Plan nauczania języka polskiego ucznia klasy VI integracyjnej realizującego program szkoły podstawowej specjalnej

JĘZYK POLSKI

Plan nauczania języka polskiego ucznia klasy VI integracyjnej - realizującego program szkoły podstawowej specjalnej

Program nauczania dla II etapu edukacyjnego (klasy 4 - 6 )sześcioletniej szkoły podstawowej specjalnej
dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim
Program dopuszczony do użytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i wpisany do wykazu programów nauczania na poziomie II etapu kształcenia. Numer w wykazie DKW - 4014 -20/00

CELE EDUKACYJNE
Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia, słuchania, pisania i czytania w różnych sytuacjach komunikacyjnych prywatnych i publicznych ważnych dla prawidłowego funkcjonowania jednostki oraz zaznajamianie z elementami wiedzy o języku.
Rozwijanie zainteresowania językiem polskim jako składnikiem dziedzictwa narodowego i wyrabianie wrażliwości na piękno języka ojczystego.
Wzbogacanie wiedzy o życiu i otaczającym świecie, wprowadzenie w tradycje kultury regionalnej i narodowej.
Przygotowanie do samokształcenia poprzez rozbudzanie zainteresowań czytelniczych oraz kształcenie umiejętności korzystania ze środków upowszechniania informacji. Kształtowanie postaw uczniów w relacjach społecznych, względem wartości ogólnoludzkich i naturalnych, względem wiedzy, piękna i umiejętności działania. Przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu rodziny, środowiska, narodu.

TREŚCI NAUCZANIA

TEMATYKA I LEKTURA

Środowisko ucznia
W szkole i w klasie. Poznane przez uczniów w czasie wakacji nowe miejsca rekreacyjne i wczasowe, ich promocja. Organizacja wypoczynku letniego przez rodziny uczniów, nowe do¬świadczenia, wrażenia, ludzie.
Organizacja życia w klasie i szkole. Planowanie zadań i podział obowiązków. Regulamin szkolny. Współodpowiedzialność za ład i porządek w szkole i jej otoczeniu, odpowiedzialność za powierzone zadania, ocena wykonania zadań. Udział w pracy organizacji uczniowskich. Stosu¬nek do kolegów, nauczycieli i innych pracowników szkoły. Współdziałanie szkoły z rodzicami. Ludzie zasłużeni dla szkoły.
Porozumiewanie się między sobą, werbalna i niewerbalna komunikacja międzyludzka. Rodzaje mediów (prasa, radio, telewizja), zasady ich funkcjonowania i oddziaływanie na czło¬wieka.
W rodzinie. Praca zawodowa rodziców - miejsce i charakter pracy, nazwa zakładu, zna¬czenie pracy dla rodziny i społeczności. Czynny udział ucznia w życiu rodziny i wynikające z niego obowiązki. Zasady, zakazy, nakazy - ich sens w życiu rodziny. Wpisywanie się dziecka w historię rodziny, zachowywanie pamiątek, rodzinne uroczystości, zwyczaje, przekaz wartości i tradycji. Więzi rodzinne, historia rodziny a historia miejscowości i regionu. Kim jestem, co lu¬bię, co jest dla mnie ważne? Moja postawa wobec innych. Prezencja, wygląd osobisty. Sąsiedzi, pomoc sąsiedzka. Poszanowanie własności swojej i własności innych ludzi. Odpowiedzialność i konsekwencje własnych zachowań. Media i ich rola w życiu człowieka. Edukacja przez środki masowego przekazu. Film dokumentalny - zapis historii. Urządzenia ułatwiające życie, pracę (telefon, komputer itp.).

