Komputer w procesie kształcenia

Komputer w procesie kształcenia.

Teorię wielostronnego kształcenia zapoczątkował Wincenty Okoń, a także Czesław Kupisiewicz uważając, że kształcenie w szkole powinno obejmować całą osobowość ucznia. Wielostronne kształcenie daje uczniom możliwość łączenia uczenia z nauczaniem, przekazywania wiedzy z jej samodzielnym zdobywaniem. Człowiek rozwija się harmonijnie jedynie w sytuacji, gdy umożliwi się mu doskonalenie intelektualne, emocjonalne i praktyczne.Kształcenie to jest więc nierozerwalnym ogniwem łączącym podstawowe ludzkie funkcje:
- poznanie świata oraz siebie - poprzez poznanie gotowej wiedzy oraz jej przyswajanie (funkcja intelektualna, poznawcza),
- wartościowanie (aktywność emocjonalna),
- działanie, które ma na celu dokonanie zmian (aktywność praktyczna),
Człowiek to nie tylko istota pełna(homo concorns), ale również twórcza (homo creator), przyczyniająca się do zmiany siebie oraz otaczającego świata. Jedynie połączenie tych dwóch wymiarów jest w stanie stworzyć wielostronnie rozwiniętą osobowość, która jest ogniwem całego pokolenia oraz kształtuje życie społeczne. Teoria ta włącza technologię informacyjną w nurt kształcenia jako środek umożliwiający kształtowanie osobowości. Komputer to środek dydaktyczny przydatny w procesie kształcenia z wielu powodów, z których najważniejsze to:
- możliwość oddziaływania w sposób interakcyjny na osobowość ucznia,
- zwiększenie możliwości oddziaływania na uczącego się poprzez łączenie funkcji wszystkich dotychczasowych środków,
- zastosowanie go w nauczaniu na odległość, w tym także osób niepełnosprawnych.
Każdy człowiek w takim samym stopniu ,w jakim nabywa umiejętność czytania, pisania i rachowania , powinien dążyć do posługiwania się technologią informacyjną i komunikacyjną w swoim życiu zawodowym i osobistym, by przyczynić się do wzrostu poziomu życia swojego i całego społeczeństwa. Język polski nie nadąża z nazywaniem nowych dziedzin aktywności ludzkiej, nowych zjawisk, zastosowań i urządzeń w informatyce. Charakterystyczną cechą nowoczesnych systemów edukacyjnych jest poszukiwanie coraz doskonalszych i efektywniejszych sposobów nauczania.
Wśród różnych kierunków modernizacyjnych, na szczególną uwagę zasługuje koncepcja dydaktyczna powstała na gruncie technologii kształcenia, zwana koncepcją kształcenia multimedialnego.
Nowoczesne nauczanie wymaga kompleksowego stosowania nie tylko tradycyjnych, ale i nowoczesnych środków dydaktycznych, a więc tego, co stanowi istotę omawianej koncepcji. Podstawowym założeniem leżącym u podstaw tej koncepcji jest bowiem przekonanie, że uczeń najlepiej poznaje rzeczywistość lub wiedzę o rzeczywistości, kiedy nauczanie i uczenie się przybiera charakter wielozmysłowy i wielostronnie aktywizujący uczniów. Media w nauczaniu odgrywają wielką rolę i odpowiednio wykorzystywane stają się sprzymierzeńcem nauczyciela.
Komputer, ze względu na swoje właściwości i możliwości pedagogiczne, zajmuje ważną rolę w procesie kształcenia multimedialnego. Komputer może w znacznym stopniu zaktywizować uczącego się oraz uatrakcyjnić i udoskonalić pracę dydaktyczną nauczyciela i podnieść jej efektywność, umożliwiając tym samym zerwanie z werbalizmem, schematyzmem i coraz bardziej widoczną biernością uczących się.
Komputer wraz z programem może być pomocny nauczycielowi z co najmniej trzech powodów:
- jako środek oddziaływujący na szereg zmysłów (wzrok, słuch, dotyk) pozwala ograniczyć nauczycielowi werbalizm, jak również zaangażować uczniów emocjonalnie;
- jako środek dydaktyczny, łączący w sobie cechy wielu tradycyjnych urządzeń, służących zapisowi, przetwarzaniu i przesyłaniu informacji, przedstawia treści, które na ogół nauczyciel demonstruje za pomocą plansz, przezroczy, folio- i fazogramów, filmu itp.;
- jako środek interakcyjny - pozwala posługiwać się programem, uwzględniając zróżnicowanie indywidualne uczniów.
