Sport ludzi niepełnosprawnych

Dnia 28 lipca 1948 roku, w dniu otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Londynie, Sir Ludwik Gutmann zorganizował zawody łucznicze na terenie szpitala w Stoke Mandeville. Źródła historyczne przyjmują tę datę za początek zorganizowanego, światowego uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne. (www.ksn.waw.pl)

Wstęp
• Zgodnie z art.1 ust.1 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 81, poz.889 z późn. zm.) kultura fizyczna jest częścią kultury narodowej, chronionej przez prawo. Obywatele, bez względu na wiek, płeć, wyznanie, rasę i rodzaj niepełnosprawności - korzystają z równego prawa do różnych form kultury fizycznej.
• Prawa osób niepełnosprawnych gwarantowane są w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483). Zawiera ona prawo do niedyskryminacji stanowiąc, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 pkt. 2.). Ustawa zasadnicza nakłada też na władze publiczne obowiązek zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej osobom niepełnosprawnym, (art. 68) a także obowiązek pomocy tym osobom w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69).
• Szczegółowemu uregulowaniu pomocy dla osób niepełnosprawnych służy ustawa z dn. 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776 z późn. zm.)
Ustawa stanowi, że rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań (organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych, społecznych) zmierzających od osiągnięcia, przy współudziale tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej (art.7).

Znaczenia ruchu w życiu człowieka

Ruch jest jednym z podstawowych elementów zapewniających prawidłowy rozwój człowieka. Stanowi on nie tylko potrzebę biologiczną, ale też podstawę prawidłowego, zdrowego życia fizycznego i psychicznego. Ruch wpływa na podnoszenie kultury fizycznej i nabywanie odporności, korygowanie wad postawy oraz właściwą przemianę materii. Uprawianie sportu kształtuje charakter i buduje wytrwałość.
Rozwój cywilizacji: automatyzacja, komputeryzacja, rozpowszechnienie środków masowego przekazu zmniejszają do minimum aktywność fizyczną dzieci, młodzieży i dorosłych.
Z.Chromiński w pracy "Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży" udowadnia, że wśród dzieci co czwarty uczeń wykazuje odchylenia od prawidłowego stanu zdrowia. Ogromnym problemem stają się nagminnie występujące u dzieci i młodzieży wady postawy, pojawiają się również coraz częściej przypadki chorób nowotworowych. Jak twierdzi Chromiński, badania wykazują, że zwiększona i systematyczna aktywność ruchowa może łagodzić lub usuwać występowanie wielu czynników chorobotwórczych.
Według Tomasza Przybyszewskiego autora artykułu „Czas na twój ruch” (Tomasz Przybyszewski „ Czas na twój ruch”, www.niepełnosprawni.pl) aktywność fizyczna:
• poprawia wydolność oddechową
• polepsza krążenie
• rozwija siłę mięśni
• kształtuje koordynację ruchową
• stymuluje układ nerwowy
• opóźnia proces starzenia
• działa antydepresyjnie
Wychowanie fizyczne i sport ma ogromny wpływ na wszechstronny rozwój dziecka, a potem dorosłego człowieka, jest ważnym i niezbędnym czynnikiem w rozwoju osobowości, zdrowia i odporności organizmu.
W przypadku osób niepełnosprawnych sport i inne przejawy aktywności fizycznej (turystyka, rekreacja) pełnią funkcje rewalidacyjną i rehabilitacyjną.

Niepełnosprawni w liczbach

Literatura naukowa podaje, że w społeczeństwach cywilizowanych 15 – 16 % społeczności stanowią osoby niepełnosprawne. Przyjmuje się , że w Europie Zachodniej 1 osoba na 10 jest osobą niepełnosprawną. (Ryszard Borowski „ Pedagogiczno- społeczne problemy osób niepełnosprawnych”)
Ostatnie pełne dane dotyczące liczby osób niepełnosprawnych w Polsce pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego przeprowadzonego w 2002 roku. Według jego wyników w 2002 roku liczba osób niepełnosprawnych ogółem wynosiła blisko 5,5 mln, w tym około 4,5 mln posiadało prawne potwierdzenie faktu niepełnosprawności, a 4,3 mln były to osoby w wieku 15 lat i więcej. Według wyników kwartalnego reprezentacyjnego Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL) prowadzonego przez GUS liczba tych ostatnich od tego czasu systematycznie spadała i w 2006 roku wyniosła około 3,8 mln osób. W 2007 roku utrzymała się na tym samym poziomie. Oznacza to, że 12% ludności w wieku 15 lat i więcej posiada prawne orzeczenie niepełnosprawności.
W 2007 roku liczba osób niepełnosprawnych prawnie w wieku produkcyjnym wyniosła 2,3 mln i stanowiła 9,5% ludności w tym wieku.
Najczęstszą przyczynę niepełnosprawności stanowią schorzenia układu krążenia, narządów ruchu oraz schorzenia neurologiczne. Relatywnie niższy udział procentowy osób z uszkodzeniami narządu wzroku i słuchu, z chorobą psychiczną i upośledzeniem umysłowym w zbiorowości osób niepełnosprawnych dotyczy jednak tysięcy osób o obniżonej sprawności w codziennym funkcjonowaniu, a zatem i wymagających szczególnego podejścia w edukacji, na rynku pracy i w życiu codziennym.
W 2007 r. 25,3% osób w wieku 15 lat i więcej miało orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (lub orzeczenie równoważne), 36% tych osób posiadało orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (lub równoważne) a 38,7% - orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności (lub równoważne). Wśród osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym odsetek osób ze znaczną niepełnosprawnością jest znacznie mniejszy, przy wyraźnie wyższym odsetku osób z niepełnosprawnością lekką.(www.niepelnosprawni.gov.pl dział „Niepełnosprawność w liczbach”)

Podstawowe pojęcia związane z niepełnosprawnością i sportem

Kultura fizyczna stanowi niezbędny czynnik wszechstronnego rozwoju, potęguje oddziaływania wychowawcze i usprawniające, poprzez kształtowanie takich cech charakteru jak: zdyscyplinowanie, poczucie odpowiedzialności, wytrwałości i wiary we własne siły.
Sport, kultura fizyczna działa na organizm ludzki w trzech aspektach; fizjologicznym, psychicznym, społeczno-wychowawczym.
W przypadku sportu ludzi niepełnosprawnych spotykamy się z terminologią: rewalidacja, rehabilitacja, niepełnosprawność.
Sport, wychowanie fizyczne oraz wszelka inna aktywność ruchowa, czy to w zakresie rekreacji czy rehabilitacji jest według wielu autorów jednym z istotniejszych elementów życia osób niepełnosprawnych.
Podstawowym zadaniem rewalidacji jest usprawnienie jednostki pod względem fizycznym, umysłowym, psychicznym lub społecznym oraz zapewnienie jej wykształcenia ogólnego i zawodowego.
Rewalidacyjna funkcja sportu polega na przywróceniu sprawności uszkodzonych organów jednostki lub usprawnieniu ich funkcji. Poprawa kondycji fizycznej umożliwia niepełnosprawnemu bardziej samodzielne radzenie sobie w życiu codziennym, motywuje korzystania z różnych form kształcenia, do wykonywania pracy oraz integrowania się ze środowiskiem, w którym żyje.
Obecnie termin rewalidacja używany jest zamiennie z terminem rehabilitacja, ale obie te definicje w swym zakresie obejmuje szereg oddziaływań natury pedagogicznej i społecznej mających za cel przywrócenie w miarę możliwości jednostce niepełnosprawnej możliwości funkcjonowania w społeczeństwie.

