Jak uczniowie oceniają swoje zachowanie w klasie drugiej

Ocenianie przez uczniów swojego zachowania ma na celu rozwijanie wszechstronnej osobowości ucznia. W tym celu dzieciom dostarcza się wiedzy i bodźców, aby mogli odkrywać siebie i świat, poznać swoje możliwości i ograniczenia, rozwijać zdolności i niwelować braki. Jest to wtedy możliwe, kiedy dziecko potrafi w miarę obiektywnie patrzyć na siebie. Ma właściwie wykreowany swój obraz i stara się poznać siebie oraz swoje wady i zalety. Potrafi ocenić swoje zachowanie, aby móc pracować nad tym, z czym ma jeszcze problemy.
Właściwe zachowanie umożliwia pełniejszy udział w zajęciach oraz akceptację siebie, kolegów i koleżanek. Stanowi też ważny składnik pełnego rozwoju ucznia. Stosowanie się do norm społecznych, regulaminów szkolnego życia w przyszłości umożliwi też akceptację, lepsze zrozumienie świata i odnalezienie siebie w otaczającej rzeczywistość.
Często nauczyciel upomina ucznia i nie wiadomo czy dziecko zdaje sobie sprawę, że zachowuje się niewłaściwie, czy przechodzi nad tym do porządku dziennego. Tak po prostu musi być i nie zdaje sobie sprawy, że jest mało zdyscyplinowane. Mimo, że pani zwraca mu uwagę nie pamięta o tym i myśli, że jest grzeczne, posłuszne. Ma błędny obraz siebie.
Szukając rozwiązań, które mogłyby przynieść jak najlepsze efekty w zachowaniu wychowanków zrodził się pomysł, aby wprowadzić samoocenę – która pełniłaby rolę wspomagającą przy ocenie z zachowania. Propozycję przedstawiono rodzicom w dniu 19 listopada 2009r. podczas spotkania.
Ocena zachowania dokonywana będzie codziennie (uczeń, klasa, nauczyciel) w końcowym etapie zajęć poprzez otrzymanie kartonika w określonym kolorze mówiącym o stopniu przestrzegania reguł zawartych w „Klasowym kontrakcie" oraz w „BANKU SUKCESÓW 200 – taryfa zysków i strat”.



W naszej drugiej klasie przedstawia się to w następujący sposób:
Kartonik w kolorze:
zielonym - otrzymują uczniowie sumiennie przestrzegający reguł życia w klasie;
żółtym - otrzymują uczniowie przestrzegający niektórych reguł życia w klasie;
czerwonym - otrzymują uczniowie, którzy danego dnia mieli duże trudności z przestrzeganiem reguł życia w klasie

