Organizacja szybkiego ataku w koszykówce

SPIS TREŚCI

Wstęp

Cel pracy i zastosowane metody

Organizacja ataku szybkiego w koszykówce

1.1 Pojęcie ataku szybkiego
1.2 Cechy i umiejętności wymagane w ataku szybkim
1.3 Cechy psychofizyczne i psychiczne zawodnika
1.4 Cechy motoryczne wymagane w ataku szybkim

II. Organizacja ataku szybkiego

2.1 Fazy szybkiego ataku
2.2 Ćwiczenia w nauczaniu ataku szybkiego
2.3 Podsumowanie i wnioski

LITERATURA

WSTĘP

Koszykówka jest grą wysoko zorganizowaną, w której biorą udział dwie drużyny składające się z pięciu zawodników każda. Zasadniczym celem każdej drużyny jest wrzucenie piłki do kosza przeciwnika i zapobieganie, aby drużyna przeciwna nie zdobyła piłki lub punktów z zachowaniem określonych przepisów i reguł.
Ostatnie lata to nieustający rozwój koszykówki. Tę niezwykle atrakcyjną dyscyplinę uprawia młodzież na wszystkich szczeblach edukacji, a duża część podnosi swoje umiejętności w trakcie systematycznych treningów.
Stale zmieniające się sytuacje, nieustające napięcia oraz niewiadoma rozstrzygnięć poszczególnych akcji, a także całego spotkania opanowują widza, jak i zawodników.
Koszykówkę cechuje trudno uchwytna, szeroka skala wariantów zarówno w ataku, jak i w obronie, a wśród drużyn równorzędnych zwycięża ta, której zawodnicy posiedli wyższy stopień koszykarskiego intelektu.
W Polsce dynamiczny rozwój koszykówki następuje po drugiej wojnie światowej. Wpływ na to ma wiele czynników, z których jako najważniejsze wymienić należy: pomoc państwa dla sportu, upowszechnianie sportu w szkołach, systematyczne kształcenie instruktorów i trenerów, organizację licznych seminariów naukowo-metodycznych z zakresu koszykówki, wprowadzenie systematycznych rozgrywek l. i II. ligi oraz klas niższych, popularyzację prac naukowych z zakresu koszykówki w wydawnictwach sportowych, a także popularyzację tej dyscypliny sportu w mediach.
Rozwój koszykówki sprawił, iż trenerzy i instruktorzy szukają coraz to nowych sposobów prowadzenia ataku i gry w obronie, aby zaskakiwać tymi innowacjami przeciwnika i podnosić poziom sportowy gry.

CEL PRACY ZASTOSOWANE METODY

W koszykówce zawodnicy są jednocześnie atakującymi i broniącymi, dlatego przygotowania indywidualne i zespołowe w grze defensywnej i ofensywnej muszą być prowadzone z jednakowym zaangażowaniem.
Zasadniczym celem tej pracy jest przedstawienie ataku szybkiego i jego znaczenia w grze, pokazanie sposobów przygotowanie zawodników do gry w ataku szybkim, przedstawienie prowadzenia ataku szybkiego oraz przykładowe ćwiczenia w nauczaniu tego elementu gry.
W pierwszej części swojej pracy chcę wyjaśnić pojęcie ataku szybkiego i przedstawić jego główne kierunki. Będą tu opisane zagadnienia dotyczące przygotowania (notorycznego zawodnika związane z prowadzeniem ataku szybkiego oraz jego psychomotoryczne i psychiczne przygotowanie do rozgrywania akcji ofensywnych.
Druga część pracy to charakterystyka zasad ataku szybkiego, metod jego nauczania i współpracy zawodników.

Podstawowe metody, które zastosowałem przy gromadzeniu materiału to:

- studiowanie i analizowanie dostępnej literatury,
- metoda wywiadu polegająca na bezpośrednich rozmowach oraz pytaniach kierowanych do wybitnego trenera pracującego obecnie w K. S. Piaseczno, Andrzeja Fuska.