Niepełnosprawność - definicje i podziały
Termin osoba niepełnosprawna funkcjonuje od niedawna. Dotychczasowe pojęcia określające niepełnosprawnych to: ułomny, niedołężny, upośledzony, inwalida, kaleka czy jednostka odchylona od normy.
Według Deklaracji Praw Osób Niepełnosprawnych pojęcie osoba niepełnosprawna określa człowieka, który nie może samodzielnie, częściowo lub całkowicie zapewnić sobie możliwości normalnego życia indywidualnego lub społecznego na skutek wrodzonego bądź nabytego upośledzenia sprawności fizycznych czy psychicznych.
Niepełnosprawność jest pojęciem wieloznacznym, odnosi się bowiem do różnych ograniczeń funkcjonalnych, które pojawiają się w każdej populacji ludzi na świecie (Organizacja Narodów Zjednoczonych 1995, por. Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych, 1996). (W. Syroczyński „ O pracach nad projektem definicji osoby niepełnosprawnej” w „ Problemy Rehabilitacji Społecznej i Zawodowej” nr.1, 1995)
Niepełnosprawność przejawia się w różnych zakresach. Może być identyfikowana społecznie, spostrzegana potocznie, stwierdzona prawnie, a także głęboko izolująca społecznie. (Janusz Kirenko „Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności”)
Zdaniem Majewskiego w literaturze zajmującej się problematyką niepełnosprawności i rehabilitacji występują trzy rodzaje definicji osoby niepełnosprawnej.( Janusz Kirenko „Indywidualna i społeczna percepcja niepełnosprawności”)Pierwsza grupa to definicje ogólne, drugą grupę tworzą definicje opracowane i przyjęte dla określonych celów i trzecią stanowią definicje poszczególnych grup osób niepełnosprawnych.
W „Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych” z 27 sierpnia 1997roku (Dz.U. nr 123, poz.776) określa osobę niepełnosprawną jako jednostkę, której fizyczny, psychiczny lub umysłowy stan utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia, trwale lub okresowo, wypełnianie ról społecznych, a przede wszystkim zdolność wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskała orzeczenie o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, o całkowitej bądź częściowej niedyspozycyjności do pracy lub o rodzaju i stopniu osoby, która nie ukończyła 16 roku życia.
Najczęstsze przyczyny niepełnosprawności to:
1. Wady wrodzone
2. Choroby przewlekłe
3. Nagłe - wypadki, urazy, zatrucia
Rodzaje niepełnosprawności:
Biorąc za kryterium podziału rodzaj niepełnosprawności, wyróżniamy:
• osoby z niepełnosprawnością sensoryczną – uszkodzeniem narządów zmysłowych, do których należą:
• osoby niewidome i słabo widzące
• osoby niesłyszące i słabo słyszące
• osoby z niepełnosprawnością fizyczną, do których należą:
• osoby z niepełnosprawnością motoryczną – z uszkodzeniem narządu ruchu
• osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych
• osoby z niepełnosprawnością psychiczną, do których należą:
• osoby umysłowo upośledzone z niesprawnością intelektualną
• osoby psychiczne chore z zaburzeniami osobowości i zachowania
• osoby cierpiące na epilepsję – z zaburzeniami świadomości
• osoby z niepełnosprawnością złożoną, a więc dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością.( J. Sowa. „Pedagogika specjalna w zarysie”, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów 1997)
Rehabilitacja – definicja, rodzaje
Rehabilitacja (łac. re - znów, na nowo, przeciw; habilis - sprawny, należyty, stosowny) - jest procesem medyczno-społecznym, którego celem jest przywrócenie człowiekowi niepełnosprawnemu utraconych funkcji w przebiegu choroby, a także wad rozwojowych i wrodzonych.
Innymi słowy rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.( www.idn.org.pl)
Rodzaje rehabilitacji :
• Rehabilitacja ruchowa: to usprawnianie układu kostno – mięśniowo - nerwowego. Obecnie uważa się, że stosowanie ćwiczeń ruchowych jest fundamentalnym warunkiem utrzymania zdrowia fizycznego i psychicznego, a gimnastyka stanowi jeden z najbardziej fizjologicznych czynników modelowania sylwetki fizycznej człowieka. Podstawowymi środkami leczenia usprawniającego są: kinezyterapia - polegająca na wykorzystaniu ruchu mającego działanie na wszystkie narządy organizmu ludzkiego; fizykoterapia - to dział lecznictwa , w którym wykorzystuje się naturalne i sztuczne bodźce mogące oddziaływać na organizm zarówno miejscowo, jak i ogólnoustrojowo: hydroterapia, elektroterapia, ciepłolecznictwo, światłolecznictwo, laseroterapia, masaż.
• Rehabilitacja psychologiczna: polega na udzieleniu osobie niepełnosprawnej pomocy w pokonywaniu oporów psychicznych związanych z niepełnosprawnością oraz w przystosowaniu się do otoczenia. Warunkiem niezbędnym do efektywnego przebiegu kompleksowej rehabilitacji są: akceptacja, motywacja, aktywna postawa, realna ocena swoich możliwości, adaptacja do życia, wypracowanie nowego planu życiowego, psychoterapia, ergoterapia (terapia zajęciowa; muzykoterapia, psychorysunek, biblioterapia, choreoterapia).
Rehabilitacja społeczna: zajmuje się relacjami socjospołecznymi, jej celem jest umożliwienie osobie niepełnosprawnej aktywnego udziału we wszystkich przejawach życia społecznego. ( www.idn.org.pl)
Rehabilitacja rozumiana jest, jako ciągły, trwający proces społeczny, wynikający z działania różnych instytucji samorządowych, ogólnopaństwowych, charytatywnych, fundacji - a jej celem jest stworzenie takich warunków by osoba niepełnosprawna mogła powrócić do pełni zdrowia, a w wypadku braku takiej możliwości wykształciła mechanizmy kompensacyjne, które zastąpiłyby utracone funkcje organizmu. Tak rozumiana rehabilitacja powinna umożliwić szybki powrót osoby niepełnosprawnej do rodziny i całego społeczeństwa. Osiągnięcie tego celu możliwe jest poprzez realizację zadań rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej. Motorem rehabilitacji społecznej i zawodowej staje się wieloaspektowa, wczesna rehabilitacja lecznicza. Procesem naturalnym w rozwoju społeczeństwa powinna być pełna integracja osób sprawnych i niepełnosprawnych. Rehabilitacja ruchowa stosowana przez długi okres staje się czasami monotonna i zazwyczaj chorzy po pewnym czasie czują się zniechęceni i stopniowo rezygnują lub ograniczają ćwiczenia. Brak wsparcia ze strony otoczenia, bariery architektoniczne, kłopoty finansowe i długie kolejki do lekarza powodują wycofanie się niepełnosprawnego z usprawniania i przyczyniają do izolacji – zamknięcia w domu. Dla dużej grupy osób sport może być dobrym sposobem na zmianę stosunku do rehabilitacji, integracji społecznej i pracy zawodowej. Właściwa dyscyplina sportu oraz prawidłowa organizacja treningów sportowych mogą spełniać podstawowe wymogi kinezyterapii. (www.idn.org.pl)
Sport jest traktowany przez niepełnosprawnych jako forma rehabilitacji leczniczej, zawodowej i społecznej, a o skuteczności sportu jako czynnika rehabilitującego i integrującego społecznie niepełnosprawnych informowała w swej pracy Joanna Sobiecka „Rola sportów procesie kompleksowej rehabilitacji polskich uczestników Igrzysk Paraolimpijskich” AWF w Krakowie.
Współzawodnictwo z innymi inwalidami stanowi źródło energii dla niepełnosprawnego, budzi w nim siły życiowe, daje wiarę w siebie i radość z życia... Perspektywa porównania własnych wyników z osiągnięciami mistrzów w danej konkurencji czy dyscyplinie sportu wśród osób posiadających identyczne schorzenia mobilizuje do dalszej pracy, treningu, do uzyskania lepszych rezultatów i rekordów.( J. Sobiecka „Rola sportów procesie kompleksowej rehabilitacjipolskich uczestników Igrzysk Paraolimpijskich” AWF w Krakowie)
Historia sportu ludzi niepełnosprawnych
Idea paraolimpiady i sportu niepełnosprawnych narodziła się w 1924 roku w Paryżu, gdzie odbyły się I Światowe Igrzyska Sportowców Głuchych. Międzynarodowy Komitet Sportu Niesłyszących organizował odtąd co cztery lata letnie igrzyska dla niesłyszących. Zaś w roku 1949 odbyty się pierwsze igrzyska zimowe osób głuchych.
Sport okazał się skuteczną metodą rehabilitacji inwalidów II wojny światowej. Pomagał też łagodzić skutki coraz liczniejszych ofiar wypadków komunikacyjnych. Pionierską rolę odegrało w tej dziedzinie brytyjskie Centrum Uszkodzeń Kręgosłupa w Stoke Mandeville. W 1948 roku zainicjowano tu zawody na wózkach, a w 1952 - igrzyska międzynarodowe. W 1960 roku odbyły się one po raz pierwszy w mieście olimpijskim, Rzymie, pod nazwą Olimpiada Niepełnosprawnych. Uczestników z 23 krajów przyjął papież Jan XXIII.
Wszystkie informacje poniżej znalazłam na stronie www.ksn.waw.pl jest to strona internetowa Klubu Sportowego Niepełnosprawnych „Start” Warszawa.
Dnia 28 lipca 1948 roku, w dniu otwarcia Igrzysk Olimpijskich w Londynie, Sir Ludwik Gutmann zorganizował zawody łucznicze na terenie szpitala w Stoke Mandeville.
Źródła historyczne przyjmują tę datę za początek zorganizowanego, światowego uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne. Pierwszymi pacjentami - sportowcami sir Ludwika Gutmanna byli głównie kombatanci drugiej Wojny Światowej.