Polska - moja Ojczyzna. Symbole narodowe, godło, flaga, hymn - ich historia. Władze państwowe (parlament, rząd, prezydent). Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - prawa i obowiązki obywateli. Obrazy z przeszłości Polski. Postacie historyczne i współczesne sylwetki wielkich Polaków (M. Kopernik, J. Matejko, J. Kochanowski, współcześni laureaci Nagrody No¬bla, artyści). Szacunek dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Piękno krain geograficznych, charakterystyczne obrazy przyrody, zasoby środowiska, życie i działalność ludzi w różnych regionach Polski. Praca - jej organizacja i efekty współcześnie i dawniej. Znaczenie pracy w życiu indywidualnym i zbiorowym. Twórczość ludowa w różnych regionach, ważniejsze zabytki i pamiątki historyczne, legendy, podania, ochrona zabytków. Największe miasta Polski i ich osobliwości. Zmiany i piękno przyrody związane z porami roku.
Wydarzenia w środowisku ucznia. Rocznice, uroczystości i święta w szkole, miejscowości, regionie kraju. Tematyka jak w klasie 4. i 5. z odpowiednim poszerzeniem treści i zakresu zagadnień zgodnie z tematyką klasy 6. i możliwościami uczniów. Wydarzenia i imprezy o charakterze międzynarodowym, np. olimpiady, Dzień Ziemi.
Lektura. Teksty dotyczące opracowywanej tematyki z podręcznika, czasopism, (działy w czasopismach, miejsce wydania, częstotliwość, tematyka). Legendy, baśnie z różnych regionów Polski, utwory literackie o tematyce historyczno-patriotycznej. Postać dziecka w literaturze. Filmowe i teatralne wersje lektur. Do opracowania na lekcjach co najmniej trzy utwory wybrane przez uczniów i nauczyciela dostosowane do przerabianej tematyki.

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE
Mówienie, słuchanie
* rozmowy, samodzielne wypowiadanie się, ocena i uzupełnianie wypowiedzi kolegów,
* omawianie czytanych tekstów, oglądanych filmów, obrazów,
* układanie opowiadań i opisów przedmiotów na podstawie obserwacji i z pamięci,
* wspólne układanie planów opowiadań,
* wygłaszanie wierszy z uwzględnieniem przestankowania i intonacji,
* zwiększanie komunikatywności wypowiedzi przez rozwijanie lub ograniczanie składników zdania.
* poszerzanie zasobu słownika ucznia, wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów, stosowanie wy-
razów bliskoznacznych,
* używanie w mowie potocznej wyrazów obcego pochodzenia,
* słuchanie ze zrozumieniem opowiadania, recytacji, tekstów czytanych, audycji.
Czytanie i opracowywanie tekstów
* czytanie głośne indywidualne i zbiorowe tekstów, fragmentów tekstów z uwzględnieniem znaków przestankowych i intonacji,
