Drzewa liściaste przyjacielem człowieka

Scenariusz zajęć terenowych

Temat: Drzewa liściaste- przyjacielem człowieka.

Cele ogólne:
- Pogłębienie i usystematyzowanie wiedzy o drzewach liściastych ,
- Rozwijanie myślenia i świadomości przyrodniczej poprzez zabawę,
- Pobudzenie ciekawości w poznawaniu najbliższego otoczenia.

Cele szczegółowe (uczeń):
- Potrafi rozpoznać kilka gatunków drzew liściastych po wyglądzie liści i owoców,
- Samodzielnie odnajduje informacje korzystając z tekstów źródłowych (atlas drzew i roślin),
- Zna i rozumie funkcje jakie spełniają drzewa w środowisku naturalnym,
- Korzystając z kart pracy utworzy swój własny atlas drzew liściastych ,
- Zgromadzi materiały przyrodnicze( liście, owoce,itp.),
- Zgodnie współpracuje w grupie,

Miejsce realizacji zajęć: zabawa terenowa w lesie liściastym.
Metody:
- Obserwacja bezpośrednia,
- Praca z tekstem źródłowym,
- Gry i zabawy,
- Pogadanka.
Formy pracy: grupowa, zbiorowa, indywidualna.
Środki dydaktyczne: karty pracy (1,2), klej, ołówki, atlasy drzew i roślin, foliowe koszulki, listy do zabawy terenowej.

Przygotowania wstępne:
1. Rozpoznanie terenu ( teren bogaty w różne gatunkowo drzewa liściaste) i oznakowanie trasy strzałkami, ukrycie listów w miejscach dogodnych do przeprowadzenia zabaw.
2. Przygotowanie odpowiedniej ilości kart pracy:
o Karta nr 1- do pracy w grupach, po egzemplarzu na grupę;
o Karta nr 2- kilka kart na jedną osobę ( w zależności od wyniku rozpoznania ).

Podstawowe informacje:
Zajęcia przeznaczone są dla dzieci starszych posiadających podstawową wiedzę na temat drzew - w tym drzew liściastych, mają one posłużyć nie tylko poznaniu najbliższego środowiska i wytworzeniu więzi emocjonalnej z regionem, przede wszystkim w ich trakcie uczeń aktywnie (bawiąc się) pogłębia i utrwala już zdobytą wiedzę o drzewach liściastych, a więc: rozpoznaje drzewa po liściach i owocach, zna rolę jaką spełniają drzewa w życiu ludzi i zwierząt itp. Wszelkie informacje dotyczące drzew nauczyciel odnajdzie w atlasach drzew z których będą korzystać uczniowie tworząc własne atlasy zaś informacje dotyczące oznaczenia trasy w arkuszu nauczyciela stanowiącym załącznik do scenariusza.