I. ORGANIZACJA ATAKU SZYBKIEGO W KOSZYKÓWCE

1.1 POJĘCIE ATAKU SZYBKIEGO

Szybki atak polega na jak najszybszym przeniesieniu piłki z połowy obrony na pole atakowania oraz na wytworzeniu sytuacji pozwalającej na rzut z możliwie jak najmniejszej odległości od kosza – przed zorganizowaniem się formacji obronnej przeciwnika.
Szybki atak stosować można przeciwko wszystkim systemom obronnym. Jest to najbardziej widowiskowy sposób atakowania. Ważne jest, żeby wprowadzić piłkę do gry w sposób możliwie jak najszybszy po jej zdobyciu.
Prowadzenie szybkiego ataku stawia wysokie wymagania zawodnikom. Wytrzymałość szybkościowa, zdolność wyboru właściwego czasu dla przemieszczenia się, chęć gry bez piłki - to podstawowe cechy, jakimi powinni wykazywać się uczestnicy szybkiego ataku.
Fundamentem właściwej realizacji tego systemu gry jest szybkie przemieszczanie się piłki w kierunku atakowanego kosza. Nie mniej ważna jest właściwie przemyślana organizacja podań i poruszania się zawodników.
Niezależnie od stylu i sposobu gry w ataku każda drużyna powinna przewidzieć w swoich założeniach taktycznych możliwość zastosowania szybkiego ataku.

1.2 CECHY UMIEJĘTNOŚCI WYMAGANE W ATAKU SZYBKIM

Szybki atak skuteczny jest wtedy, gdy drużyna posiada pewne cechy i umiejętności.
Podstawową cechą jest umiejętność zbierania piłki z tablicy.
Najczęściej drużyna broniąca wchodzi w posiadanie piłki po niecelnych rzutach przeciwnika, co zwiększa ilość dogodnych sytuacji do przeprowadzenia szybkiego ataku.
Drugą cechą jest szybkość biegowa. Szybki atak wymaga co najmniej trzech zawodników dysponujących odpowiednią szybkością.
Trzecia cecha to opanowanie techniki podań w biegu. Tylko właściwe, dokładne operowanie piłką może przynieść oczekiwane rezultaty. Jeżeli stopień opanowania piłki jest niewystarczający, gra szybkim atakiem może przynieść więcej strat niż korzyści.