Twórcą światowego ruchu paraolimpijskiego był Sir Ludwik Gutmann (1899 - 1980) lekarz z wykształcenia. Był założycielem i prezydentem największych międzynarodowych organizacji sportu inwalidów. W roku 1952 Gutmann założył Międzynarodowy Komitet Organizacyjny Igrzysk Para-plegików w Stoke Mandeville, a celem jego działalności było nadanie międzynarodowej rangi igrzyskom paraplegików rozgrywanych w tej miejscowości.
Osoby poruszające się na wózkach (grupa tetra i paraplegii) zrzeszyły się w ISMGF - rok założenia 1952 (International Stoke Mandeville Games Federation), oraz w ISOD (International Sport Organisation for the Disabled, 1964 r.), zrzeszające osoby ze schorzeniami narządu ruchu (amputacje).
Członkami tych dwóch organizacji była Polska, a nasi przedstawiciele zajmowali wysokie pozycje w zarządach i sekcjach międzynarodowych organizacji Sportu Inwalidów.
Sport uprawiany przez osoby niepełnosprawne wzorowany jest na sporcie ludzi pełnosprawnych, dostosowany do możliwości funkcjonalnych rodzaju i stopnia niepełnosprawności.
Klasyfikacja do sportu osób niepełnosprawnych polega na podziale zawodników, ma na celu ujęcie w grupy i klasy osoby o identycznym lub zbliżonym stopniu dysfunkcji ruchowej, co stwarza uczestnikom w miarę równe szansę we współzawodnictwie sportowym.
11 marca 1982 roku powołano Międzynarodowego Komitetu Koordynacyjnego (ICC - International Coordinating Committee Sports for the Disabled in the World). Praktyka systematycznych zawodów doprowadziła do organizacji największej imprezy na świecie.
Najpierw sport zaczęli uprawiać paraplegicy, następnie amputowani, niewidomi i niedowidzący. Z czasem sport zaczęły uprawiać osoby z porażeniem mózgowym i innymi schorzeniami.
Głównym założeniem organizacji Igrzysk Parolimpijskich dla niepełnosprawnych było stworzenie takich samych warunków rywalizacji sportowej i pełna integracja z ruchem olimpijskim.
Na VI Igrzyskach Paraolimpijskich w Arnhem (Holandia) w 1980 roku, po raz pierwszy wystartowali zawodnicy z porażeniami mózgowymi, ale jedynie z nieznaczną niepełnosprawnością.
Startując po raz trzeci w Letnich Igrzyskach Paraolimpijskich nasza ekipa licząca 80. sportowców zdobyła aż 182 medale, w tym 78 złotych, 51 srebrnych i 53 brązowe, najwięcej w historii występów na Letnich Igrzyskach Paraolimpijskich.
Kroniki odnotowały pierwsze miejsce Polski w klasyfikacji medalowej.
Dla wielu ekspertów były to ostatnie Igrzyska Paraolimpijskie mające jeszcze nie w pełni profesjonalny charakter, nie obowiązywały, bowiem kwalifikacje i limity czasowe, startować mógł każdy, kto tylko chciał.
W roku 1974 Zgromadzenie Generalne Międzynarodowej Organizacji Sportu dla Niepełnosprawnych (ISOD) podjęło decyzję, że organizacja będzie koncentrowała się wyłącznie na kontynuowaniu procesu rehabilitacji w formie sportu zbliżonego do sportu kwalifikowanego osób pełnosprawnych i nie będzie zajmować się kinezyterapią, rekreacją i turystyką niepełnosprawnych.
Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski
Dalszy rozwój, profesjonalne zinstytucjonowanie sportu niepełnosprawnych doprowadziło do powstania w Duesseldorfie w 1989 roku Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego (IPC, International Paralympic Committee) na wzór Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.
Pod egidą IPC odbywały się już w pełni profesjonalne Letnie Igrzyska Paraolimpijskie w Barcelonie (1992), Atlancie (1996), Sydney (2000) oraz Igrzyska Zimowe w Tignes-Albertville (1992), Lillehammer (1994), Nagano (1998) i Salt Lake City (2002).
Ruch paraolimpijski w świecie rozwijał się bardzo dynamicznie. W pierwszych letnich Igrzyskach Paraolimpijskich w Rzymie startowało zaledwie 400 zawodników z 23 krajów. W Sydney dziesięć razy więcej, blisko 4000 sportowców ze 123 krajów wszystkich kontynentów.
Rósł poziom sportowy, padały rekordy świata i paraolimpijskie, o medale walczyli tylko najlepsi z bardzo trudnych kwalifikacji.
W 1984 roku MKOl nie zgodził się na stosowanie nazwy olimpiada w odniesieniu do zawodów dla niepełnosprawnych. Stąd od 1984 roku używa się określenia paraolimpiady (paraolympics).
Na szczególną uwagę zasługują działania mające na celu zintegrowanie sportu olimpijskiego z paraolimpijskim. Pierwsze próby miały miejsce w Barcelonie, kiedy to płonącą strzałą ze środka stadionu olimpijskiego, znicz olimpijski zapalał niepełnosprawny
Łucznik hiszpański Antonio Rebollo. Zawody sportowe niepełnosprawnych odbywają się na takich samych obiektach, na których i medale walczą pełnosprawni olimpijczycy.
W Atenach, po raz pierwszy w historii, Igrzyska Olimpijskie i Paraolimpijskie były przygotowywane przez ten sam Komitet Organizacyjny. Po raz pierwszy w historii nie pobierano wpisowego za udział w igrzyskach. Sportowcy niepełnosprawni byli potraktowani na równi z zawodnikami startującymi w Igrzyskach Olimpijskich, którzy już tradycyjnie z takiej opłaty są zwolnieni. (www.ksn.waw.pl)
Podobnie jak w przypadku olimpiad zachowano tu symbolikę charakteryzującą to wydarzenie sportowe- znicz olimpijski, ślubowanie, koła olimpijskie i medale. Szczególnie mocno akcentowane są hasła: braterstwo, przyjaźń i wzajemna pomoc. Od 1976 roku polscy zawodnicy uczestniczący w Paraolimpiadzie składają uroczyste ślubowanie olimpijskie.
Rehabilitację przez sport zapoczątkował w Polsce profesor medycyny Aleksander Kabsch z poznańskiej AWF, z udziałem pioniera kajakarstwa niepełnosprawnych, Edwarda Niemczyka, który od 1963 roku organizował rehabilitacyjne obozy sportowe. Na arenie międzynarodowej Polacy wystartowali podczas IV Letnich Igrzysk w Heidelbergu (1972). (www.start.org.pl)
Po raz pierwszy reprezentacja Polski (20 osób) wystąpiła na IV Paraolimpiadzie, która odbyła się w 1972 roku w Heidelbergu. Polacy wystartowali w czterech dyscyplinach: pływanie, lekka atletyka, podnoszenie ciężarów i pięciobój. Indywidualnie zdobyli 33 medale (14 złotych, 12 srebrnych, 7 brązowych), a także odnieśli drużynowe zwycięstwo w pływaniu oraz ustanowili 8 rekordów świata.
Największy sukces odnieśli nasi reprezentanci w 1980 roku w Arnhem. Ekipa licząca 80 zawodników zdobyła aż 179 medali, w tym 78 złotych. Zajęła też 1. miejsce w punktacji medalowej, przed USA, RFN i Kanadą. Igrzyska Paraolimpijskie w Sydney zyskały patronat Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego (IPC) oraz światowych organizacji sportu niepełnosprawnych dla osób z następującymi schorzeniami:
• IBSA - niewidomi, niedowidzący - 3 klasy stanowe;
• ISOD - amputowani - 9 klas;
• ISOD - inne schorzenia ruchowe - 7 klas;
• CP - ISRA - porażenia mózgowe - 8 klas;
• ISMWSF - paraplegia - 8 klas;
INAS - F1D - niepełnosprawni intelektualnie - l klasa startowa (www.start.org.pl)
Z 13 Letnich Igrzysk Paraolimpijskich w Pekinie zorganizowanych w 2008 Polska reprezentacja przywiozła trzydzieści medali - 5 złotych, 12 srebrnych i 13 brązowych i w klasyfikacji medalowej zajęła 18 miejsce. Cztery lata wcześniej z Aten reprezentacja Polski pr W Pekinie rywalizowało ok. 4000 niepełnosprawnych sportowców ze 148 krajów. Polskę reprezentowało 91 zawodniczek i zawodników. Aż cztery medale - złoty, dwa srebrne i brązowy - zdobyła 19-letnia pływaczka Startu Katowice Katarzyna Pawlik.
Jednak najbardziej rozpoznawalnym polskim uczestnikiem igrzysk stała się Natalia Partyka, która zdobyła złoty i srebrny medal w tenisie stołowym. Partyka jako jedna z dwóch zawodniczek na świecie startowała wcześniej w Igrzyskach 29. Olimpiady. (www.sport.pl/sport)