* czytanie ciche ze zrozumieniem, ze zwróceniem uwagi na wskazane w tekście treści,
* czytanie z podziałem na role i próby inscenizacji czytanych tekstów,
* wspólne i samodzielne czytanie lektur, czasopism, posługiwanie się tekstem,
* wyodrębnianie postaci i zdarzeń w utworach, omawianie postaci, ich czynów, cech charakteru, ustalanie kolejności wydarzeń i wiązanie ich w logiczną całość,
* praktyczne korzystanie z encyklopedii, słownika, katalogu, porady bibliotekarza,
* wiadomości o książce i piśmiennictwie.
Pisanie
* przepisywanie tekstów połączone z wyodrębnianiem zdań,
* wspólne i samodzielne pisanie opowiadań i opisów,
* wspólne redagowanie zapisów kronikarskich z życia klasy i szkoły,
* wspólne układanie planów utworów lub ich fragmentów,
* pisanie z pamięci i ze słuchu,
* pisanie pism użytkowych (listy, odpowiedzi na listy do kolegów i osób bliskich, przesyłanie wiadomości na karcie pocztowej, adresowanie kopert, życzenia świąteczne, imieninowe, okolicznościowe, pisanie ogłoszeń),
* 4 prace klasowe w ciągu roku szkolnego.
Gramatyka, ortografia, składnia
* rzeczownik: liczba, rodzaj, przypadki,
* czasownik: liczba, osoba, czas,
* przymiotnik: liczba, rodzaj, stopniowanie, odmiana przymiotnika z rzeczownikiem,
* tworzenie przymiotników od rzeczowników, rzeczowników od czasowników (np. kwiat — kwiatowy, palić -palacz),
* wyróżnianie rzeczownika, czasownika, przymiotnika w zdaniu,
* liczebnik - wyróżnianie liczebnika w zdaniu,
* praktyczne wprowadzanie przyimków poprzez demonstrowanie różnych stosunków przestrzennych (np. nad stołem, pod stołem), wyróżnianie przyimków w zdaniu,
* spójnik - rola spójnika w zdaniu,
* utrwalanie zasad pisowni wyrazów z h, ó, ż, rz wymiennym i niewymiennyin w zakresie słownika ucznia,
* wyrazy zakończone rz, pisownia rz po spółgłoskach,
* pisownia przymiotników w stopniu wyższym i najwyższym,
* pisownia wyrazów z ą, ę,
pisownia nie z osobowymi formami czasownika i przymiotnikiem,
wielka litera w nazwach geograficznych, imionach własnych, korespondencji,
posługiwanie się słownikiem ortograficznym,
dzielenie wyrazów przy przenoszeniu,
oddzielanie przecinkiem wyrazów w zdaniach rozwiniętych,
cudzysłów, skróty wyrazów w zdaniach i ich pisownia (np. itp., os., ul.), skróty nazw państw
i organizacji i ich pisownia,
praktyczne rozróżnianie zdań pojedynczych nierozwiniętych i rozwiniętych, rozwijanie zdań
pojedynczych za pomocą określeń,
podmiot i orzeczenie (jako najważniejsze wyrazy w zdaniu).