1.3 CECHY PSYCHOFIZYCZNE I PSYCHICZNE ZAWODNIKA

Mentalność zawodnika jest jedną z podstawowych cech psychicznych. Jego nastawienie, nawyki myślowe odgrywają kluczową rolę w uprawianiu sportu.
W nauczaniu szybkiego ataku zawodnik musi mieć pełną świadomość, jakie korzyści może osiągnąć zespół stosując ten element gry. Należy wpoić mu, że błyskotliwa i szybka gra nie pozwoli rywalowi na właściwe przygotowanie obrony.
Spośród cech psychofizycznych wyróżnić należy bojowość i waleczność. Są to cechy niejako wrodzone, jednak w pewnym okresie można się ich nauczyć i ukształtować za pomocą odpowiednich metod pedagogicznych.
Podczas naboru (selekcji) trenerzy szczególną uwagę zwracać powinni na dobrą chwytność piłki, na zasięg ramion, a także na wzrost zawodników.
Należy pamiętać również o cechach motorycznych, a tu na pierwszym miejscu wymienić należy szybkość, zwinność i wytrzymałość.
Zawodnicy wykazujący się tymi cechami pozwolą trenerowi na zbudowanie zespołu grającego szybko, dynamicznie i ofensywnie.
We współczesnej koszykówce często korzysta się z pomocy psychologii i pedagogiki. Szkolenie zawodników na każdym z etapów wymaga od trenera stosowania innych metod pedagogicznych. Stosowanie tych metod to problem bardzo złożony, wymagający indywidualnego postępowania z każdym zawodnikiem.
W procesie szkolenia należy dążyć do motywowania zawodników do maksymalnego wysiłku i koncentracji, a także do wyrabiania u nich przekonania o konieczności i skuteczności określonego działania zarówno w ćwiczeniach obrony, jak i w ataku. Nauczanie ataku, a szczególnie ataku szybkiego, nie wymaga tak wielkiej podbudowy psychicznej, jak ćwiczenie obrony. Właściwie zorganizowane działania podczas szybkiego ataku kończą się przeważnie zdobyciem punktów, co wywołuje odczuwalny entuzjazm u zawodników.
Znacznie więcej odporności psychicznej wymaga przeprowadzenie szybkiego ataku w czasie zawodów, co niejednokrotnie uwidacznia się brakiem skuteczności w jego zakończeniu. Dlatego na treningach powinno się świadomie stawiać wyższe wymagania w przerabianiu tego elementu.
Całkowitej odporności psychicznej nie da się zdobyć tylko w czasie treningów, natomiast osiąga się ją łatwiej podczas ważnych zawodów i wzrasta ona wraz z ich ilością.
Podczas prawidłowo prowadzonych treningów, w których trener potrafi wytworzyć atmosferę meczu, zawodnicy będą się starali wykonać swoje zadania z pełnym zaangażowaniem. Przyniesie to z pewnością olbrzymie korzyści w warunkach meczowych.

1.4 CECHY MOTORYCZNE WYMAGANE W SZYBKIM ATAKU

Cechy motoryczne odgrywają bardzo ważną rolę w osiąganiu wysokich wyników sportowych.
Szybkość jako jedna z cech motorycznych, to jeden z podstawowych elementów w przeprowadzaniu szybkiego ataku.
Najpowszechniej stosowaną zasadą kształtowania szybkości jest powtarzanie ćwiczeń z maksymalną prędkością. Tego rodzaju trening musi spełniać trzy podstawowe warunki:
• technika ćwiczeń powinna zapewniać wykonanie ruchu z maksymalną prędkością,

• ćwiczenia powinny być na tyle przyswajalne, żeby zwracać uwagę jedynie na prędkość ruchu, a nie na sposób jego wykonywania,

• czas ćwiczenia należy dobrać w taki sposób, żeby prędkość wykonania nie ulegała zmniejszeniu pod wpływem zmęczenia.
Podstawową metodą stosowaną w treningu szybkości jest metoda powtórzeniowa, zaś podstawowym zadaniem dążenie do przekroczenia przez zawodników ich maksymalnej prędkości w określonym zadaniu. Bardzo istotną sprawą w tym momencie jest czas trwania ćwiczenia, liczba powtórzeń oraz czas i charakter przerw wypoczynkowych.
Szybkość ma ścisły związek z innymi zdolnościami, jak: siła, koordynacja, wytrzymałość, zwinność i gibkość.
W realizacji treningu szybkości należy zastosować dwie grupy środków treningu. Pierwszą z nich jest trening uzupełniający, a więc taki, który zawiera zadania kształtowania skoczności i siły, gibkości, koordynacji i czasu reakcji.
Druga grupa to trening wspomagający, który zawiera ćwiczenia zbiegania po pochyłościach, a także ćwiczenia w warunkach ułatwionych. W praktyce żadnej z cech motorycznych nie można odizolować od innych. Podejmują ćwiczenia rozwijające jedną cechę wpływamy jednocześnie na kształtowanie się innych. Charakter i wielkość tego wpływu zależy od aktualnego poziomu sprawności fizycznej, wieku ćwiczących i stosowanych obciążeń treningowych.