Olimpiady Specjalne
Dzieci i młodzież niepełnosprawna intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym w programie szkolnym ma przedmiot wychowanie fizyczne. Podobnie jak ich zdrowi rówieśnicy osoby upośledzone umysłowo bardzo lubią gry, zabawy ruchowe, rywalizację zespołową i indywidualną w różnych dyscyplinach sportowych. Konieczne było stworzenie warunków i instytucji wspierającej ich aktywność fizyczną i sport.
Dla dzieci niepełnosprawnych w stopniu głębokim stworzono program zajęć ruchowych - Trening Aktywności Motorycznej, który dostosowany jest do możliwości i stanu zdrowia jego uczestników.

Do idei olimpijskiej nawiązują Międzynarodowe Olimpiady Specjalne dla osób z upośledzeniem umysłowym. Ich inicjatorką była Eunice Kennedy Shriver. W 1963 roku zainicjowała w Rockville w USA, w stanie Maryland, zawody dla dzieci z niedorozwojem umysłowym.
Po kilku latach lokalnej "egzystencji" w roku 1968 impreza zyskała wymiar międzynarodowy, a wkrótce i oficjalną nazwę: Międzynarodowe Olimpiady Specjalne. Jako taka została w 1988 roku oficjalnie uznana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski.
Olimpiady Specjalne działają obecnie na terenie około 140 krajów w 24 dyscyplinach sportu ( 18 letnich i 6 zimowych). Igrzyska odbywają się, co cztery lata, oddzielnie letnie i oddzielnie zimowe, z tym, że zimowe rozgrywane są dwa lata po letnich.
Celem Olimpiad Specjalnych jest wspomaganie rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną poprzez zapewnienie im udziału w treningach i współzawodnictwie sportowym oraz zwiększenie świadomości społecznej poprzez szerzenie wiedzy na temat możliwości osób z tą formą niepełnosprawności. (www.olimpiadyspecjalne.pl)
Przed każdymi zawodami sportowcy wypowiadają słowa przysięgi Olimpiad Specjalnych:
„Pragnę zwyciężyć, lecz jeśli nie będę mógł zwyciężyć, niech będę dzielny w swym wysiłku”. (www.dzieci.org.pl / Strona Dzieci Sprawnych Inaczej)
Polska uczestniczy w ruchu Olimpiad Specjalnych od początku lat 80., ale nasze tradycje sięgają roku 1973. Wówczas to z inicjatywy grupy pedagogów tzw. szkół życia i warszawskiego Koła Pomocy Dzieciom Specjalnej Troski zorganizowano w hali Gwardii 1. Spartakiadę Ogólnopolską. Symboliczna delegacja Polski, obejmująca czworo dzieci, wystąpiła po raz pierwszy na forum międzynarodowym w USA, podczas VI Światowych Igrzysk Olimpiad Specjalnych w Baton Rouge w 1983 roku.
W 1985 powstał Ogólnopolski Komitet Olimpiad Specjalnych pod auspicjami Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W 1986 roku, krótko po oficjalnej akredytacji przez Międzynarodowe Olimpiady Specjalne, reprezentacja Polski wzięła udział w Międzynarodowych Igrzyskach Olimpiad Specjalnych w Belgii.
Równocześnie ruch na rzecz sportu dzieci upośledzonych osiągnął poziom umożliwiający zorganizowanie w 1987 roku w Warszawie I Ogólnopolskiej Olimpiady Specjalnej, na którą przybyła osobiście Eunice Kennedy Shriver. Moment ten uważa się za przełomowy w rozwoju Olimpiad Specjalnych na terenie Europy Wschodniej. Polska otrzymała wyższy poziom akredytacji, co świadczyło o wzroście poziomu działalności krajowej. Kolejne letnie ogólnopolskie Olimpiady Specjalne odbywały się w latach: 1989, 1991, 1993, 1995 i 1998. W 1988 roku miała miejsce I Zimowa Olimpiada Specjalna w Nowym Targu; kolejna w 1992. Imprezy te cechował stały wzrost liczby startujących.
W 1990 roku, po występie 60-osobowego zespołu polskiego na III Europejskich Letnich Igrzyskach Olimpiad Specjalnych w Glasgow w Szkocji, zawiązało się stowarzyszenie sportowe Olimpiady Specjalne Polska. Na jego czele stanęła Katarzyna Frank-Niemczycka.
Od 1989 roku reprezentacja Polski uczestniczyła we wszystkich Międzynarodowych Olimpiadach Specjalnych.
Znicz Olimpiad Specjalnych zapalany jest w Grecji i przenoszony do kraju igrzysk przez międzynarodową organizację Torch Run (Bieg ze Zniczem). Tworzą ją głównie policjanci z różnych krajów. (www.olimpiadyspecjale.pl)