Otrzymywane kartoniki uczniowie wklejają do tzw. „ZWIERCIADŁA”, czyli miesięcznej karty oceny zachowania i aktywności w czasie zajęć, którą uczeń nosi wraz z kartą „BANK SUKCESÓW 200 - taryfa zysków i strat”.
Na tablicy „NASZE ZACHOWANIE” pod koniec każdego miesiąca zostaje wpisana liczba uzyskanych kartoników w poszczególnych kolorach do „ZWIERCIADŁO - Arkusz zbiorczy dla klasy drugiej”, a saldo miesięcznych superów ucznia wpisywane jest do „BANK SUKCESÓW 200 - Arkusz zbiorczy dla klasy drugiej”.
Uczeń, który uzyskał największą ilość kartoników w kolorze zielonym i najwyższą liczbę superów w ciągu miesiąca otrzymuje „DYPLOM za wzorową postawę i zachowanie w miesiącu”. Uczeń, który zgromadził najwięcej dyplomów w ciągu całego roku szkolnego otrzymuje na zakończenie roku szkolnego „ DYPLOM INWESTORA ROKU”.
Od grudnia 2009 roku zaczęłam stosować w swojej pracy pedagogicznej kartę samooceny osiągnięć i zachowania ucznia. Informacje, jakie uzyskuję od moich wychowanków, wpływają na obiektywizm oceniania osiągnięć dziecka, a także umożliwiają wnikliwe spojrzenie na ucznia. Analiza danych zawartych w karcie jest źródłem wiedzy o uczniu, jego pracy i ocenie przez niego swoich osiągnięć, ale – co najważniejsze – pozwala nauczycielowi-wychowawcy głębiej poznać każde dziecko i pomóc mu eksponować jego cechy pozytywne lub eliminować negatywne. Karta samooceny osiągnięć zawiera 18 punktów, które dotyczą najważniejszych dziedzin szkolnego życia. Zadaniem ucznia jest zaznaczenie poziomu swoich umiejętności z danej dziedziny jednym z trzech kolorów – czerwonym, zielonym, żółtym. Kolory dobrano celowo, odnosząc je do barw sygnalizacji świetlnej, z którą dzieci spotykają się codziennie w drodze do szkoły. Dziecko wypełnia kartę raz na miesiąc i porównuje je z kartą przed miesiącem. Następnie, wspólnie z nauczycielem, analizuje co zostało zrobione, a nad czym należy jeszcze popracować. Wnioski i wskazówki, jak uzupełniać zaległości, nauczyciel zapisuje na drugiej stronie karty. Karta samooceny obliguje ucznia do systematycznej pracy i wyrównania zaległości. Dziecko samo stawia sobie poprzeczkę dla własnych osiągnięć ucząc się w ten sposób odpowiedzialności za podjęte zobowiązania. Jeśli uczeń potrafi dostrzec niewłaściwe formy swojego zachowania, należy mieć nadzieję, że będzie starał się zachowanie zmienić. Zadaniem nauczyciela jest zatem stwarzanie takich sytuacji wychowawczych, które ułatwią dziecku dokonanie w zachowaniu pozytywnych zmian. W celu zbadania jak uczniowie widzą swoje zachowania przygotowałam kartę samooceny. Długo zastanawiałam się, jakie zachowania dzieci w niej uwzględnić. Wybrałam te, których ocenianie jest zrozumiałe dla uczniów oraz te najczęściej powtarzające się w czasie zajęć. Do tych zachowań sformułowałam stwierdzenia, których stopień zgodności z własnym zachowaniem określał sam uczeń.
SĄ TO NASTĘPUJĄCE ZAGADNIENIA:
1. Czy jestem przygotowana/y do zajęć?
• Odrabiam zadania domowe.
• Noszę podręczniki i przybory szkolne.
• Przygotowuję materiały na zajęcia techniczno-plastyczne.
2. Jakim jestem kolegą (koleżanką)?
• Pomagam innym dzieciom.
• Nie przeszkadzam im.
• Nie zabieram zabawek, nie wyzywam i nie dokuczam.
• Nie skarżę na inne dzieci.
• Nie zaczepiam innych.
• Odnoszę się grzecznie do kolegów i koleżanek.
• Nie obrażam się i nie dąsam na innych

3. Jak zachowuję się w czasie zajęć?
• Słucham i nie rozmawiam w czasie zajęć.
• Uważam i wiem, co robimy na zajęciach.
• Nie odzywam się nie pytany.
• Zgłaszam się do odpowiedzi.
• Pracuję na zajęciach.
• Pani mnie nie upomina.
4. Czy jestem dbały i obowiązkowy?
• Porządkuję materiały na ławce i pod nią.
• Na czas mam porządek.
• Pamiętam o oddaniu pracy.
• Chętnie podejmuję dodatkowe zadania.

DO DYSPOZYCJI UCZNIOWIE MIELI NASTĘPUJĄCE KWADRATY OCENIANIA:
Zielony - sumiennie przestrzegam reguł życia w klasie
Ta ocena oznacza, że dziecko nie ma sobie nic do zarzucenia. Zawsze wszystko wypełnia bezbłędnie i jest zawsze „doskonałe”. Nie uważa, że z czymś sobie nie radzi. Ma idealny obraz siebie, bez skazy. Osoby, które zaznaczają we wszystkich zadaniach taką odpowiedź w ogóle nie zastanawiają się nad sobą.

Żółty - przestrzegam niektóre reguły życia w klasie
Uczeń wybierając takie określenie swojego postępowania wie, że mimo podejmowanych przez niego starań o czymś dość często zapomina. Wie, również, jednak że ma takie niewłaściwe zachowania, nad którymi musi jeszcze popracować. Czasami też mu się udaje sprostać wymaganiom i nigdy nie rezygnuje z pracy nad sobą.

Czerwony - mam duże trudności z przestrzeganiem reguł życia w klasie
Taką ocenę zaznaczają ci uczniowie, którzy zdają sobie sprawę, że upominania nauczyciela nie powodują na długo modyfikacji ich negatywnych zachowań. Są bardzo samokrytyczni lub też wiedzą, że bez pomocy innych nie poradzą sobie ze swoim złym zachowaniem.