Przykładowe ćwiczenia stosowane przy kształtowaniu szybkości:

Ćwiczenia szybkości biegu:

• wszelkiego rodzaju gry i zabawy bieżne,
• starty z różnych pozycji na odcinku ok. 15-20 m,
• bieg z przyspieszeniem na sygnał (na określonym odcinku),
• maksymalnie szybki bieg w ułatwionych warunkach, np. po lekkiej
pochyłości,
• pokonywanie odcinków 15-20 m w parach (element rywalizacji).

Ćwiczenia wspomagające:

charakterze szybkościowo-siłowym:

· wyskoki obunóż na określoną wysokość· , np. na 2-3 części skrzyni gimnastycznej
· wieloskoki na lewej, prawej nodze, a także obunóż przez niskie przeszkody,
· wyskoki dosiężne bez obciążeń, a także z określonym obciążeniem,
· przeskoki obunóż, jednonóż np. przez ławeczkę gimnastyczną (określona ilość·),

charakterze gibkościowo - koordynacyjnym:

różne formy przewrotów w przód, w tył,

ćwiczenia zwiększające zakres ruchu w poszczególnych stawach - w różnych płaszczyznach,

skoki gimnastyczne przez przyrządy (skrzynie, kozioł),

ćwiczenia na przyrządach, np. drabinki, drążek,

ćwiczenia z pokonywaniem przeszkód o różnej skali trudności.

Przykładowe ćwiczenia w kształtowaniu szybkości specjalnej:

bieg przodem, przejście do biegu tyłem, a następnie do kroku w obronie,

krok w obronie, następnie start po obrocie na nodze wykrocznej,

dobiegnięcie do piłki leżącej na podłodze z przejściem do kozłowania (starty z różnych pozycji na sygnał),

bieg po przekątnej ze zmianą kierunku (obrót przodem, tyłem do atakowanego kosza),

starty z zatrzymaniem na przemian.

Szybkość jest jedną z ważniejszych cech, rzutującą na przebieg gry w koszykówce. Zarówno ogólnorozwojowym jak i specjalistycznym ćwiczeniom szybkościowym należy poświęcić szczególnie dużo uwagi

II. ORGANIZACJA SZYBKIEGO ATAKU

2. 1 Fazy szybkiego ataku

Rozgrywanie szybkiego ataku dzieli się na kilka zasadniczych faz.

Pierwsza faza to działanie po opanowaniu piłki (przygotowanie ataku), druga dotyczy przeprowadzenia piłki przez środkową część boiska (rozwinięcie ataku), trzecia faza to rozegranie sytuacji w strefie podkoszowej wraz z rzutem (zakończenie ataku), zaś faza czwarta to walka o ofensywny odskok (przedłużenie ataku).

Rozegranie szybkiego ataku , choć mniej zaskakujące, prostsze jest przy celnym rzucie przeciwnika, gdyż typowa sytuacja wyjściowa pozwala określić stałe funkcje dla każdego zawodnika.

Najczęściej drużyna broniąca wchodzi w posiadanie piłki po niecelnych rzutach przeciwnika. Zmusza to do zwrócenia specjalnej uwagi na walkę o odskoki, im większy bowiem procent piłek opanuje drużyna broniąca, tym więcej zyska możliwości szybkiego ataku.

Moment chwytu piłki przez zbierającego stanowi sygnał dla pierwszej linii atakowania do natychmiastowego zrywu w kierunku atakowanego kosza. Bieg powinien odbywać się po łuku w stronę linii bocznych boiska, aby nie stracić kontaktu wzrokowego z piłką. Główną intencją zbierającego piłkę powinno być jak najszybsze przerzucenie jej długim podaniem do pierwszej linii ataku (rys. 1,2).

Rys. 1 Rys. 2.

Organizacja pierwszej fazy ataku może przewidywać stałego gracza otrzymującego pierwsze podanie. Powinien nim być jeden z rozgrywających odznaczających się dobrą techniką oraz specjalnymi umiejętnościami współpracy z partnerami.