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Wraz ze zmianą świata należy aktualizować treści i uwspółcześniać metody nauczania, wzbogacać środki dydaktyczne. Przy doborze metod i form należy pamiętać o możliwościach i potrzebach rozwojowych uczniów z upośledzeniem umysłowym oraz o realizacji celów i zadań nauczania języka polskiego. Uczeń powinien otrzymywać wiedzę potrzebną do osiągania umiejętności koniecznych w życiu codziennym. Lekcja powinna być zdarzeniem, przygodą, zabawą w poszukiwanie i odkrywanie.
Lekcje języka polskiego są wspaniałą okazją do utrwalania i poszerzania wiadomości zdobytych na zajęciach z innych przedmiotów, należy je wzbogacać, nadawać artystyczny wyraz w formie np. pięknego opisu krajobrazu, wiersza, inscenizacji, barwnego opowiadania.
Kolejność opracowywania poszczególnych tematów materiału nauczania języka polskiego nale¬ży dostosować do zmian zachodzących w przyrodzie w różnych porach roku, do wydarzeń, świąt, rocznic w środowisku ucznia, regionie, kraju.
W zdobywaniu wiedzy ważna jest obserwacja i doświadczenie, aktywizacja i ukierunkowanie zainteresowań, pobudzanie u uczniów postawy kreatywnej w procesie zdobywania wiadomości i umiejętności i tworzenie sytuacji, w których uczenie języka następuje przez świadome jego używanie.
Podstawą zdobywania wiedzy przez uczniów z upośledzeniem umysłowym powinny być bezpośrednie spostrzeżenia i wyobrażenia treści używanych wyrazów. Im są one dokładniejsze, tym pełniejsze jest rozumienie znaczenia tych wyrazów, tym bogatsze są wiadomości dziecka. Bezpośredniemu poznawaniu otoczenia sprzyjają np. wycieczki, obserwacje przyrodnicze, zajęcia w domu, na działce, wizyta w muzeum, obejrzenie spektaklu teatralnego. W procesie poznania ważne jest ukierunkowanie obserwacji i dokładność spostrzeżeń. W czasie zajęć uczniowie powinni obserwować przedmioty, zjawiska, omawiać i opisywać je, wyrażać w inscenizacji, rysunku, wypracowaniu, dyskusji, analizować i oceniać wytwory pracy ludzkiej przez porównywa¬nie ze zjawiskami rzeczywistymi. Poznanie rzeczy, cech i czynności w bezpośredniej ich obserwacji, a następnie wyróżnianie ich nazw w tekstach pozwoli lepiej zrozumieć terminy gramatyczne: czasownik, rzeczownik,przymiotnik.
Nauczyciel powinien wykorzystywać w pracy różnorodne pomoce dydaktyczne: ilustracje, portrety, reprodukcje dzieł sztuki, fotografie, albumy, słowniki, encyklopedie, tablice ortograficzne, płytotekę, radio, rzutnik, telewizor, komputer.
Tematyka integruje materiał nauczania zawarty w drugiej części treści nauczania dotyczącej kształcenia językowego.
Ćwiczenia w mówieniu, pisaniu i czytaniu są podstawowym środkiem kształcenia sprawności językowej i myślowej. Celem ich jest opanowanie przez uczniów płynnego czytania i poprawnego wyrażania swych myśli w zdaniach prawidłowo zbudowanych. Nauczyciele wszystkich przedmiotów powinni na co dzień troszczyć się o poprawność i kulturę języka uczniów.
W ćwiczeniach w mówieniu należy uwzględnić następujące etapy: spontaniczne wypowiedzi uczniów, swobodne rozmowy nauczyciela z uczniami, opowiadania, opisy, podsumowanie obserwacji, omawianie utworów, przedstawień, filmów, audycji radiowych i telewizyjnych. W zakresie mówienia należy stopniowo wymagać od uczniów dłuższych wypowiedzi, umiejętności wyrażania swoich spostrzeżeń w formach opowiadania i opisu. Uczniowie w opowiadaniu przedstawiają akcję, czyli zespół wydarzeń następujących po sobie, które pozostają względem siebie w związku przyczynowo-skutkowym, natomiast opis przedstawia właściwości przedmiotu, zjawiska, sytuacji, krajobrazu. Naukę opowiadania należy rozpocząć od ćwiczeń związanych z cyklem obrazków przedstawiających historyjkę. Uczniowie nadają obrazkom tytuły, które służą im jako punkty planu przy układaniu opowiadania. Naukę opisu należy rozpocząć od dobrze dzieciom znanych z bezpośredniej obserwacji przedmiotów. Początkowo nauczyciel może poma¬gać uczniowi zadając pytania pomocnicze. W klasie szóstej należy wymagać dłuższych samo¬dzielnych wypowiedzi na zadany temat.
