Wojny ze Szwecją w II połowie XVII wieku ( Potop szwedzki )

Wojny Rzeczpospolitej ze Szwecją w XVII wieku
( Potop szwedzki)

Konspekt lekcji historii w klasie VI
Treści programowe:
1) Przyczyny wojen ze Szwecją,
2) Najazd Szwedów na Polskę w latach 1655-1660
3) Postawa społeczeństwa polskiego wobec najazdu
4) Skutki wojny.
Po zakończonej lekcji uczeń :
pamięta, zna :
* pojęcia: potop szwedzki, wojna szarpana
* postać Stefana Czarnieckiego
* czas trwania: potopu szwedzkiego (1655-1660) , datę pokoju w Oliwie (1660),
postanowienia pokoju w Oliwie
rozumie:
* znaczenie poznanych pojęć
* przyczyny konfliktu polsko-szwedzkiego w XVII wieku
znaczenie bohaterskiej obrony Częstochowy dla prowadzenia dalszej walki
z najeźdźcą
* przyczyny początkowych niepowodzeń Rzeczypospolitej w czasie potopu
szwedzkiego
potrafi:
* posługiwać się poznanymi pojęciami
* zaznaczyć na taśmie chronologicznej okres 1655-1660
* wyjaśnić przyczyny wojen Polski ze Szwecją
* opowiedzieć o postępowaniu Szwedów wobec ludności polskiej
* wymienić najważniejsze wydarzenia z czasów „potopu”: obrona Jasnej Góry
* wskazać różne postawy społeczeństwa polskiego w czasie najazdu
szwedzkiego
* omówić skutki najazdu szwedzkiego
* wskazać na mapie: Częstochowę, Warkę, Inflanty
wyjaśnić, dlaczego najazd Szwedów nazwano „potopem”

Ścieżka edukacyjna:
Wychowanie patriotyczne i obywatelskie
„Sylwetki wielkich Polaków (artystów, uczonych, polityków, żołnierzy)”

Metody pracy:
 rozmowa nauczająca,
 praca ucznia z mapą , tekstem źródłowym, taśmą czasu

Środki dydaktyczne:
 podręcznik do historii: My i historia, zeszyt ćwiczeń,
 kserokopie mapki – „Walka Polaków z najazdem szwedzkim w połowie XVII wieku”,
 kserokopia schematu „królowie elekcyjni”
 tekst źródłowy: wkroczenie wojsk szwedzkich do Polski ( 25 lipca 1655roku)- Henryk Sienkiewicz, Potop, t.1, Warszawa 1971, s. 147-148
 ilustracje królów elekcyjnych z dynastii Wazów
 T.Biber, M. Leszczyński, Poczet władców Polski, Poznań 1997.
 T.Chrzanowski, Z.Żygulski, Polska skarby wieków, Kraków 2001.

Przebieg lekcji:

Zaangażowanie

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem i celami lekcji. Wykorzystując metodę rozmowy nauczającej przedstawia czasy panowania królów elekcyjnych w Polsce
( rozdanie kserokopii schematu królów elekcyjnych).
Uczniowie obliczają ile lat panowali królowie elekcyjni na tronie Polski wymieniając ich kolejno. Wklejenie kserokopii do zeszytu.

Badanie i przekształcanie:
1. Omówienie przyczyn konfliktu ze Szwecją w XVII wieku.
2. Zaznaczenie przez uczniów na taśmie czasu okresu potopu szwedzkiego.
3. Praca z mapą – zaznaczenie miejsc kapitulacji pospolitego ruszenia.
4. Praca z tekstem źródłowym – moment najazdu Szwedów -jak zachowało się
społeczeństwo polskie – głównie szlachta- w momencie ataku.
5. Opowiadanie nauczyciela – obrona Jasnej góry.
6. Na podstawie podręcznika nauczyciel przedstawia sylwetkę Stefana Czarnieckiego – bohatera walk ze Szwedami, nawiązanie do słów hymnu Polskiego:
„ Jak Czarniecki do Poznania”.
7. Omówienie zakończenia konfliktu i postanowień pokoju w Oliwie
( zaznaczenie na taśmie czasu daty pokoju)

Podsumowanie i refleksja :
 Podsumowanie najważniejszych wydarzeń związanych z tematem – wykonanie
w zeszycie schematu ( potop szwedzki) oraz zadań w zeszycie ćwiczeń,
 Ocena aktywnych uczniów, pochwała i zachęta dla pozostałych do dalszej pracy

Zadanie domowe:
 zadanie pisemne:
1. Oceń w kilku zdaniach postawę społeczeństwa polskiego w XVII wieku
w obliczu zagrożenia państwa najazdem nieprzyjaciela.
Pracę wykonaj w zeszycie : min 1 strona -max 2.