Wielcy pisarze i poeci na Ziemi Sieradzkiej - Konspekt lekcji języka polskiego

Lekcja może być przeprowadzona z uczniami w wieku 13 - 16 lat w ramach przedmiotu Język polski.
Czas trwania: 45 min.

Cele operacyjne:

- uczeń potrafi samodzielnie pracować z różnymi rodzajami wydawnictw naukowych,
- uczeń poznaje sylwetki pisarzy, których życie związane było z ziemią sieradzką,
- rozumie pojęcie oksymoron,
- sporządza samodzielnie notatką,
- uczy się pracy zespołowej.

Metody i formy pracy: zbiorowa jednolita, grupowa zróżnicowana, „burzy mózgów”, analityczna, heurystyczna.

Materiały : G. Płonka „ Władysław Stanisław Reymont a ziemia sieradzka”, „Literatura polska. Przewodnik Encyklopedyczny”, „ Encyklopedia Powszechna”, „Leksykon lektur szkolnych”, „Śladami Marii Konopnickiej po ziemi sieradzko - łęczyckiej” artykuł w „ Na sieradzkich szlakach” 1/29/1993/VIII, I. Jurgielewiczowa „ Ten obcy”, W.S.Reymont „ Chłopi”, Słownik terminów literackich, kartony, flamastry.

Przebieg lekcji:

1. Lekcję rozpoczynamy od pytania: Kim jest poeta?

- maluje słowami
- czarodziej słowa
- zwykły niezwykły człowiek - oksymoron - wyjaśnienie pojęcia.
oksymoron - metaforyczne zestawienie wyrazów o przeciwstawnych, wykluczających się znaczeniach.

2. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają może jakiegoś poetę, pisarza, który miał coś wspólnego z ziemią sieradzką. W zależności od odpowiedzi uczniów potwierdza lub zaprzecza i sam podaje lub uzupełnia listę, aby były na niej następujące nazwiska:

Władysław Stanisław Reymont
Maria Konopnicka
Janina Porazińska
Irena Jurgielewiczowa

3. Przypomnienie przez uczniów tytułów utworów tych pisarzy znanych im z lekcji w szkole podstawowej np.

M. Konopnicka: „ Na jagody”, „O Janku Wędrowniczku”, „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, „ Jak się dzieci w Bronowie z Rozalią bawiły”, „Nasz domek kochany”.
I. Jurgielewiczowa: „ Ten obcy”.
J. Porazińska: „ Nad wiślaną wodą”.

4. O W. St. Reymoncie i fragmentach „Chłopów” uczniowie opowiedzą na podstawie wiadomości z języka polskiego z gimnazjum.

5. Podział klasy na cztery grupy i poszukiwanie każdej z grup informacji o pisarzu i jego pobycie na ziemi sieradzkiej na podstawie materiałów dostępnych w trakcie lekcji ( każda grupa pracuje nad jedną postacią).

6. Prezentacja materiału w formie ustnej:

Gr. 1. Wł. St. Reymont na ziemi sieradzkiej.

Urodził się 7 maja 1867 roku we wsi Kobiele Wielkie pod Radomskiem. Nie chciał się uczyć w szkole, nie chciał też być organistą jak ojciec, więc zostaje oddany na naukę do krawca. Mimo, że uzyskał dyplom czeladniczy nigdy nie podjął pracy w zawodzie. W 1882 roku w tajemnicy przed rodziną zaczyna pisać wiersze i utwory sceniczne. Marzy o karierze aktora. Zaczyna pisać nowele, które ukazują się w czasopismach i to one nakreślają przyszły zawód Reymonta. Mieszka w Warszawie. Podróżuje do Londynu, Włoch, Paryża. Wiosną 1912 roku staje się właścicielem majątku Charłupia Wielka koło Sieradza niestety już w styczniu 1913 roku sprzedaje ją. Zaczyna być sławny, jeździ z odczytami a powieść „Chłopi” ukazuje się w kilku przekładach. Rok 1924 przynosi wielką radość z powodu przyznania za powieść

„Chłopi” nagrody Nobla. Umiera w 1925 roku.