Ćwiczenia słownikowe poszerzają bierny i czynny słownik ucznia. Szczególną uwagę należy zwrócić na wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów i zwrotów, a także na posługiwanie się słownikiem wyrazów obcych, encyklopedią. Tematyka i bezpośrednie poznawanie rzeczywistości dostarczają bogatego materiału do ćwiczeń słownikowych, w czasie których należy zwracać uwagę na nazwy zwierząt, osób, rzeczy, roślin, czynności, cech. W klasie piątej na podstawie zestawień przedmiotów o cechach kontrastowych uczniowie dobierają odpowiednie wyrazy o znaczeniu przeciwstawnym, np. szeroki - wąski. Uczniowie powinni grupować wokół określonego tematu wyrazy oznaczające nazwy przedmiotów, cech, czynności.
W ćwiczeniach w pisaniu należy systematycznie wdrażać uczniów do samodzielnego układania zdań i wspólnego redagowania krótkich opowiadań, opisów, listów, życzeń, zaproszeń, sprawozdań. Naukę opisywania należy rozpocząć od opisu dobrze dzieciom znanych z bezpośredniej obserwacji przedmiotów. Praca zbiorowa przy opracowywaniu opowiadania, opisu, listu powinna składać się z następujących etapów: wybór elementów treści, ustalenie ich kolejności, redagowanie punktów planu w formie zdań oznajmujących, zapisanie na tablicy i w zeszycie. Pisanie sprawozdań uczy obiektywnego przedstawiania rzeczywistości, wyodrębniania spraw ważnych.
W klasie piątej w ciągu roku nauczyciel powinien przeprowadzić krótkie (do dziesięciu zdań) prace kontrolne w formie opowiadania lub opisu, omówić wyniki, zanalizować błędy oraz ustalić sposoby poprawy sytuacji. Tematy wypracowań powinny być łatwe i interesujące. Tekst pisany z pamięci powinien być dobrze opracowany, a występujące w nim zdania powinny składać się z kilku wyrazów. Pisanie ze słuchu jest sprawdzianem umiejętności uczniów. W klasie szóstej pisanie ze słuchu powinno dominować nad przepisywaniem. Systematycznie należy kontrolować prace uczniów, poprawiać popełniane błędy i korygować, dostosowując metody ich usuwania do potrzeb dziecka.
W kształceniu umiejętności czytania należy wdrażać uczniów do płynnego głośnego czytania oraz cichego czytania ze zrozumieniem. Uczniowie powinni często słuchać pięknego, ekspresywnego, starannego czytania nauczyciela. Doskonaląc technikę czytania, uczniowie powinni uwzględniać znaki przestankowe i próbować modulować głos. Należy stosować urozmaicone ćwiczenia, takie jak: czytanie z podziałem na role, dialogi, recytacje, inscenizacje, wyszukiwanie w tekście odpowiedzi napytanie.
Ważną rolę w doskonaleniu czytania odgrywa lektura. Powiązana z realizowaną tematy¬ką daje okazję do przeżyć estetycznych i wzruszeń, jest źródłem informacji o świecie oraz okazją do poznania twórców literatury dla dzieci i młodzieży. W realizacji programu języka polskiego powinny być wykorzystywane legendy, opowiadania, utwory literackie, prasa, obrazy, filmy, fotografie mówiące o pięknie ziemi ojczystej, sylwetkach wielkich Polaków.
Przy omawianiu lektury należy nawiązywać do osobistych doświadczeń i przeżyć uczniów, ukazywać cechy bohaterów, ich postawy, wzorce zachowań, wskazywać sposoby rozwiązywania problemów. Dążąc do pogłębienia rozumienia treści przeczytanego tekstu należy wyodrębnić występujące w utworze postaci, określić kolejność wydarzeń, szukać zależności między przebiegiem zdarzeń a zakończeniem akcji, wskazywać fragmenty i nadawać im tytuły. Należy uczyć krytycznej oceny sytuacji i postaci. Nie wprowadza się terminów teoretyczno-literackich, pytamy uczniów o kolejne losy bohatera, jego wygląd, uczucia, pragnienia, a nie o jego charakterystykę. Opracowanie lektury wymaga wiązania obrazów literackich z dziedziny kultury i życia społecznego z wiadomościami zdobytymi na lekcjach historii, geografii, wiedzy o społeczeństwie.
