 pkt
-dla obu kopalń - 2 pkt