Malarstwo obrazem epoki. Quiz wiedzy o malarstwie

Quiz wiedzy o malarstwie. Zakres klasy 4 i 6.
scenariusz lekcji dla klasy VI
autor: Małgorzata Kasprzak
czas trwania: 45 minut
1. Zagadnienia programowe
• Formalna analiza dzieła sztuki pod kątem środków artystycznych oraz odnajdywania spójnych cech charakterystycznych dla epoki historycznej.
• Malarstwo: temat, kierunek, środki artystyczne.
• Różnorodność technik malarskich.
• Sztuka prehistoryczna, starożytna, średniowieczna, renesans.
• Integracja między przedmiotowa plastyki
z literaturą i historią.

2. Cele lekcji
Historia malarstwa europejskiego daje się dość jednoznacznie podzielić na poszczególne epoki od czasów prehistorycznych po koniec XVI wieku.
Terminu „styl” używa się w dwóch znaczeniach.
Może on oznaczać charakterystyczne dla danego twórcy elementy wizualne, techniki i metody, albo szkołę lub nurt w malarstwie, z którym wiązany jest dany artysta.
• Kształtowanie umiejętności osadzania dzieła w epoce i kojarzenia elementów stylu.
• Doskonalenie umiejętności selekcjonowania, hierarchizowania i przetwarzania informacji.
• Nabycie przez ucznia umiejętności dostrzegania istoty integracji między przedmiotowej: historii, literatury i plastyki.
a. Wiadomości
Uczeń:
• wyjaśni znaczenie terminu plastycznego, jakim jest malarstwo.
• zwraca uwagę na formę dzieła sztuki wynikającą z czasu powstania.
• niniejszych lekcjach dotyczącej przemiany formy i środków artystycznych zachodzących
w malarstwie na przestrzeni jej dziejów: od prehistorii po sztukę średniowieczną: umie nazwać obrazy, wymienić ich tytuły, określić autorów.
• wie co oznacza analiza dzieła malarskiego, umie określić użytą technikę.
• potrafi scharakteryzować epokę historyczną.
• utrwala wiedzę o cechach charakterystycznych w dziejach malarstwa: prehistorycznego, starożytnego, średniowiecznego oraz renesansu,
• staje się świadomym odbiorcą dzieła malarskiego, dostrzega konieczność poznania kontekstów kulturowych, by móc w pełni zrozumieć postawiony przed nim problem.

b. Umiejętności
Uczeń:
• poprawnie dokonuje analizę i wysuwa poprawnie wnioski
• (odnajduje w obrazach charakterystycznych cech dla stylu epoki).
• scharakteryzuje przykłady malarstwa, stosując odpowiedni język plastyki.
• umiejętnie porównuje i zwraca uwagę na sposób przekazywania treści – także duchowych, odpowiednią formę i środki wyrazu.
• w sposób spójny (świadomy) potrafi opowiedzieć o roli
i znaczeniu malarstwa w życiu człowieka (potrzeba ekspresji plastycznej.
• potrafi samodzielnie odnaleźć warstwę znaczeniową (symboliczną) dzieła.
• rozpoznaje rzeczywistość przez pryzmat sztuki.
• umiejętnie korzysta ze źródeł.
c. Postawy
Uczeń:
• potrafi współpracować z innymi uczniami
w grupie,
• opowiada o swoich wrażeniach dotyczących dzieł sztuki,
• konstruktywnie wymienia myśli.

Po zakończeniu lekcji uczeń powinien:
1. być zorientowany w historii sztuki, podając najważniejsze nazwiska artystów oraz przykłady
w malarstwie
na przestrzeni jej dziejów,
2. wymienić cechy charakterystyczne sztuki prehistorycznej, średniowiecznej oraz renesansowej,
3. sprawnie posługiwać się językiem plastyki.

Metody i formy pracy

• poszukująca – aktywny udział uczniów
w opisie, czyli analizie dzieła sztuki (odnajdywanie w obrazach charakterystycznych cech dla obserwowanego dzieła),
• praca w grupie: uczniowie zaznaczają
w kartach pracy (1 egz. na grupę) odpowiedzi,
• słowna – rozmowa nakierowana,
• metody programowe: z użyciem komputera.

5. Wykorzystane środki dydaktyczne
• reprodukcje obrazów,
• tablice poglądowe przygotowane przez nauczyciela,
• prezentacja multimedialna „Malarstwo obrazem epoki” z pytaniami sprawdzającymi nabytą wiedzę,
• Komputer z rzutnikiem multimedialnym,
• Karty pracy ucznia.
Uwaga:
lekcję poprzedza zadanie pracy domowej, w której nauczyciel prosi powtórzenie wiadomości dotyczących historii malarstwa od prehistorii po średniowieczną.
Przebieg lekcji
F a z a przygotowawcza
Lekcję można przeprowadzić jako podsumowanie
i utrwalenie wiedzy z historii sztuki na etapie klasy 4 i 6.
Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje pomoce dydaktyczne (tablice z reprodukcjami), ustawia stoły (zgrupowane po cztery) oraz stanowisko multimedialne.
W klasie dzieci zajmują miejsca przy stolikach.