Poza celnym rzutem przeciwnika czy skuteczną zbiórką drużyny broniącej istnieją inne sytuacje pozwalające na rozegranie szybkiego ataku. Należą do nich:

• przechwycenie piłki, która była w posiadaniu drużyny atakującej,
• błąd popełniony przez drużynę atakującą,
• przewinienie zawodnika drużyny atakującej,
• rzut sędziowski.

Druga faza ataku obejmująca przeprowadzenie piłki przez linię środkową boiska przy pomocy następnych podań może być realizowana dwoma sposobami - wzdłuż linii bocznej oraz środkiem pola. Zależnie od przyjętej koncepcji, drugie podanie może być traktowane jako przedłużenie pierwszego wzdłuż linii bocznej lub też do ścinającego ukośnie partnera. Przy pierwszym sposobie dochodzi na ogół do zakończenie ataku krótkimi podaniami, w drugim do kozłowania zawodnika środkowego.
Istnieje kilka sposobów rozgrywania końcówek szybkiego ataku. Celem podstawowym jest stworzenie przewagi liczebnej i oddanie rzutu z pozycji gwarantującej wysoką skuteczność.

• Przy przewadze 2x1 zawodnicy ataku powinni biec odpowiednio szeroko tak, aby obrońca nie miał w zasięgu dwóch przeciwników. Zawodnik atakujący, który otrzymał piłkę w okolicy linii rzutów wolnych powinien wchodzić pod kosz dwutaktem i wykonać rzut. Jeżeli obrońca uniemożliwi mu oddanie rzutu, powinien podać piłkę do wbiegającego partnera. Obydwaj atakujący powinni skupić się na ewentualnej zbiórce po nieudanym rzucie partnera. Coraz częściej kończy się przewagę rzutem za 3 punkty, tzn. 2 pkt plus faul.

• Podobne zasady istnieją przy rozgrywaniu przewagi 3 x 2. W takiej sytuacji piłkę powinien posiadać zawodnik znajdujący się w pasie środkowym. Może on wykonać podanie do zawodników skrzydłowych, biegnących szeroko przed linią rzutów wolnych. Najtrudniejsze zadanie spoczywa na zawodniku środkowym. Musi on błyskawicznie oceniać sytuację i decydować, czy podać piłkę czy też samemu kończyć akcję.
Bardzo dobrym sposobem szybkiego ataku jest prowadzenie akcji całą piątką. Powinni w niej uczestniczyć zawodnicy wyżsi, przeważnie wolniejsi. Zawodnicy 04 i 05 biegną za piłką w swoich pasach. Zawodnik 04 porusza się pasem środkowym za rozgrywającym. Kiedy rozgrywający poda piłkę na skrzydło, 04 wbiega pod kosz po stronie piłki. Stwarza to możliwość przewagi 4 x 3 i zaskoczenia niezorganizowanej obrony. Jeżeli nie dojdzie do podania do 04, wówczas 05 wbiega w wolne miejsce tam, gdzie obrona nie została jeszcze zorganizowana.

Ostatnia faza szybkiego ataku polega na udziale jednej części drużyny w walce o powrotne przejęcie piłki po niecelnym rzucie, drugiej zaś - w asekurowaniu na wypadek niepowodzenia. Wskazane jest, żeby w ochronie tyłów uczestniczyli dwaj zawodnicy, którzy najpóźniej dotarli na połowę atakowania, a w walce o odskok trzech atakujących w pierwszej linii.