Niepełnosprawni sportowcy w Polsce
Na podstawie strony internetowej Fundacji Tacy Sami (www.tacysami.org.pl)
Do uprawiania sportu inwalidzkiego powinny być stworzone odpowiednie warunki. Najczęściej motywacją do podejmowania aktywności sportowej jest chęć doznania radości związanej z ruchem, który szczególnie w przypadku osób niepełnosprawnych jest czynnikiem psychoterapeutycznym. Trening ukierunkowany na daną dyscyplinę sportową daje osobie mającej pewne dysfunkcje daje dużą satysfakcje i radość. W sporcie tym rekord nie jest celem i podejmowane wysiłki nie mają być podejmowane za wszelką cenę, kosztem utraty zdrowia.
Zdaniem dwóch wielkich autorytetów rehabilitacji ruchowej - prof. W. Degi i prof. M. Weissa "w utrzymaniu sprawności osiągniętej w czasie leczenia rehabilitacyjnego zamkniętego, sport jest najlepszym środkiem".( www.tacysami.org.pl)
Sport, jako dyscyplina ludzkiej aktywności, angażuje wiele osób niepełnosprawnych, którzy nie tylko walczą z samym sobą o uzyskanie większej sprawności fizycznej potrzebnej do egzystencji w życiu codziennym, ale także chcą walczyć w rywalizacji sportowej z innymi zawodnikami.
Dyscypliny lekkoatletyczne, wyścigi na wózkach inwalidzkich na różnych dystansach uprawiane są rekreacyjnie i zawodniczo już od dawna zawodnicy startują w zależności od schorzeń w poszczególnych grupach. W każdej grupie istnieją odpowiednie klasy. Klasyfikacji do odpowiedniej grupy dokonują lekarze klasyfikatorzy lub rehabilitanci. Przy kwalifikowaniu do odpowiednich grup obowiązuje między innymi badanie siły mięśniowe.( J. Bahrynowska - Fic: Właściwości i metodyka ćwiczeń fizycznych oraz sport inwalidzki, PZWL, Warszawa 1999r)
Indywidualne dyscypliny sportowe:
Ponieważ przeznaczone są dla indywidualnego uczestnika, mogą być łatwo przystosowane zależnie od ograniczeń i możliwości ruchowych. Istnieją jednakże inne ważne przyczyny powodujące ich dużą przydatność dla osób niepełnosprawnych.
Jedną z ważniejszych jest dostosowanie do wydolności i sprawności lokomocyjnej uczestników. Ponieważ nie wymagają dużego wysiłku i szybkiego tempa mogą w znakomity sposób kształcić pożądane cechy motoryczne takie jak: siła, technika czy wytrzymałość. Wymagają też mniejszych niż inne dyscypliny sportowe przygotowań organizacyjnych. Dają możliwość konfrontacji własnych wyników sportowych z wynikami innych, są, więc środkiem wzmacniającym więzi społeczne. Bywają bardzo chętnie uprawiane w wolnym czasie przez inwalidów. Wśród sportów indywidualnych najbardziej popularne są: łucznictwo i kręgle.
ŁUCZNICTWO
Istnieje kilka sposobów uprawiania łucznictwa. Najpopularniejsze jest strzelanie do tarczy tak, aby strzała utkwiła możliwie jak najbliżej środka. W oficjalnych zawodach łuczniczych każdy strzelec zobowiązany jest do wypuszczenia określone liczby strzał z określonej odległości.
W łucznictwie rekreacyjnym używane są dwa rodzaje łuków tzw. prosty i zakrzywiony. W łuku zakrzywionym bardzo trudno zakłada się cięciwę, więc niepełnosprawnym poleca się używanie łuków prostych.
Jest to jedna z niewielu dyscyplin sportowych dopuszczająca nie tylko wspólne uczestnictwo w treningu, ale również wspólny start zawodników pełno- i niepełnosprawnych. Pomaga to osiągnąć korzystny aspekt w procesie pełnej integracji i rehabilitacji społecznej, urealnia w odczuciach społeczeństwa wizerunek inwalidy, a tym samym zmienia na korzyść jego stereotyp.
KRĘGLE
Kręglarstwo nie jest w naszym kraju zbyt popularne. Główną tego przyczyną jest brak kręgielni oraz zbyt wysokie opłaty za użytkowanie tych, które istnieją. Jednakże ze względu na duże możliwości adaptacyjne oraz stosunkowo łatwe przystosowanie innych obiektów do uprawiania tego sportu, może być ono godne polecenia osobom niepełnosprawnym.