Przebieg zajęć:
1. Omówienie zasad obowiązujących podczas wyjścia grupy poza teren szkoły oraz zasad zachowania się w lesie. Zapoznanie grupy z systemem znaków, którymi posłużył się nauczyciel dla oznaczenia trasy (pokaz).
2. Wyjście grupy zgodnie z kierunkiem strzałek.
3. Odnalezienie i odczytanie pierwszego listu: „ Zbliżasz się do lasu , czy wiesz: do czego są potrzebne drzewa? Aby to lepiej zrozumieć weź udział w zabawie”. Przeprowadzenie zabawy, której istotą jest wskazanie niezbędności drzew i produkowanego przez nie tlenu do oddychania. Dzielimy dzieci na 2 grupy: drzewa i zwierzątka, „drzewa” rozstawiamy na łące, „zwierzątka’ mogą oddychać i żyć tylko obok drzewa. Na dany znak muszą zmienić drzewo (przebiec do innego), w tym czasie nie mogą oddychać. „Leśnik” – prowadzący – ścina „drzewa’, które teraz stają się zwierzątkami. W trakcie zabawy zmniejsza się ilość drzew, zwiększa się odległość między pozostałymi drzewami (którą trzeba przebyć na wstrzymanym oddechu) a przy drzewach robi się ciasno. Gdy zostanie 1 drzewo zadajemy dzieciom pytanie: do czego drzewa są potrzebne? Następnie dzielimy uczniów na grupy – wypełnienie karty pracy nr 1, porównanie i omówienie wyników.
4. Nauczyciel proponuje, aby do kolejnego listu uczniowie spróbowali świadomie oddychać: Wdech- nosem, wydech- ustami.
5. Odnalezienie i odczytanie listu nr 2 o treści: „ Od tej chwili rozglądaj się uważnie, zbieraj liście i owoce wszystkich drzew, które napotkasz na swej drodze . Czy znasz ich nazwy ?”. Gromadzenie materiałów przyrodniczych w trakcie spaceru.
6. Odnalezienie i poznanie treści listu nr 3 : „ Koniec poszukiwań! Przed tobą polana, usiądź wygodnie w wybranym przez siebie miejscu, za chwilę stworzysz swój własny atlas drzew liściastych występujących na naszych terenach. Jeśli czegoś nie wiesz, posłuż się atlasem, który otrzymasz od nauczyciela. Powodzenia!”. Rozdanie kart pracy nr 2, atlasów, i ołówków, wypełnianie kart.
7. Na zakończenie zajęć w terenie można zaproponować uczniom zabawę „Spotkanie z drzewem” , która pozwala poznawać i odróżniać drzewa za pomocą zmysłów innych niż wzrok( zabawa w parach). Jedna osoba z pary ma zawiązane oczy i jest prowadzona przez swojego kolegę do drzewa, które poznaje dotykiem. Można pomagać pytaniami typu: czy poznałeś już zapach drzewa? Objąłeś je ramionami? Jest grube, czy chude? Czy kora jest gładka, czy szorstka, sucha, czy wilgotna? Czy są na niej ślady skaleczeń, żywicy?
Następnie osoba ta jest odprowadzana w inne miejsce. Po zdjęciu chusty grający ma za zadanie odnaleźć swoje drzewo wśród innych.

Rozwinięcie tematu:
Ze zgromadzonych w trakcie zabawy materiałów przyrodniczych można zrobić gazetkę, wykonać obrazki ekologiczne, „Ekoludki” , zorganizować wystawę. Można również wzorując się na wykonanych przez uczniów atlasach, wykonać np. zielniki.

Literatura:
Bruno P. Kremer., Drzewa i Krzewy, Multico, Warszawa 2000.
Dorota Soida(oprac.), Bądź mistrzem-przyjacielem, czyli edukacja ekologiczna na wesoło, ROEE, Kraków 1996.

KARTA PRACY NR 2
W puste miejsce wklej liść oraz narysuj ( tuż obok ) owoc drzewa, z którego pochodzi, a następnie uzupełnij dane znajdujące się poniżej. Jeśli nie znasz odpowiedzi - skorzystaj z atlasu drzew.

Nazwa drzewa:
Średnia wysokość:
Długość życia:
Owoc:
Inne informacje:


KARTA PRACY NR 1

SKŁAD GRUPY........................................
........................................
........................................
........................................

Zastanówcie się , do czego (ludziom, zwierzętom) są potrzebne drzewa? Jakie funkcje oprócz produkcji tlenu spełniają? Poniżej narysujcie drzewo, na który umieścicie wasze odpowiedzi.


ARKUSZ NAUCZYCIELA

Podstawowe znaki patrolowe stosowane podczas gier terenowych, można je rysować lub układać na trasie np. z patyków.
Strzałka określa kierunek marszu.
Koperta oznacza ukryty list.
Koperta ze strzałką i cyfrą (np.7) wskazuje w który kierunku należy szukać listu i ile kroków nas od niego dzieli.
Krzyżyk oznacza złą drogę