Wpływ alkoholu na zdrowie człowieka

Alkohol towarzyszy człowiekowi praktycznie od zarania jego dziejów i od początku jego obecności ma charakter ambiwalentny. W polskiej rzeczywistości to ambiwalencja odczuwana jest w sposób szczególnie intensywny. W jednych domach i środowiskach alkohol kojarzy się ze świętowaniem i bliskością życzliwych sobie ludzi. W innych - oznacza zniewolenie, degenerację, rozpad życia rodzinnego, czasem także śmierć.

Człowiek jest jedynym bytem na ziemi, który nie tylko może zostać skrzywdzony z zewnątrz, ale który potrafi krzywdzić samego siebie. Radykalną formą krzywdzenia siebie jest popadanie w różnego rodzaju uzależnienia. Choroba alkoholowa jest najczęstszą w naszym kraju formą uzależnień chemicznych. Jest ona też jedną z najbardziej niebezpiecznych społecznie toksykomanii, chorobą powstającą na skutek nadużywania napojów alkoholowych. Nałóg ten prowadzi do spożywania coraz to większych ilości etanolu CH3–CH2OH w celu osiągnięcia chwilowego uspokojenia psychicznego i stanu zadowolenia. Uzależnienie od alkoholu jest chorobą niszczącą człowieka we wszystkich sferach jego aktywności. Prowadzi do degradacji życia psychicznego, duchowego, moralnego i religijnego. Powoduje stopniową utratę wolności i odpowiedzialności. Zaburza więzi interpersonalne oraz uniemożliwia moralne funkcjonowanie w rodzinie i społeczeństwie. Spożywanie alkoholu wywołuje również niekorzystne zmiany w organizmie człowieka. Szkodliwe działanie tej używki polega na niszczeniu komórek nerwowych w korze mózgowej, uszkodzeniu naczyń krwionośnych i przewodu pokarmowego. Ofiarą nadużycia alkoholu niezwykle często pada wątroba: w jej komórkach najpierw odkłada się tłuszcz, ich objętość zwiększa się, wątroba puchnie, a później dochodzi do jej ostrego zapalenia. Jeżeli człowiek nadal upija się, to w wyniku rozrastania się komórek tkanki łącznej wątroba kurczy się i zmniejsza swoją objętość – rozwija się choroba zwana marskością. Na równie ciężkie dolegliwości narażone jest serce. Dochodzi do zwyrodnienia mięśnia sercowego, który przerasta tłuszczem i dlatego traci sprężystość, staje się wiotki. Krew trafiająca do serca uciska osłabione ścianki i rozciąga je, dlatego stopniowo się ono powiększa. Serce staje się coraz słabsze, zaczyna bić apatycznie.

Charakterystyczne dla choroby alkoholowej jest współwystępowanie zaburzeń w funkcjonowaniu żołądka i trzustki, wydzielającej substancje niezbędne do trawienia, w tym insulinę, bez której organizm, nie jest w stanie nie przyswajać węglowodanów. Szczególnie wrażliwy na działanie etanolu jest układ nerwowy. Uszkodzenia tego układu na tle nadużywania alkoholu stwierdza się najczęściej u osób z 10 – 25 letnim stażem systematycznego picia. U podłoża objawów neurologicznych leży najczęściej organiczne uszkodzenie mózgu i obwodowego systemu nerwowego. Zaburzenia w chodzeniu i koordynacji ruchów (ataksja) zaliczają się do najczęściej spotykanych objawów zatrucia alkoholami. Początkowo ataksja występuje nawet po małej dawce, jednak w miarę wzrostu tolerancji na alkohol takie objawy występują dopiero po dużych ilościach. Nie znikają, gdy stan upojenia mija – mogą utrzymywać się przez kilka godzin, czasem nawet całą dobę. W tej fazie choroby spożycie niewielkiej dawki alkoholu „poprawia” chód, sposób poruszania się znowu zaczyna być normalny. Dlatego picie staje się sposobem odzyskiwania sprawności, ale w miarę, gdy tolerancja organizmu na alkohol spada, nierówny chód i nieskoordynowane ruchy pozostają na stałe i nasilają się nawet po małych ilościach alkoholu.

Polineuropatia jest innym skutkiem choroby alkoholowej. Przy polineuropatii cierpi cały obwodowy układ nerwowy. U chorego występują zaburzenia czucia ujawniające się w postaci uporczywych bólów nóg i rąk, czasami bardzo dolegliwych – palenia, rozsadzania od wewnątrz, nieznośnego gorąca. Wrażeniu, że kończymy marzną i drętwieją, towarzyszy potliwość rąk i nóg, jak również skurcze. Specyficzny dla alkoholików ochrypł głos jest wynikiem uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego. Zagrożeniem dla życia chorych jest też uszkodzenie nerwu błędnego, które można obserwować w postaci zaburzeń tętna oraz oddechu. Nierzadko zmiany chorobowe obejmują nerwy czaszki. Kiedy dotknięty jest nerw wzrokowy pogarsza się ostrość widzenia, zwęża pole widzenia, źrenice ospale reagują na światło.

W miarę rozwoju uzależnienia u alkoholików występują rozmaite uszkodzenia układu nerwowego, z których część może się cofnąć, jeżeli przestaną pić. Ale im dłuższy staż picia, tym uporczywiej utrzymują się zaburzenia neurologiczne, bez względu na leczenie.

Alkohol niekorzystnie wpływa też na mechanizmy obronne organizmu. Osoby spożywające systematycznie alkohol bardzo często zapadają na rozmaite infekcje – od banalnego przeziębienia do ciężkich, chronicznych chorób bakteryjnych. Różne choroby u alkoholików leczą się z trudem, często zdarzają się komplikacje, ponadto u pijących stwierdza się dużo częściej niektóre postaci nowotworów.

Wpływ na potomstwo to jeden z najbardziej niebezpiecznych i tragicznych skutków nadużywania alkoholu. Dzieci alkoholików są chorowite i nadmiernie wrażliwe na infekcje. Tempo ich rozwoju psychofizycznego jest wolniejsze, są one podatne na krzywicę, gruźlicę i inne choroby zakaźne. Późno zaczynają siadać, mówić, są mniej wytrzymałe fizycznie.

Alkohol oddziaływuje na każdą komórkę ludzkiego ciała, co przy nadmiernym i długotrwałym spożywaniu powoduje zniszczenie dosłownie w całym organizmie. Ich konsekwencją są choroby i śmierć.


Literatura:

Zoja Najda, „Co psuje alkohol?”, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1988 r.

Natalia Wanda Skinder, „Chemia a ochrona środowiska”, WSiP, Warszawa 1991 r.

Krzysztof Zajączkowski, „Profilaktyka uzależnień a wartości”, Wydawnictwo „Jedność”, Kielce 2002 r.

Marek Dziewiceki, „Nowoczesna profilaktyka uzależnień”, Wydawnictwo „Jedność” 2001 r.