Do zajęć sportowych w parach należą te formy aktywności sportowej, gdzie uczestnik występuje przeciwko partnerowi. Do najbardziej znanych należą:tenis ziemny, tenis stołowy i kometka.
TENIS ZIEMNY
Jest to gra, w której używa się 2 rakiet i małej piłki odbijanej na boisku podzielonym na dwie części siatką.. Może być rozgrywana, jako single, czyli między dwiema osobami, oraz jako double, czyli miedzy dwiema parami. Piłka jest odbijana przez jednego z partnerów, przechodzi przez siatkę i musi zostać odbita w sposób właściwy przez drugiego z partnerów. Istnieje również możliwość takiej adaptacji gry, gdzie na jednym polu bierze udział trzech lub czterech zawodników. Taki sposób gry poleca się dla osób o najbardziej upośledzonej sprawności lokomocyjnej, które nie mogą przemieszczać się szybko z miejsca na miejsce. Pozwala to na przyjmowanie piłki przez każdego z uczestników w jednej tylko pozycji.
KOMETKA
Grę w kometkę można przystosować dla osób niepełnosprawnych. Dla ograniczenia przestrzeni poruszania się pole gry można zmniejszyć tak, aby linie serwowania stanowiły linie końcowe boiska.
Pomimo tego, że technika odbijania rakieta polega głownie na ruchach w nadgarstku, w kometkę mogą grać również osoby po amputacji kończyn górnych, oczywiście po wcześniejszym dostosowaniu rakiety do ich dysfunkcji.
TENIS STOŁOWY
Na zawodach sportowych, gracze podzieleni są na kategorie ze względu na stopień niepełnosprawności, co sprawia, że gra jest sprawiedliwa.
Lekka rakietka i stosunkowo niewielki zakres amplitudy ruchu, jaki potrzebny jest przy rozgrywce, umożliwiają uprawianie tej formy sportu przez najbardziej nawet poszkodowanych.
PŁYWANIE
Środowisko wodne przyczynia się do odruchowych zmian czynności regulacyjnych układu krążeniowo - oddechowego, przemiany materii i motoryki. Spowodowane jest to zmianami ciśnienia wody i jej temperatury w porównaniu z analogicznymi parametrami w powietrzu. Następuje znaczne, pozorne zmniejszenie ciężaru ciała w wodzie, co powoduje że wiele czynności jest łatwiejsze do wykonania. Zmniejszają się przykurcze, mięśnie intensywniej pracują istniejące w różnego rodzaju zaburzeniach motoryki, zwiększa się sprawność lokomocyjna. W przeciwieństwie do innych dyscyplin sportowych pływanie angażuje do pracy prawie wszystkie grupy mięśniowe w sposób dynamiczny. Dzięki temu jest treningiem wydolnościowym, koordynacyjnym, gibkości, siły dynamicznej i szybkości. Pływanie jest jedną z najbardziej polecanych form rekreacji ruchowej dla osób niepełnosprawnych. Powodem tego jest w dużej mierze charakterystyka środowiska wodnego, które pomaga całemu ciału nauczenia się nowych technik zręcznościowych, kształtujących określone cechy motoryczne. W środowisku wodnym niepełnosprawny organizm może wykonywać te czynności, które normalnie są niemożliwe do wykonania. Pływanie daje możliwości uczestnictwa w tej samej dyscyplinie sportowej, którą uprawiają osoby zdrowe, co otwiera możliwości readaptacji społecznej.
NURKOWANIE
W Polsce szkolenie nurkowe dla osób niepełnosprawnych prowadzi miedzy innymi krakowskie stowarzyszenie Nautica. Pierwsza część obejmuje zajęcia basenowe, druga to ćwiczenia na wodach otwartych. Uczestnikami są głównie osoby po poważnych urazach rdzenia kręgowego, które, na co dzień poruszają się na wózkach.
Wśród nurkujących znajdują się osoby z niedowładem nóg lub wszystkich kończyn, po urazach kręgosłupa lub z uszkodzeniami mózgu. Środowisko wodne i właśnie nurkowanie okazało się dla tych ludzi idealną formą ucieczki od ograniczeń dnia codziennego pozwalającą przekroczyć barierę fizycznej niesprawności.
ŻEGLARSTWO
Od kilku lat w Polsce organizuje się rejsy, obozy żeglarskie i regaty dla osób niepełnosprawnych, gdzie całą załogę stanowią osoby z różnymi dysfunkcjami.
WIOŚLARSTWO I KAJAKARSTWO
Pomimo iż w wioślarstwie sportowym obserwuje się duże zaangażowanie pracą kończyn dolnych,możliwa jest przy pewnej stabilizacji tułowia praca wioślarzy polegająca na wykorzystaniu tylko mięśni kończyn górnych, grzbietu i brzucha, co sprawia, że tą dyscyplinę mogą uprawiać paraplegicy, osoby po amputacjach kończyn dolnych. Kajakarstwo angażuje tylko mięśnie kończyn górnych i brzucha. Kajakarstwo jest popularne wśród osób niepełnosprawnych. Organizowane są spływy kajakowe np. na Jeziorach Mazurskich. Ta dyscyplina sportu pozwala osobie niepełnosprawnej na poznawanie nowego terenu, podziwianie krajobrazu, uczy samodzielności i zaradności, bowiem woda jest żywiołem, który może zagrażać życiu. Poza tym ruchy, jakie wykonuje osoba wiosłująca wzmacniają jej mięśnie, co w efekcie prowadzi do poprawy ogólnej kondycji fizycznej.
NARCIARSTWO WODNE
Narciarstwo wodne jest stosunkowo młodą dyscypliną i w Polsce został zapoczątkowany przez SSI "START" Poznań. Jazda jest również doskonałym uzupełnieniem treningu dla narciarzy z Kadry Polski osób niepełnosprawnych w narciarstwie alpejskim. Oprócz narciarzy z kadry, do Wągrowca (tam odbywają się zgrupowania), co rok przyjeżdża coraz więcej młodych, niepełnosprawnych ludzi, którzy chcą czynnie spędzić wakacje. Zainteresowanie ciągle rośnie ze względu na nowatorski sposób aktywnej rehabilitacji za pomocą sportu. W świecie są już organizowane z zawody w narciarstwie wodnym z udziałem niepełnosprawnych. Zasady są podobne do "normalnych”, czyli jadący za motorówką narciarz musi pokonać określony slalom w jak najkrótszym czasie.( www.sport-on.com)
LEKKA ATLETYKA
Ta dyscyplina sportu wśród osób niepełnosprawnych cieszy się największą popularnością. Startują w niej inwalidzi z: amputacjami kończyn górnych i dolnych, paraplegią, innymi uszkodzeniami narządu ruchu. Konkurencja lekkoatletyczna uprawiane przez inwalidów narządu ruchu to: pchnięcie kulą, rzut dyskiem, rzut oszczepem, wyścigi na wózkach: dla kobiet- 60m, 200m, 400m, dla mężczyzn- 100m, 400m, 800m. Dla osób chodzących konkurencje lekkoatletyczne to: skok w dal, skok w wzwyż, trójskok, bieg na 100m (kobiety i mężczyźni),400m (k i m), 800m kobiety, 1500m mężczyźni, 5000m mężczyźni.
Konkurencje lekkoatletyki są rozgrywane na standardowych obiektach sportowych. Zawodnicy we wszystkich konkurencjach startują bez aparatów ortopedycznych, na wózkach odpowiednio wyposażonych. Wózek powinien być taki sam, jakiego zawodnik codziennie używa. Zawodnikom nie pozwala się do konstrukcji wózka jakichkolwiek dodatkowych przyrządów, mających za zadanie zmianę właściwości technicznych wózka w celu osiągnięcia lepszych wyników.
PIĘCIOBÓJ
W naszym kraju w każdy roku odbywają się Mistrzostwa Polski w pięcioboju. Startują w niej mężczyźni i kobiety między innymi amputacjami kończyn górnych dolnych oraz paraplegią. Zawodnicy startują w pięciu konkurencjach. Konkurencjach przypadku osób amputacjami są to: pchnięcie kulą, rzut dyskiem, oszczepem, pływanie, strzelanie, skok w dal, slalom, marsz i bieg (pięć konkurencji wybranych ze względu na rodzaj dysfunkcji). Paraplegicy rywalizują w takich konkurencjach jak: rzut maczugą, wyścig na wózkach na 100 i 800m lub 200 i 1500m, pchnięcie kulą, rzut dyskiem, oszczepem. Dobór konkurencji jest uzależniony od stopnia niepełnosprawności. Wszystkie konkurencje dla paraplegików powinny być przeprowadzone w ciągu dwóch dni.
WYŚCIGI NA WÓZKACH
Odbywają się na torach wyznaczonych na podłożu płaskim, twardym i gładkim a powierzchnia powinna być wolna od wszelkich przeszkód. Start - zawodnik po komendzie na miejsce nie może dotykać linii startowej przednimi kołami wózka. Między komendą "gotów", a wystrzałem zawodnicy pozostają w bezruchu. Jeżeli zawodnik zmieni pozycję po komendzie "gotów" a przed oddaniem strzału przez startera uważa się za falstart. Zawodnik, który dopuścił się falstartu otrzymuje ostrzeżenie: dwa falstarty powodują dyskwalifikację. Podczas trwania wyścigu nie wolno: zmieniać toru, rozmyślnie potrącać przeciwnika, zajeżdżać mu drogę, korzystać z czyjejkolwiek pomocy.
PODNOSZENIE CIĘŻARÓW
Ta dyscyplina jest bardzo popularna w naszym kraju i szczególnie polecana niepełnosprawnym z porażeniem kończyn dolnych. Do zawodów dopuszczalni są: z amputacjami kończyn dolnych, z paraplegią i z innymi uszkodzeniami narządów ruchu. Warunkiem dopuszczenia zawodników do startu w zawodach, jest posiadanie aktualnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do uprawiania tej dyscypliny oraz aktualnych wyników badań EKG.
SZERMIERKA
Szermierka jest jedną z najbardziej widowiskowych najbardziej trudnych konkurencji. Pomimo znacznego ograniczenia ruchomości tułowia cechuje ją szybkość, bogactwo i pomysłowość przeprowadzanych akcji. Jako jedna z pierwszych dyscyplin została zaadoptowana do potrzeb i możliwości osób po urazie rdzenia kręgowego.
W Polsce istnieje Integracyjny Klub Sportowy Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Zawody szermierzy niepełnosprawnych odbywają się nie tylko w podziale na broń, ale także w podziale na płeć i rodzaj niepełnosprawności .Obowiązują 3 podstawowe kategorie, uwzględniające różnice w stopniu dysfunkcji ruchowej.
Walka szermiercza jest rozgrywana w pozycji siedzącej na wózku zaopatrzonym w specjalną ramę stabilizującą go w stałej pozycji. W czasie walki stopy nie mogą dotykać podłoża. Zawodnik, który traci kontakt z wózkiem, równowagę, podnosi się z siedzenia bez wózka lub systematycznie używa nóg w celu zadania trafienia, po ostrzeżeniu w czasie tego natarcia będzie uznany za trafionego.
WSPINACZKA
Mogą ją uprawiać niepełnosprawni z różnymi rodzajami dysfunkcji. Osoby chodzące wspinając się wykorzystują siłę rąk i nóg, natomiast osoby na wózkach podciągają się tylko na rękach.
Wspinaczka angażuje wszystkie partie mięśni zarówno rąk jak i nóg. Dążenie do celu, jakim jest szczyt sprawia, że ruchy, jakie wykonuje osoba niepełnosprawna, które w normalnych warunkach sprawiają ból, w skałkach stają się łatwiejsze do wykonania. Czasami pomimo zmęczenia wchodzi się na kolejną górę, aby udowodnić sobie i innym, że jest to możliwe.
Wspinaczka jest też znakomitym polem do integracji- trzeba zaufać pełnosprawnej osobie, która asekuruje na linach. Dążenie do celu i jego osiąganie podwyższa samoocenę i wiarę we własne siły.
Obozy wspinaczkowe często połączone są z hipoterapią. Ciepło konia rozluźnia przykurcze, dlatego też po półgodzinnej jeździe konnej łatwiej jest wspinać się.
Dyscypliny zimowe
NARCIARSTWO
Przygotowanie niepełnosprawnego do jazdy na nartach wymaga specjalnego treningu i powinno przebiegać stopniowo. Najpierw ćwiczenia na sali gimnastycznej, które powinny mieć na celu wzmocnienie siły mięśniowej i podniesienie sprawności ogólnej i specjalnej ukierunkowanej na narciarstwo. Narciarstwo dzieli się na dwa rodzaje: biegowe i zjazdowe. Każdy z tych rodzajów uprawiany jest rekreacyjnie i zawodniczo, również przez osoby z różnymi dysfunkcjami z wyjątkiem osób dotkniętych znacznym niedowładem kończyn dolnych. Uprawianie narciarstwa biegowego jest wskazane przez pacjentów z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Uprawianie narciarstwa biegowego jest również możliwe przez osoby po amputacjach jednej kończyny dolnej lub przy dużych niedowładach tejże kończyny.
Narciarstwo biegowe wymaga specjalnego sprzętu (wąskie narty, lekkie buty, ruchoma pięta w wiązaniach i długie kijki). Narciarstwo biegowe to wyjątkowo rekreacyjna dyscyplina ( jest to również dyscyplina olimpijska). "Bieganie" po lasach, w każdym terenie, nie tylko górzystym, daje radość obcowania z przyrodą i możliwość pokonywania trasy w dowolnym tempie.
Natomiast, jako dyscyplina zawodnicza wymaga wielkiego wysiłku i treningu wytrzymałościowego.
Narciarstwo zjazdowe niepełnosprawnych w zasadzie nie różni się od tego uprawianego przez osoby zdrowe. Klasycznymi konkurencjami zjazdowymi są: slalom, slalom gigant, super gigant, bieg zjazdowy
BIATHLON
Do udziału w zawodach biatlonowych dopuszczeni są inwalidzi reprezentujący grupy: amputacja kończyn górnych i dolnych oraz inne uszkodzenia narządu ruchu. Dystans biegu wynosi 10 kilometrów. Zawodnik pokonuje go biegnąc dwukrotnie trasę 5 km. Stanowiska strzeleckie powinny być łatwo dostępne dla zawodników. Na strzelnicy powinien znajdować się jeden sędzia. Strzelanie odbywa się z odległości 10 metrów w pozycji leżąc i stojąc. Zawodnik może korzystać z pomocy osoby innej przy ładowaniu karabinka. Powinny być dwie strzelnice - obowiązuje zawodników oddanie 5 strzałów ze strzelnicy pierwszej i 3 strzałów ze strzelnicy drugiej.
Na strzelnicy pierwszej każdy niecelny strzał pociąga za sobą karę 1 minuty doliczonej do czas przebiegnięcia trasy. Na strzelnicy drugiej każdy niecelny strzał powoduje dodatkowe (karne) pokonanie odcinka o długości 150- 200 metrów. (www.tacysami.org.pl w dziale Sport)
TANIEC TOWARZYSKI NA WÓZKACH
W 1977 roku w Szwecji odbył się pierwszy międzynarodowy turniej tańca na wózkach. Pierwsze Mistrzostwa Świata zostały zorganizowane w Japonii w 1998 roku. Dzisiaj ponad 5.000 tancerzy (4.000 niepełnosprawnych i 1.500 sprawnych partnerów) z ponad 40 krajów świata, uprawia rekreacyjnie lub tańczy na turniejach taniec na wózkach. Tak, więc popularność tańca na wózkach wzrasta. Tutaj wiek zawodników nie ma znaczenia, liczy się tylko chęć i zamiłowanie do muzyki i tańca. W Polsce istnieje kilka klubów tanecznych zajmujących się propagowaniem tańca na wózkach. Polacy zajmują czołowe miejsca na podium w międzynarodowych turniejach
W tańcu towarzyskim na wózkach ze względu na sprawność ruchową tancerza niepełnosprawnego, wyróżniamy dwie klasy:
klasa I- osoby o mniejszej sprawności fizycznej(np. tetraplegia),
klasa II - osoby o większej sprawności fizycznej.(np. paraplegia)
Przynależność do odpowiedniej klasy ustala specjalna komisja klasyfikacyjna. W każdej z tych klas, pary mogą startować w układach:
combi - gdzie jeden z partnerów jest osobą sprawną, drugi porusza się na wózku
duo - obie osoby tańczą na wózkach.
Z uwagi na zaawansowanie taneczne par, występują one w 2 grupach:
promotion - grupa par młodszych, początkujących
top - pary zaawansowane, mające za sobą już starty w wielu turniejach.
W grupie promotion podczas zawodów tańczonych jest 5 tańców. Są to najczęściej połączone ze sobą w jednej bloku tańce standardowe i latynoamerykańskie.
W zależności jednak od indywidualnych ustaleń organizatora imprezy, ilość oraz rodzaj tańców może ulec zmianie. W kategorii top podczas jednego bloku tanecznego tańczonych jest 5 tańców. W części tańców standardowych: walc angielski, tango, walc wiedeński, foxtrot, quickstep. W grupie tańców latynoamerykańskich tańczone są: samba, rumba, cha-cha, passo doble, jive.
Na turnieju każda z par może startować w obu stylach, bądź wybrać jeden preferowany przed siebie styl taneczny. Kryteria oceny par tanecznych na wózkach są takie same jak na turniejach par sprawnych. Podczas tańca ocenie podlega: poczucie rytmu u pary, zgranie pary, prezencja, technika jazdy na wózku, umiejętności taneczne tancerza sprawnego.( www.sport-on.com)