W każdej klasie należy omówić co najmniej trzy wybrane lektury, utwory przeczytane przez uczniów w domu lub w szkole. Należy zachęcać uczniów do samodzielnego czytania utworów, odpowiednich książek i czasopism w domu, a tym samym wdrażać do samokształcenia. Czytelnictwo, praca z książką i czasopismem wymaga, aby lekcje były powiązane z zajęciami w bibliotece i czytelni szkolnej. Uczeń powinien poznać zasady korzystania z księgozbioru, brać udział w wystawach, konkursach czytelniczych.
Dzieci i młodzież coraz rzadziej sięgają po literaturę, korzystając w zamian z bogatej oferty kultury masowej, szczególnie o charakterze wizualnym. Z tego względu bardzo ważna jest odpowiednia, staranna edukacja filmowa - edukacja przez film, wskazywanie wartości filmu, określanie języka filmu (obraz, słowo, dźwięk) różniącego się od języka literatury. Należy uczniom uświadomić oddziaływanie filmu na emocje, uczucia, intelekt człowieka, zapoznać z historią kina, wskazać gatunki filmu (dokumentalny, fabularny, przyrodniczy, animowany), uświadomić, że rozwój techniki służy ludzkiej wyobraźni i przez to wpływa na rozwój sztuki. Wskazane jest wspólne obejrzenie z klasą filmów o wartościowych treściach i omówienie ich. Istotne w edukacji polonistycznej jest wskazanie i zrozumienie przez uczniów języka sztuk plastycznych (malarstwo, rzeźba, architektura), języka teatru, muzyki, radia, telewizji.
Nauka o języku, czyli nauka gramatyki, ortografii i przestankowania, w klasach 4-6 po-winna być ściśle połączona z ćwiczeniami w mówieniu, czytaniu i pisaniu oraz ćwiczeniami słownikowymi. Punktem wyjścia do nauki gramatyki jest język, jakim posługuje się uczeń. Ćwiczenia gramatyczne mają charakter praktyczny. W klasie czwartej nie podaje się definicji gramatycznych, należy je wprowadzać stopniowo, w sposób praktyczny w związku z obserwacją przedmiotów i zjawisk.
Celem nauczania ortografii jest przyswojenie przez uczniów poprawnej pisowni wyrazów używanych w życiu codziennym. Ucząc zasad ortografii wskazane jest stosowanie urozmaiconych ćwiczeń oraz wykorzystanie różnorodnych pomocy dydaktycznych (loteryjki, ilustrowane słowniczki). Utrwalaniu poprawnej pisowni służy: przepisywanie, pisanie z pamięci, ze słuchu, uzupełnianie luk w wyrazach, układanie słowniczków ortograficznych. Prze¬pisywaniu powinny towarzyszyć polecenia wyszukiwania określonych zwrotów, wyrazów o trudnej pisowni, fragmentów związanych z tematem. Należy systematycznie zwracać uwagę na poprawną pisownię i wdrażać uczniów do samokontroli.
Uczniowie powinni poznać podstawowe części mowy i zdania. Rozróżnianie zdań oznajmujących i pytających, rozkazujących, wykrzyknikowych powinno występować w trakcie ćwiczeń w mówieniu - rozmów nauczyciela z uczniami, spontanicznym wypowiadaniu się uczniów. Analizę zdań pojedynczych należy rozpocząć od zdań prostych, a rozwijając podmiot i orzeczenie ukazać budowę zdań rozwiniętych. Terminy rzeczownik, czasownik, przymiotnik powinny być wprowadzone przy bezpośrednim poznaniu nazw rzeczy, cech, czynności. Rozpoznawanie rzeczownika powinno łączyć się z oglądaniem i nazywaniem przedmiotów, czasownika zaś z wykonywaniem czynności. Rozpoznawanie przypadków rzeczownika należy rozpocząć od obserwacji zmian form rzeczownika w odpowiednio dobranych zdaniach. Rozpoznawanie w zdaniu orzeczenia ułatwi wyrabianie umiejętności odróżniania osobowych form czasownika. Z podmiotem i orzeczeniem uczeń zapoznaje się jako z najważniejszymi wyrazami w zdaniu odpowiadającymi napytania: kto? co robi?.
Praca domowa uczniów powinna być ograniczona do minimum, dokładnie objaśniona dostosowana do możliwości ucznia, aby mógł ją wykonać samodzielnie. Cel pracy powinien być jasny i motywować do jej wykonania. Może dotyczyć utrwalenia, powtórzenia wiadomości z lekcji lub przygotowania do kolejnych zajęć. Wskazane są formy prac domowych, takie jak: ćwiczenia dla wprawy w czytaniu i pisaniu, pamięciowe opanowanie wiersza, narysowanie obrazka ilustrującego tekst i podpisanie go, wypisanie z tekstu określonych wyrazów, zdań, samodzielne układanie zdań, wypowiedzi w formie krótkich opisów i opowiadań, przygotowanie materiałów np. prasowych, fotograficznych.

