Świat przyrody jest dla dziecka bogatym źródłem wrażeń, przeżyć i aktywnego działania.
Ogólnie wiadomo,że nietrudno jest zainteresować dziecko otoczeniem przyrodniczym,ponieważ w jego naturze jet zaspokajanie ciekawości poznawczej.Objawia się to pytaniami skierowanymi w stronę dorosłych,a także własnymi czynnościami badawczymi np.: w czasie pobytu na powietrzu.
Zajęcia i zabawy związane z przyrodą posiadają szeroki zakres oddziaływań,wpływają one na wychowanie umysłowe, emocjonalne, społeczne i zdrowotne dzieci.A zatem podczas zajęć przyrodniczych istnieje możliwość wykorzystania nagromadzonych doświadczeń i wiadomości dzieci.
W przedszkolu wymienić można zajęcia przyrodnicze,w czasie których dzieci przez bezpośredni kontakt z przyrodą poznają otaczającą rzeczywistość.Są to: spacery,wycieczki,zajęcia w ogrodzie przedszkolnym oraz zajęcia w "kąciku przyrody".
Spacery i wycieczki dostarczają dzieciom wielu przeżyć estetycznych, wzbogacają i uściślają wiadomości dzieci,kształcą procesy myślowe.Wyrabiają również zrozumienie dla pracy ludzkiej.
Nie ulega wątpliwości,że spacery i wycieczki przyrodnicze przybliżają dzieciom dalsze środowisko jak:pole, las, łąka i utrwalają wiadomości o zwierzętach i roślinach, rozbudzają też zainteresowanie przyrodnicze.
Przedłużeniem zajęć w czasie spacerów i wycieczek są zajęcia organizowane w "kąciku przyrody".Jest to miejsce, w którym znaleźć możemy materiał przyrodniczy przyniesiony przez dzieci ze spacerów i wycieczek, rośliny doniczkowe i ozdobne, skrzynki z roślinami przeznaczonymi do hodowli i obserwacji. Tutaj właśnie dzieci przez bezpośredni kontakt z roślinami czy też zwierzętami uzyskują odpowiedzi na nurtujące je pytania i problemy.
Dokonując prostych doświadczeń mają możliwość porównywania roślin w ich środowisku naturalnym i hodowanych w sali przedszkolnej oraz zaobserwowania wpływu warunków klimatycznych i środowiskowych na ich rozwój.
Istnieją także zajęcia przyrodnicze,w czasie których dzieci poznają przyrodę przez pośredni z nią kontakt, za pomocą gier i zabaw dydaktycznych, obrazków,nagrań itp. Z roślinami i zwierzętami dziecko może spotykać się w życiu codziennym, dzięki bezpośrednim kontaktom,natomiast oglądając film, obrazki itp. przypomina sobie i utrwala ich wygląd, charakterystyczne cechy.
W procesie poznawania przyrody przez dzieci w wieku przedszkolnym należy uwzględnić konieczność zastosowania zdobytych wiadomości i umiejętności w nowych sytuacjach, w toku różnorodnych zabaw.
W działalności zabawowej wyróżniamy grupy zabaw:
-zabawy manipulacyjne-wynikają z potrzeby badawczej dzieci. Do nich można zaliczyć te, do których dzieci wykorzystują suche rośliny,
-zabawy konstrukcyjne- występują w powiązaniu z manipulacyjnymi.Dzieci mogą wykorzystywać materiał przyrodniczy i łączyć go z innymi rodzajami tworzywa do wykonania np.:postaci, kompozycji płaskich i przestrzennych.W trakcie tych zabaw można poprosić, aby dzieci określały wielkość, kształt lub porównywały z innymi elementami,
-zabawy tematyczne- są najczęściej związane z życiem zwierząt.Ważne znaczenie dla dzieci mają tu rekwizyty.Dlatego należy dostarczać dzieciom kukiełek,masek postaci,które będą się wiązać z realizowanym tematem.Rekwizyty mogą wykonywać także same dzieci,
-zabawy dydaktyczne- polegają na wykonaniu określonego zadania.Do ich realizacji przedszkolaki wykorzystują wiadomości zdobyte w czasie obserwacji obiektów i zjawisk przyrodniczych.Do tych zabaw zalicza się również zagadki,układanki,gry, rebusy.Rozwiązywanie zagadek przez dzieci sprzyja kształtowaniu właściwych pojęć.Zagadki dla dzieci przedszkolnych powinny być stosowane głównie na podstawie oglądanych przez nie obiektów a treść zagadek należy dostosować do wieku dzieci i ich możliwości poznawczych,
-zabawy ruchowe- także sprzyjają utrwalaniu wiadomości przyrodniczych. I tak, naśladowanie ruchów zwierząt jest okazją do utrwalania ich nazw i charakterystycznych cech.
W poznawaniu przyrody dużą rolę spełniają zabawy manipulacyjne i konstrukcyjne, które przybierają charakter twórczości artystycznej a także zabawy dydaktyczne.
Zabawa jest więc niewątpliwie formą, w której wyraża się, przede wszystkim własna aktywność dziecka w stosunku do przyrody.
Literatura:
1.Edukacja przyrodnicza w przedszkolu:Tarnobrzeg 1992, WOM.
2.I.Dudzińska:Cele i wartości spacerów i wycieczek w:Metodyka wychowania w przedszkolu cz I,W-wa 1976, PZWS
3.M.Studzińska:Dzieci przedszkolne poznają przyrodę nieożywioną, W-wa 1989, WSiP.