Strony WWW poświęcone osobom niepełnosprawnym i idei sportu niepełnosprawnych:

www.start.org.pl
Sportowe Stowarzyszenie Inwalidów „Start”
Związek funkcjonuje od 1952 roku. Podstawową formą jego działalności są:
• szkolenia sportowe w różnych dyscyplinach sportowych dla osób niepełnosprawnych,
• organizowanie zawodów sportowych, obozów sportowych, sportowych wakacji zimowych i letnich dla młodzieży,
• organizowanie turnusów rehabilitacyjnych i imprez turystycznych.
W ramach jednostek organizacyjnych "Start" działa 171 sekcji w różnych dyscyplinach sportowych. Łącznie systematycznie uczestniczy w stałych zajęciach sportowych 4.194 osób.
Głównymi kierunkami programowymi są: 1.Prowadzenie treningów w różnych dyscyplinach sportowych dla osób z uszkodzonym w różnym stopniu aparatem ruchu, niewidomych i niedowidzących, 2.Organizacja Mistrzostw Polski Niepełnosprawnych w poszczególnych dyscyplinach sportu, 3.Przygotowanie reprezentacji Polski do zawodów międzynarodowych, Mistrzostw Europy, Mistrzostw Świata, Igrzysk Paraolimpijskich, 4.Szkolenie i dokształcanie trenerów, instruktorów, sędziów, 5.Promocja nowych dyscyplin sportowych dla osób niepełnosprawnych.
www.olimpiadyspecjalne.pl
www.tacysami.org.pl
Celem Fundacji jest wspieranie działalności dążącej do wyrównania szans wszystkich ludzi, a szczególnie osób niepełnosprawnych w obszarze kultury, nauki, sportu i rekreacji oraz zawodowym.
www.ksn.waw.pl
KSN Start Warszawa
ul. Smolna 11
00-375 Warszawa
Klub działa od 1952 roku i zajmuje się sport niepełnosprawnych na terenie Warszawy i województwa.

www.niepełnosprawni.pl
portal internetowy poświęcony problematyce związanej z osobami niepełnosprawnymi
www.paralympic.org.pl
Polski Komitet Paraolimpijski
ul. Filtrowa 75
02-032 Warszawa
www.far.org.pl
Fundacja Aktywnej Rehabilitacji od 1988 roku prowadzi kompleksowy program aktywizacji społecznej i zawodowej osób z trwałymi uszkodzeniami rdzenia kręgowego poruszających się na wózkach inwalidzkich. Jest organizacją pozarządową powstałą z inicjatywy wózkowiczów dla wózkowiczów
www.start.bielsko.pl
"START" - Beskidzkie Zrzeszenie Sportowo Rehabilitacyjne
Adres siedziby:
43-300 Bielsko-Biała
ul.Karola Miarki 15
www.idn.org.pl/szczecin/ksistart
Klub Sportowy Inwalidów "Start" w Szczecinie
ul. Litewska 20, 71 - 344 Szczecin
www.sport-on.com
Sportowe Stowarzyszenie Inwalidów "START" Poznań, Jarosław Rola
www.cross.org.pl
Kluby sportowe osób niewidomych i niedowidzących
www.dzieci.org.pl
Dział: Strona Dzieci Sprawnych Inaczej – informacje dotyczące spraw i sportu dzieci niepełnosprawnych
www.swiatsportu.pl
dział: sport niepełnosprawnych
www.pttk.pl/aktywna/tacysami
oddziały PTTK, które działają na rzecz osób z niepełnosprawnością
www.pfsn.pl
klubów sportowych osób niesłyszących
www.integracja.org
Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, znane jako INTEGRACJA, jest organizacją pożytku publicznego (OPP). Powstało w 1995 roku z inicjatywy Piotra Pawłowskiego, twórcy czasopisma ''Integracja'', skierowanego do osób z niepełnosprawnością, ich rodzin i przyjaciół
Fundacja Integracja została powołana, aby wspierać działania dynamicznie rozwijającego się Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji. Dzięki współpracy między dwoma organizacjami, mającymi podobne cele obejmujące tą samą grupę społeczną realizowane działania mogą mieć spójny charakter i większą skuteczność w oddziaływaniu na postawy społeczne. Fundacja wspiera przede wszystkim działania Stowarzyszenia, ale również udziela wsparcia osobom indywidualnym.
www.sprawnirazem.org
Towarzystwa Społeczno Sportowego "Sprawni-Razem". Jest to organizacja masowa o charakterze sportowym i działa głównie na rzecz osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim oraz ich rodzin. Głównym celem stowarzyszania jest szeroka popularyzacja i promocja sportowej rekreacji wśród młodzieży aktywnego wypoczynku poprzez organizację zawodów sportowych od szczebla wojewódzkiego, makroregionalnego, krajowego, międzynarodowego do paraolimpiady włącznie a także organizację letnich wakacji sportowych.
www. msport.gov.pl/sport-osob-niepelnosprawnych
Strona Ministerstwa Sportu i Turystyki RP, w tym dziale znajdują się informacje o : świadczeniach paraolimpijskich, nagrodach, dofinansowaniu zadań i stypendiach.
www.pfron.org.pl
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych jest funduszem celowym, którego środki przeznaczane są na rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych oraz zatrudnianie osób niepełnosprawnych.