PLANOWANE WYNIKI NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO
UCZNIA KLASY VIA DAWIDA ŁAPOTA

W zakresie słuchania, mówienia, pisania uczeń powinien:
* nazywać rzeczy, czynności, cechy przedmiotów i ich usytuowanie, cechy osób i stanów psychicznych,
* na podstawie obserwacji wypowiadać się w uporządkowanej formie na tematy związane z doświadczeniem życiowym, dotyczące ilustracji, plakatu, dzieła malarskiego, filmu itp.
* słuchać ze zrozumieniem wypowiedzi innych osób, czytanych tekstów literackich, audycji radiowych i rozpoznawać intencje wypowiedzi, np. pytanie, odpowiedź, informacja, mieć po¬jęcie nadawcy i odbiorcy, rozumieć te role i umieć je spełniać,
* prowadzić dialog, w którym stosowane są zdania pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe,
* układać i pisać złożone z kilku zdań opowiadania i opisy przedmiotów na podstawie obserwacji bezpośredniej, przekształcać zdanie mówione i pisane,
* stosować poznane zasady ortografii w zakresie opracowanego słownictwa,
* pisać wyrazy kształtnie i w odpowiednim tempie, właściwie rozmieszczać tekst na stronie zeszytu.
W zakresie czytania i pracy z tekstem:
* płynnie, poprawnie i wyraźnie czytać teksty głośno, cicho ze zrozumieniem, indywidualnie i zbiorowo, z podziałem na role,
* odróżniać wiersz od prozy, fikcję od rzeczywistości, obraz literacki od obrazu rzeczywistego,
* wygłaszać wiersze z pamięci z odpowiednią intonacją
* ustalać w tekście kolejność zdarzeń i dostrzegać ich wzajemną zależność,
* wskazać w utworze głównych bohaterów i postacie drugorzędne,
* samodzielnie dokonywać oceny bohatera utworu literackiego,
* wyszukiwać w tekście określone fragmenty, np. dotyczące cech bohatera, zdarzeń,
* znać kilka utworów z literatury dla dzieci i młodzieży z podaniem autora i tytułu, tytuły czasopism młodzieżowych,
* korzystać z biblioteki szkolnej, posługiwać się katalogiem bibliotecznym, encyklopedią, słownikiem ortograficznym i innymi słownikami.
W zakresie wiedzy o języku:
* wyróżniać w wypowiedziach zdania, w zdaniach wyrazy, w wyrazach głoski, porządkować wyrazy według alfabetu,
* znać związki wyrazów w zdaniu, rolę podmiotu i orzeczenia,
* rozpoznawać i stosować w zależności od potrzeb zdania pytające, oznajmujące, wykrzyknikowe, rozkazujące, równoważniki zdań w ustnych i pisemnych wypowiedziach,
* rozpoznawać części mowy - rzeczownik, czasownik, przymiotnik, liczebnik,
* określać i umieć stosować poznane formy rzeczownika (liczba, rodzaj), czasownika (liczba, osoba, czas), przymiotnika (liczba, rodzaj),
* grupować wyrazy wokół danego tematu (wyrazy bliskoznaczne, pokrewne),
* prawidłowo dobierać wyrazy przeciwstawne,
* poprawnie łączyć wyrazy w związki znaczeniowe, np. zadzierać nosa.
Realizacja treści języka polskiego powinna wpłynąć na kształtowanie postaw ucznia w zakresie:
* właściwej komunikacji z otoczeniem z uwzględnieniem zwrotów grzecznościowych,
* załatwiania prostych spraw z życia codziennego, np. napisanie i wysłanie listu,
* poszanowania języka polskiego, symboli narodowych,
* zainteresowania przeszłością i sprawami bieżącymi swego regionu i kraju,
* wrażliwości na potrzeby i sprawy innych ludzi,
* nabywania wartościowych cech charakteru, np. prawdomówność, systematyczność,
* wdrażania do współpracy z rówieśnikami,
* szacunku dla siebie, dla pracy oraz własności swojej i cudzej,
* rozumienia roli zmysłów w poznawaniu środowiska i odczuwania piękna,
* właściwych zachowań dla zdrowia,
* poszanowania i ochrony środowiska.

Realizacja programu nauczania zdobywane przez uczniów wiadomości i umiejętności podlegają bieżącej i okresowej ocenie. Ocena powinna być prowadzona w różny sposób. W czasie lekcji nauczyciel powinien obserwować pracę uczniów, ich zachowanie, umiejętność pracy w zespole i pracy samodzielnej, wypowiadanie się, recytację, wnioskowanie, korzystanie z tek¬stu, pisanie, korzystanie z różnych źródeł informacji. W ocenie można stosować skalę ocen i dodatkowo opisową ocenę postępów ucznia uzasadniającą stopień, która spełnia funkcję informacyjną, diagnostyczną oraz określa osiągnięcia i wskazuje, co należy robić dalej, aby wyniki były lepsze. Należy pamiętać o pozytywnym wzmacnianiu poprzez aprobatę, zachętę ucznia, wyróżnienie, pochwalenie przed rodzicami. Po realizacji pewnych części materiału nauczania jego opanowanie można sprawdzać stosując prace pisemne, dyktanda, zadania testowe, ćwiczenia praktyczne, zadania problemowe, konkursy. Bieżącą i okresową ocenę uzupełniają uczniowskie zeszyty, ilustracje, gazetki. Uczniów należy wdrażać do samooceny.
W ocenianiu wiadomości i umiejętności zawsze należy uwzględniać indywidualne możliwości ucznia, jego wysiłek, zaangażowanie, systematyczność. Biorąc pod uwagę specyfikę i poziom klasy nauczyciel może konstruować odpowiednie narzędzia do kontroli i oceny.