„ZWIERCIADŁO”
MIESIĘCZNA KARTA OCENY I AKTYWNOŚCI W CZASIE ZAJĘĆ
Imię i nazwisko: ........................................

zielony
sumiennie przestrzegam reguł życia w klasie żółty
przestrzegam niektóre reguły życia w klasie
czerwony
mam duże trudności z przestrzeganiem reguł życia w klasie


RAZEM ZIELONYCH KARTONIKÓW: ................ RAZEM ŻÓŁTYCH
KARTONIKÓW: ............... RAZEM CZERWONYCH KARTONIKÓW: ..............


Podpis ucznia: ........................................
Podpis nauczyciela: .......................................

Karta samooceny z zachowania ucznia:

nazwisko i imię: ........................................
klasa: .................. data: .......................

zielonym - sumiennie przestrzegam reguł życia w klasie;
żółtym – przestrzegam niektórych reguł życia w klasie;
czerwonym - mam duże trudności z przestrzeganiem reguł życia w klasie
1. Czy jestem przygotowana/y do zajęć?
- Odrabiam zadania domowe.
- Noszę podręczniki i przybory szkolne.
- Przygotowuję materiały na zajęcia techniczno-plastyczne.
2. Jakim jestem kolegą (koleżanką)?
- Pomagam innym dzieciom.
- Nie przeszkadzam im.
- Nie zabieram zabawek, nie wyzywam i nie dokuczam.
- Nie skarżę na inne dzieci.
- Nie zaczepiam innych.
- Odnoszę się grzecznie do kolegów i koleżanek.
- Nie obrażam się i nie dąsam na innych
3. Jak zachowuję się w czasie zajęć?
- Słucham i nie rozmawiam w czasie zajęć.
- Uważam i wiem, co robimy na zajęciach.
- Nie odzywam się nie pytany.
- Zgłaszam się do odpowiedzi.
- Pracuję na zajęciach.
- Pani nie upomina mnie.
4. Czy jestem dbały i obowiązkowy?
- Porządkuję materiały na ławce i pod nią.
- Na czas mam porządek.
- Pamiętam o oddaniu pracy.
- Chętnie podejmuję dodatkowe zadania.

Podpis ucznia: ........................................
Podpis nauczyciela: ........................................
Badania samooceny uczniów w klasie II dokonywałam codziennie w końcowym etapie zajęć. Bardzo ważna dla mnie, a przede wszystkim moich uczniów była samoocena ustna która polegała na tym, że uczniowie wskazywali swoje osiągnięcia, sukcesy, mówili o porażkach, błędach, zaistniałych w danym dniu, ocena dokonana przez kolegów, a ostateczna decyzja należała do mnie – czyli przydzielenie kartonika w określonym kolorze.
Jeżeli chodzi o wypełnienie arkusza samooceny to uczniowie oceniali siebie 4 razy w ciągu pierwszego semestru:
• bieżąca- po jednym dniu pracy - 1 grudnia 2009
• tygodniowa - po tygodniu pracy - I tydzień grudnia 2009
• miesięczna- po miesięcznej pracy - grudzień 2009, styczeń 2010

Dokonując samooceny pierwszy raz po rozdaniu kart dokładnie, na przykładzie, wyjaśniłam dzieciom, jak należy uzupełnić i w jaki sposób wybrać odpowiedź uwzględniającą ich własne zachowania. Następnie zamalowywały właściwą rubrykę. Patrząc na taką kartę można było się zaraz zorientować, co o sobie myśli dany uczeń.

EWALUACJA:
Analiza danych na arkuszach samooceny była dla mnie ogromnym źródłem wiedzy o uczniach, ich ocenie swojego zachowaniu. Pozwoliła mi głębiej poznać każdego ucznia, zastanowić się na przyczynami zaniżonej lub zawyżonej samoocenie i dlatego w wielu przypadkach mogłam pomóc niektórym uczniom eksponować cechy pozytywne lub eliminować negatywne. Dużo zadowolenia przynosiły mi chwile, w których uczniowie okazywali radości w momencie, gdy ich samoocena była spójna z oceną dokonaną przez kolegów i przeze mnie. To utwierdzało mnie w przekonaniu, że zbliżamy się do „mety" i kończymy „wyprawę" z pomyślnym skutkiem. Wiem, że pozytywny efekt mogą przynieść tylko przemyślane działania, które będą prowadzone bardzo systematycznie. Tylko one przyczynią się do nabycia tej trudnej umiejętności i w efekcie będą umieli obiektywnie ocenić siebie i innych.