Zakończenie

Podsumowując chciałabym podkreślić, że ruch jest nieodłącznym elementem życia, a jego przejawy są obecne w codziennym funkcjonowaniu człowieka. Rozwój cywilizacji i techniki pozbawia nas aktywności ruchowej: spacerów, pieszych wycieczek do lasu, zabaw na placu zabaw, uczestnictwa w zabawach i grach podwórkowych. Dzieci i młodzież od początku swego życia pozbawiane są możliwości swobodnego ruchu, biegania i zabaw z rówieśnikami. Znaczną część dnia spędzają w szkole- siedząc w ławce, potem odrabiają prace domową,a resztę czasu wolnego większość spędza przed komputerem lub telewizorem. Jeszcze mniejszą aktywność ruchową i chęć uczestnictwa w kulturze fizycznej przejawiają ludzie dorośli. Postęp cywilizacyjny niesie za sobą wiele chorób, których jedną z przyczyn jest mało aktywny tryb życia. Ruch, rekreacja i sport zapobiegają wielu chorobom cywilizacyjnym, poprawiają kondycję i przedłużają życie.
Dzieci i młodzież niepełnosprawni bardzo chętnie uczestniczą w dodatkowych zajęciach sportowych, a przeżyciem pozostawiającym trwały ślad w ich psychice są zawody sportowe. Zawody sportowe przez swój niezwykły nastrój, możliwość niecodziennej walki o uznanie koleżanek i kolegów, zdobycie dyplomu, medalu czy nagrody rzeczowej przyczyniają się do wyzwolenia takich cech jak; odwaga, zaradność, dojrzałość społeczna, wytrwałość, uporczywość, wola zwycięstwa, pilność, umiejętność współzawodnictwa, dokładność. Sport jest szansą dla młodzieży znalezienia własnego miejsca w społeczeństwie w czasie nauki szkolnej jak również i po ukończeniu szkoły. Walka sportowa dla osób niepełnosprawnych jest walką ze swymi słabościami, wadami, strachem -walką z samym sobą. I dlatego słowo sport nie powinno kojarzyć się tylko z rekordami i medalami, ale powinno być podporządkowane celom rewalidacji i sportowej rekreacji.
Osiągnięcia sportowe uczniów, a potem dorosłych niepełnosprawnych zmieniają całą ich postawę, zmniejszają się problemy wychowawcze i ograniczają zachowania niepożądane, nadają życiu nowy sens.
Przyjęło się w naszym społeczeństwie obiegowe stwierdzenie: "Jeżeli zapewnimy osobie niepełnosprawnej dobre warunki leczenia, rentę, pracę czy mieszkanie to czego ona jeszcze chciałaby więcej?" Zadający takie pytanie zapominają, że osoba niepełnosprawna, jak każda inna, ma potrzeby wyższego rzędu. Okazuje się, że dla niepełnosprawnych wyjście poza własne środowisko i integracja ze społeczeństwem są niezwykle ważne. Sport przechodzi, na przestrzeni lat, wiele zmian i przeobrażeń. Podobnie dzieje się ze sportem osób niepełnosprawnych.(Waldemar Kikolski „Sport niepełnosprawnych wyczyn czy rehabilitacja?”Medycyna Sportowa nr 1, www.medsport.pl)
Przez lata zastanawiano się nad tym czy niepełnosprawni mogą uprawiać sport. Aktywność ruchowa miała służyć rehabilitacji, szybszemu powrotowi do zdrowia. Sport powinien być ważnym czynnikiem terapeutycznym i profilaktycznym. Powszechnie wiadomo, że ćwiczenia mają oddziaływanie lecznicze. Trening powinien być kontynuacją leczenia szpitalnego przez dobór odpowiednich dyscyplin. Trening zwiększa też aktywność ruchową, która jest istotnym czynnikiem kompensującym utracone funkcje.( Waldemar Kikolski „Sport niepełnosprawnych wyczyn czy rehabilitacja?”Medycyna Sportowa nr 1, www.medsport.pl)
Psycholodzy i terapeuci uważają, że sport pomaga w przezwyciężeniu lęków oraz barier psychicznych i jest zalecany dla niepełnosprawnych. Trudna jest do określenia granica co wolno, a czego nie. Czy osoba z epilepsją i porażeniem mózgowym może uprawiać biegi? Czy niedowidzący, któremu grozi odklejenie siatkówki, może skakać w dal? Człowiek jest istotą wolną i ma prawo podejmować decyzje sam, zgodnie z sumieniem i ze swoimi pragnieniami. Nikt nie ma prawa niczego nikomu zabraniać! Ujawniono liczne przypadki zatrzymania się procesu chorobowego i poprawy stanu zdrowia poprzez uprawianie sportu przez osoby niepełnosprawne. Znane są też przypadki pogłębiania przykurczów, chorób zwyrodnieniowych i pogorszenia stanu zdrowia. Wybitna zawodniczka, trenująca przed laty lekką atletykę, cierpiąca na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, zapytana czy nie żałuje tego, że uprawiała sport, odpowiedziała: "To co przeżyłam jest moje. Zwiedziłam świat. Spotkałam ciekawych ludzi. Robiłam to co lubiłam. Czego więc mogę żałować? Ile osób w moim wieku ma podobne problemy?" Jeśli tak twierdzi sportowiec pełnosprawny, to, co mógłby powiedzieć inwalida zamknięty w czterech ścianach domu, pracujący w spółdzielni inwalidzkiej, przebywający nieustannie w hermetycznym środowisku? Dla osoby niepełnosprawnej integracja z ludźmi zdrowymi i wyjście poza własne środowisko są niezwykle ważne. Sport daje taką możliwość "wyjścia do ludzi", zapomnienia o kalectwie, poczucia własnej wartości. (Waldemar Kikolski „Sport niepełnosprawnych wyczyn czy rehabilitacja?”Medycyna Sportowa nr 1, www.medsport.pl)

Moim zdaniem sport powinien być ważnym czynnikiem terapeutycznym i profilaktycznym. Trening powinien być kontynuacją leczenia szpitalnego poprzez dobór odpowiednich dyscyplin, ma zwiększać także aktywność ruchową, która jest istotnym czynnikiem kompensacji utraconych funkcji. Istnieje także wiele głosów sprzeciwu dla uprawiania sportów przez osoby niepełnosprawne, ale to chyba oni po konsultacjach z lekarzami powinni mieć prawo wyboru. W Polsce trenuje kilka tysięcy zawodników, trenują w rozmaitych klubach, stowarzyszeniach, rywalizują między sobą - są sportowcami wyczynowymi.
Wielu niepełnosprawnych, bierze udział w wyprawach w góry, spływach kajakowych, rajdach lub jeździ konno. Zapoznając się informacjami internetowymi dotyczącymi sportu niepełnosprawnych zauważyłam, że prawie każdą dyscyplinę sportu dostępną kiedyś tylko dla „sprawnych”, dziś dzięki postępom techniki i dostosowaniu sprzętu mogą uprawiać sportowcy niepełnosprawni.
Najważniejsze by na drodze życiowej niepełnosprawnego stanęli ludzie – trenerzy, rehabilitanci, miłośnicy rekreacji, którzy zmotywują go do aktywności ruchowej, sportu i integracji społecznej. Największą rolę rozpropagowaniu sportu wśród osób niepełnosprawnych mają organizacje sportowe, stowarzyszenia i kluby, a także i my nauczyciele wychowania fizycznego, bo „Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał”.