F a z a realizacyjna
1. Powitanie klasy i czynności porządkowo – organizacyjne.
2. Podanie tematu i celów lekcji.
3. Przypomnienie głównych cech malarstwa.
4. Nauczyciel wręcza grupom karty pracy.
5. Uczniowie pracując w grupach czteroosobowych, porównując dzieła malarskie (analiza obrazu) pod kątem stosowanej formy i środków artystycznych, odpowiadają na pytania wyświetlane przez nauczyciela na ekranie – patrz Karty pracy.
6. Swoje odpowiedzi zaznaczają w karcie pracy, otrzymując odpowiednią ilość punktów wg ustalonej tabeli wartości.
7. W razie trudności z odpowiednim doborem słów do określenia odpowiedzi, odwołują się do podręcznika Plastyka 4-5-6 albo korzystają z pomocy nauczyciela, który może wypisać na tablicy przykładowe terminy do zastosowania np. forma dynamiczna, zgodność z anatomią, kanon, paleta, kompozycja zamknięta.

F a z a podsumowująca
Uczniowie po lekcji przypomnieli sobie, tym samym utrwalając podstawowe informacje odnośnie malarstwa – jego rozwoju na przestrzeni epok: od prehistorii, przez starożytność po średniowiecze. Wstępnie zapoznali się z ideami nowego kierunku w sztuce – renesansem. Orientują się, które dzieła malarskie należą do poszczególnych epok, potrafi je określić pod względem tematycznym – mitologia, batalistyka, malarstwo sakralne, rodzajowe, portrety. Utrwalili wiedzę, czym charakteryzowała się sztuka ww. epok
w historii malarstwa. Znają różnice w stosowanych środkach artystycznych (linia, plama, kompozycja, kolorystyka), które zauważalne są między malarstwem średniowiecznym a nowożytnym.
Po lekcji uczeń powinien umieć analizować
i interpretować poszczególne elementy obrazu,
które pozwalają osadzić go w epoce historycznej. Wzbogacili swój język plastyki i zastosowali go, tworząc samodzielne, krótkie odpowiedzi na pytania
z lekcji. Nabyli refleksję
do sztuki jako skarbnicy wiedzy o twórcach i ich dziełach, a także czasach, w których żyli. Lekcja umożliwiła pełniejsze zrozumienie tematu i przy zobrazowaniu zmieniających się ideologii, co za tym idzie priorytetów życia człowieka.


Bibliografia
1. Plastyka 4,5,6, Stanisław Stopczyk, Barbara Neubart, WSiP, Warszawa 2005.
2. Sztuka. Encyklopedia multimedialna, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 1999.
3. Słownik Terminologiczny Sztuk Pięknych, red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, wyd. 4, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
4. Synteza epok. Foliogramy dla nauczycieli wiedzy o kulturze. Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o., Warszawa 2003.
5. Robert Cumming, Sztuka bez tajemnic, tłum. Hanna Faryna-Paszkiewicz, Świat Książki, 2008.
6. Internet.

KARTA PRACY UCZNIA

1. Co to jest malarstwo?

........................................
........................................

2. Co to jest paleta?
........................................
........................................

3. Podaj 2 podstawowe tematy malarskie:
a. ........................................
b. ........................................
4. Jakie znasz techniki malarskie? Wymień co najmniej 3:

1. ........................................
2. ........................................
3. ........................................
5. Rozwiąż następujące zagadki:

a. ........................................
b. ........................................

2. Spośród bogatej tematyki świeckiej wymień 3 rodzaje tematów malarskich:
a. ........................................
b. ........................................
c. ........................................
3. Dopasuj odpowiednio rodzaj malarstwa.

a. ........................................
b. ........................................
8. Określ:
czas ........................................
miejsce ........................................
powstania malowideł naskalnych.

9. Co to jest kanon?

........................................
........................................

10. Podaj 2 nazwy sposobu dekoracji waz greckich:

a. ........................................
b. ........................................

11. Jakie sceny najczęściej przedstawiano?

........................................
........................................
........................................

12. Co to jest fresk?
........................................
........................................

13. Określ czas i wymień 2 cechy charakteryzujące malarstwo epoki:

1. ........................................
2. ........................................
14. Czemu służyło malarstwo średniowieczne?
........................................
15. Czemu podporządkowane było wówczas malarstwo?

........................................

16. Wyjaśnij znaczenie określenia „BIBLIA PAUPERUM”

........................................
........................................
........................................

17. Dokonaj porównania obrazów:

Elementy porównania Leonardo da Vinci,
Św. Anna Samotrzeć Buoninsegna,
Madonna Rucelai
Epoka i styl

Materiał
Proporcje
Uczucia postaci (ekspresja)

18. Do jakich wzorów odwoływała się sztuka epoki?

........................................
........................................

19. Wymień 2 podstawowe cechy malarstwa odrodzenia.

a. ........................................
b. ........................................

20. Wykaż błędy zamieszczone w poniższym tekście.

Niewątpliwie największym twórcą starożytności był Leonardo da Vinci. Był artystą wszechstronnie utalentowanym – spełniał się jako malarz, rzeźbiarz, poeta i aktor. Nie interesował się ani anatomią, ani konstrukcją maszyn. Stworzył chyba najsłynniejszy na świecie portret - „Donna Monika”. Został doceniony dopiero po śmierci.