Od nauczyciela zależy, na ile uczniowie zrozumieją rolę komputera jako nowoczesnego środka dydaktycznego. Samo jego użycie na lekcji powinno wywołać pozytywne nastawienie do nauczanego przedmiotu i rozbudzać zainteresowania uczniów zarówno przedmiotem dydaktycznym, jak również pracą z wykorzystaniem komputera. Ucząc z pomocą komputera, zauważono szereg korzyści, z których najistotniejszą wydaje się dość dynamiczny rozwój efektów uczenia się. Praca z pomocą komputera wymaga od uczącego się przestrzegania zasad zbierania, przetwarzania oraz prezentowania informacji, co powoduje wzrost logicznego myślenia, precyzyjnego wyrażania myśli oraz formułowania problemów. Nabycie tych umiejętności przyczynia się do zwiększenia efektywności samokształcenia, co jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości. Zadaniem szkoły jest nie tylko wyposażenie uczniów w pewien zasób gotowej wiedzy, ale także wykształcenie w nich umiejętności samodzielnego poszukiwania informacji, adaptacji do warunków zmieniającego się świata. Wartość komputera jako środka dydaktycznego jest ogromna, ponieważ ponad 80% informacji dociera do człowieka poprzez kanał wzrokowy. Ponadto komputer może zaprezentować procesy lub zjawiska, które są niemożliwe do zaobserwowania w naturalnym środowisku, gdyż zwykle są to procesy zachodzące zbyt szybko lub zbyt wolno.
Badania nad efektywnością nauczania przeprowadzone za pomocą komputera udowodniły, że przyswajanie wiedzy zwiększa się o 40%, tempo nauki jest szybsze o 60%, a oszczędność czasu wynosi 70%.Najlepiej uczyć się, wykonując określoną pracę. Tak więc komputer stwarza zupełnie nowe możliwości dla wszystkich przedmiotów nauczania.
Przydatność komputerów wzrasta wraz z ich rosnącymi możliwościami, które M. Tanaś (1997) podzielił następująco:
- rejestracja informacji tekstowych, graficznych i dźwiękowych, ich magazynowanie bez utraty jakości,
- wyposażenie w zaawansowane narzędzia przetwarzania danych,
- prezentacja informacji oraz łatwość ich powielania,
- komunikacja między użytkownikami w sieciach lokalnych i globalnych.
Technologia informacyjna to zespół środków materialnych, takich jak komputery, urządzenia peryferyjne i sieci komputerowe oraz narzędzia (w tym oprogramowanie), jak również technologie, które służą wszechstronnemu posługiwaniu się informacją. Technologia ta dostarcza metod i środków, dzięki którym możliwe jest pełniejsze i wzbogacone spojrzenie na treści przekazywane dotychczas w nauczaniu, a ponadto poznanie istotnych dla kształcenia treści i umiejętności, których nie można posiąść bez pomocy komputerów.
Zadaniem szkoły jest dążenie do wszechstronnego rozwoju osobowości uczniów. W edukacji należy uwzględnić warunki, w których się ona odbywa. Współczesna technologia informacyjna ma ogromny wpływ na życie i rozwój człowieka. Bardzo szybkie tempo rozwoju technik informatycznych wymaga ich znajomości.
Celem szkoły powinno być między innymi przygotowanie uczniów do życia we współczesnym świecie, który trudno sobie wyobrazić bez komputerów.
Komputery w edukacji dają szansę odnajdywania i wykorzystywania pojawiających się coraz to nowych informacji z zakresu różnych dziedzin. Urządzenia oparte na technice komputerowej są coraz bardziej powszechne w życiu codziennym. Lepsze, bardziej dokładne zdobycie umiejętności posługiwania się komputerem, będzie prowadziło do właściwego sposobu ich wykorzystania.
Technologia informacyjna wspomaga zdobywanie wykształcenia, umożliwia i ułatwia docieranie do rzeczywistych zasobów informacji, rozwija twórczą aktywność uczniów, rozwija ich zainteresowanie, daje nieograniczone możliwości komunikacyjne.