2.2 ĆWICZENIA W NAUCZANIU SZYBKIEGO ATAKU


W początkowej fazie nauczania szybkiego ataku bardzo istotną sprawą jest zbiórka piłki i pierwsze podanie (rys. 3):

Rys. 3.
Ćwiczenie podań w dwójkach, zakończone rzutem z biegu (rys. 4):

Rys. 4.
Ćwiczenie podań w trójkach zakończone rzutem z biegu (rys. 5):

Rys. 5.
Trener rzuca piłkę na kosz. Zawodnik 01 zbiera piłkę z kosza, podaje do zawodnik 02, a ten do wybiegającego zawodnika 03. Zawodnicy 02 i 03 poruszają się w pasach bocznym i środkowym, prowadzą piłkę i kończą rzutem do kosza (rys. 6):

Rys. 6
15

Trener rozpoczyna ćwiczenie rzutem na kosz. Zawodnik 02 zbiera piłkę, podaje wybiegającemu zawodnikowi 03 i biegnie w kierunku linii bocznej za plecami zawodnika 03. Zawodnik 03 kozłuje w kierunku środka boiska, podaje do zawodnika 01, który kozłuje, podaje do zawodnika 03, ten podaje do wbiegającego zawodnika 02, który rzuca na kosz (rys. 7):

Rys. 7.
Rozgrywanie sytuacji 2x1 (rys. 8):

Rys. 8

Rozgrywanie sytuacji 3x2 (rys. 9):

Rys. 9.

Rozgrywanie szybkiego ataku należy ćwiczyć, wykorzystując przewagę czwartego w ataku 4 x 2, 4 x 3, a także całą piątką w różnych przewagach liczebnych 5 x 2, 5 x 3, 5 x 4.

Przykładowe ćwiczenie ataku szybkiego (rys. 10).

Rys. 10

Zawodnik 03 zbiera piłkę z tablicy i podaje do zawodnika 01. Zawodnik 02 zajmuje pas środkowy, kozłuje piłkę w kierunku kosza przeciwnika. Jednocześnie zawodnik 04 biegnąc zajmuje pas boczny. 05 porusza się pasem środkowym. Jeżeli piłkę zbierze zawodnik 05, podaje ją do zawodnika 01. Jeżeli piłkę zbierze zawodnik 04, podaje ją do zawodnika 02. Zawodnik 01 zajmuje pas środkowy, zaś zawodnik 03 pas boczny po przeciwnej stronie boiska.

Końcowe rozwiązanie zależy od sytuacji wytworzonej przez obronę i oparte jest na rozgrywaniu przewagi liczebnej w stosunku 2x1,3x1 lub 3 x 2.

Podsumowanie wnioski

1. Zasadniczym celem tej pracy było omówienie i przedstawienie ataku szybkiego i Jego znaczenia w grze.

2. Analiza rozgrywania szybkiego ataku i metod treningowych nasuwa następujące wnioski, które mają zastosowanie w pracy szkoleniowej:

• Należy być agresywnym w obronie, walczyć o przechwycenie podania, stwarzając tym samym okazję do szybkiego ataku
• Walczyć o odskok obronny
• Zryw pierwszej linii następować powinien w momencie, gdy partner wejdzie w posiadanie piłki
• Biegać należy bliżej linii bocznych boiska, z głową odwróconą do tyłu, nie tracąc kontaktu wzrokowego z piłką
• Zbierając piłkę należy ochraniać ją ciałem i łokciami, wykonując pół obrotu w przód po opadnięciu na podłoże
• Nie należy podawać piłki w poprzek boiska lecz kierować ją w kierunku linii bocznych
• Należy wykorzystać możliwość długiego podania
• Po zbiórce piłki nie należy jej kozłować lecz jak najszybciej wykonać podanie
• Starać się nie przyjmować piłki tyłem do atakowanego kosza
• Nie skakać przy podaniach

LITERATURA

Huciński T. , Koszykówka. Atlas ćwiczeń, Warszawa 1992
Huciński T. ,Wilejto-LeknerJ., Makurat F., Yademecum koszykówki, Warszawa 1996, Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu
Sieniek Cz., Metodyka nauczania taktyki w koszykówce, Helvetica, Starachowice 1997
Malaszewski W., Taktyka koszykówki, Sport i Turystyka,Warszawa1976