Skąd u Reymonta pomysł na kupno majątku w Charłupi Wielkiej. Otóż Reymont zaczyna marzyć o kupieniu na własność kawałka ziemi co ułatwił mu przyjaciel Feliks Radoński, właściciel ziemski.
W tym czasie bywa częstym gościem na wsi w Małkowie u pań Pstrokońskich. Z toczonych w ich salonie dyskusji korzystał przy pisaniu „ Chłopów”. Po zamieszkaniu w Charłupi Wielkiej napisze w liście do znajomej Marii Sewerowej:
„ ... bo jak pani wie zrobiłem wreszcie to, o czym tak dawno marzyłem, kupiłem kawałek ziemi z chałupiną. Wszystkiego razem 120 morgów, w tym orna ziemia, park, sady owocowe, łąki i torfy, rzeczka oblewa park z dwóch stron. Dom również stary z połowy XIII wieku .... . Od miasta powiatowego Sieradza mamy 4 wiorsty.”
Po objęciu posiadłości Reymont z pasją, ale nieudolnie zajął się gospodarstwem i hodowlą. Odwiedzał znajomych, rozmawiał z miejscową ludnością, przyjmował gości. Znany był ze swej gościnności. Planował z żoną spędzić święta Bożego Narodzenia w Charłupi, dlatego wszystkich zaskoczyła decyzja o sprzedaży majątku. Okazało się, że przyczyna tkwiła w kłopotach finansowych związanych ze spłatą kredytów i podatków, a bardzo zaniedbany majątek nie przynosił oczekiwanych zysków. Również namowy żony i zaniedbania pracy twórczej stanowią przyczynę tej decyzji. Pisywał do końca życia listy z mieszańcem wsi Józefem Bednarkiem nie zrywając w ten sposób kontaktów z Charłupią. Wysyłał mu pieniądze - honoraria za spisywanie piosenek, bajek ludowych, które dziś znajdują się w zbiorach Ossolineum we Wrocławiu.
Utrzymywał kontakty z ziemią sieradzką odwiedzając przyjaciół w Tubądzinie, ostatni raz w 1918 roku skacząc z radości na wieść o ucieczce Niemców i zakończeniu wojny.
Z przykrością trzeba stwierdzić, że obecnie dworek w Charłupi marnieje i jest zaniedbany. A szkoda.

Gr.2. Maria Konopnicka

Urodziła się 23 maja 1842 roku w Suwałkach, zmarła we Lwowie w 1910 roku. Dzieciństwo i młodość spędziła w Kaliszu. Po ślubie w 1892 roku zamieszkała w majątku Bronów a potem wraz z szóstką dzieci w folwarku w Gusinie. Zetknęła się z życiem wsi, z folklorem, który wywarł wpływ na jej twórczość. W swoich utworach opisywał często sieradzką wieś, dom w Bronowie i okoliczne pola, lasy. W Bronowie przeżyła pierwsze miesiące powstania styczniowego co zawarła w wierszu pt.

„ O Zarembie ( 1863 w sierpniu pod Sędziejowicami)”.

A w Sieradzkiej ziemi
W Łokietkowej ziemi
Zniósł tam Moskwę Taczanowski
Z kosyniery swemi.
Garstka się ostatnia
Na cmentarzu broni,
Nie wyjdzie tam żaden żywy
Z tej śmiertelnej toni.
Biją w niebo głosy,
Machają tam kosy,
A mogilny biały piasek
Pije krwawe rosy.
Wtem leci wśród jęku,
Ranny jeździec w łęku
To Urusow, książę młody,
Puszcza uzdę z ręku.
Już leci, już ginie,
Sił dobył ostatki.
I tak rzecze do Zaremby:
- Jedynak ja matki ...
Ratuj mnie, Polaku,
Ratuj życie moje.
A ja wiernie twej Ojczyźnie
W przyjaźni dostoję!
Chwycił go Zaremba,
Na siodle go trzyma,
Krzyżują się kosy błyskiem
Przed jego oczyma.
- Nie ujdzie nikt żywy-
Książę czy nie Książę -
A Zaremba : - We mnie bijcie!
Bo mnie słowo wiąże.
I odkrył pierś własną,
A zasłonił wroga.
I ocalił syna matce,
Dla miłości Boga.
Tak to polski szlachcic
Stawił się na słowie ...
A ty, jakżeś go dotrzymał,
Książę Urusowie?

Gr. 3. Irena Jurgielewiczowa

Urodziła się 13 stycznia 1903 roku w Działoszynie pod Wieluniem, autorka powieści, opowiadań i sztuk scenicznych dla dzieci. W powieści „ Ten obcy” bez trudu odnajdujemy opisy kojarzące się z realiami tej miejscowości ( wyspa połączona z lądem kładką, teraz mostem, świat lekarski, inteligencki).

Gr. 4. Janina Porazińska

Urodzona w 1888 roku w Lublinie, zmarła w 1971 roku w Warszawie. Autorka pisanych wierszem i prozą książek dla dzieci i młodzieży. Była współzałożycielką czasopisma „ Płomyk”. Autorka pracy o Janie Kochanowskim „ Kto mi dał skrzydła?” Mieszkała przez jakiś czas w majątku pod Widawą.

5. Zapisanie najistotniejszych faktów w formie notatki do zeszytu.

Praca domowa

W grupach przygotujemy wystawkę powieści, tomików poezji, artykułów, wydawnictw pisarzy, którym zajęcia były poświęcone.