Powszechne wykorzystywanie oraz znaczenie technologii informacyjnej zmusza szkoły do wprowadzania oraz zaznajamiania swoich wychowanków z technologią informacyjną tj.:
- wykorzystanie komputera do nauki, pracy, zabawy i rekreacji;
- korzystanie z gier komputerowych (odpowiednich do wieku), oprogramowania do pisania, rysowania;
- tworzenie rysunków – operowanie kształtem, barwą, skalą, przekształcaniem obrazu przy użyciu edytora grafiki;
- tworzenie tekstów użytkowych za pomocą edytora tekstu np. zaproszenia, listu, kartki świątecznej, kartki na gazetkę szkolną;
- wykonywanie prostych obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym;
- wykorzystywanie edukacyjnych programów komputerowych dla dzieci w klasach I - III;
- korzystanie z internetowych programów dla dzieci w celach edukacyjnych i rekreacyjnych.
Pierwszy punkt realizowany jest zgodnie z obowiązującym prawem szkoły na informatyce. Natomiast pozostałe mogą być realizowane jako integracja informatyki z innymi przedmiotami.
Integracja informatyki z poszczególnymi przedmiotami odbywa się w dwojaki sposób: korzystanie z odpowiedniego oprogramowania dydaktycznego na tychże przedmiotach, a także na zajęciach z informatyki można posługiwać się przykładami odnoszącymi się do tematów aktualnie przerabianych na innych przedmiotach.
W każdym z tych sposobów integracji można wykorzystać oprogramowanie edukacyjne, dokumenty tekstowe, dokumenty graficzne, bazy danych i wiele innych dokumentów stworzonych za pomocą różnych programów. Jest to między innymi prezentacja multimedialna, którą chciałabym zająć się w tej pracy.
Prezentacja multimedialna może dotyczyć każdego tematu, może zatem być elementem każdej lekcji, praktycznie z każdego przedmiotu. Może ona spełniać funkcje informacyjną, ale może też zawierać zadania do wykonania, dzięki różnym przyciskom sterującym kolejnością ukazywania się slajdów, czy też możliwości zastosowania narracji. Prezentacja może być tylko częścią lekcji, ale może też stanowić samodzielną lekcję. Cały trud spoczywa na nauczycielu, który prezentację przygotuje i wplecie w scenariusz lekcji.
Komputery mogą być użytkowane jako środek pomagający nauczycielowi w nauczaniu, uczniowie zaś mogą je wykorzystywać w procesie uczenia się tak w klasie podczas wykonywania ćwiczeń pod nadzorem nauczyciela, jak i poza szkołą. Nie jest jednak w stanie zastąpić nauczyciela. Pełni on ważną drugorzędną rolę, która polega zarówno na prezentacji nowego materiału, jak i jego ćwiczeniu przez utrwalanie. Pozwala na rozwijanie twórczego myślenia oraz wyzwalanie kreatywności uczniów. Pozwala w trakcie jednej lekcji na dostrzeganie faktów, ich analizę, syntezę i zastosowanie w praktyce, można również systematycznie sprawdzać wiadomości ucznia, co pozwala skrócić czas przeznaczony ma utrwalanie materiału, czy kontrolowanie wiedzy uczniów.
Należy również wspomnieć o ważnej roli jaką wprowadziły komputery w świat dzieci niepełnosprawnych. Dobierając indywidualnie dla każdego takiego dziecka właściwe urządzenia peryferyjne, komputer może stać się dla nich narzędziem porozumiewania się i kształcenia, a w przyszłości wykonywania pożytecznego społecznie zawodu, co wiąże się z dowartościowaniem i możliwością usamodzielnienia się osoby niepełnosprawnej.
Podsumowując, zauważamy, że komputer powinien być narzędziem, które za pomocą odpowiednich programów komputerowych przybliży uczniom poznanie świata i umożliwi uczestniczenie w nim w sposób twórczy i aktywny.
Uważam, że szkolna pracownia komputerowa nie powinna być miejscem, gdzie odbywają się tylko lekcje informatyki.
Z pracowni powinni korzystać wszyscy nauczyciele, którzy mogliby wykorzystać komputer jako środek dydaktyczny. Możliwości graficzne komputera uatrakcyjniają zajęcia, a obraz, ruch i dźwięk pozwalają uczniowi lepiej zrozumieć i poznać określone zagadnienia.