Program przyrodniczo - ekologiczny dla dzieci 5, 6 letnich "Ekoświat"

Program przyrodniczo – ekologiczny
dla dzieci w wieku 5,6 lat

„EKOŚWIAT”

1. Wstęp

Wszyscy stanowimy integralną część świata przyrody. Świata jakże pięknego i ciekawego w swej budowie. Dostarcza on nam pozytywnych wrażeń, ułatwia życie, choć już tak wiele zostało w nim odkryte to jednak wciąż jest dla nas nieznany.
Człowiek od zarania dziejów żyje i obcuje z przyrodą, lecz coraz częściej korzystając z jej dóbr doprowadza do nieodwracalnych w skutkach następstw. Zanieczyszczone powietrze, gleba, ginące gatunki roślin i zwierząt „wołają o pomoc”.
Jednakże zadaje się, jest to niemy głos, głos, który słyszą nieliczni i tylko oni starają się wpłynąć na ochronę środowiska.
Ważne jest by to wołanie usłyszeli najmłodsi ci, którzy w przyszłości podejmować będą ważne decyzje niejednokrotnie mające wpływ na losy Ziemi.
Program ten skierowany jest do dzieci w 5,6 lat. Jak wiadomo dziecko w tym okresie rozwoju pojmuje świat całościowo, jest zaciekawione tym, co go otacza. Kształtuje swoje postawy w oparciu o wzorce dorosłych.
Dlatego należy dziecku dostarczyć możliwości poznawania przyrody poprzez aktywny i bezpośredni kontakt z nią i jej zjawiskami. Mały człowiek powinien mieć możliwość obserwować, badać, eksperymentować, odkrywać. Działania te uwrażliwią go na piękno natury i przybliżą wpływ działalności człowieka na otoczenie. Dodatkowo dostarczane przez dorosłych prawidłowe postawy wobec przyrody w przyszłości wpłyną na podejście młodego człowiek do spraw ochrony środowiska. Ponadto wersja ów programu została rozszerzona o treści prozdrowotne mające na celu kształtowanie odpowiednich nawyków zdrowotnych.

2. Główne założenia programu.

Program edukacji przyrodniczo - ekologicznej „ EKOŚWIAT ” jest przeznaczony do pracy z dziećmi w wieku 5,6 lat. Zawarte w nim treści mogą być realizowane w dowolnej kolejności i modyfikowane w zależności od potrzeb i zainteresowań dzieci danym tematem.
Głównym wyznacznikiem programu jest specyfika rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym. Jest to okres szczególnej wrażliwości dzieci na przyrodę i podatności na oddziaływania najbliższego środowiska.
Najważniejszym założeniem jest podnoszenie wśród małych dzieci poziomu wiedzy z dziedziny ekologii i ochrony środowiska, kształtowanie odpowiednich postaw wobec otoczenia. Wzbudzanie zainteresowania bogactwem przyrodniczym Polski
Program przeznaczony jest do realizacji w grupach wiekowych dzieci 5,6 letnich w przedszkolu, został opracowany w oparciu o Podstawę Programową Wychowania Przedszkolnego z dnia 31 sierpnia 2007r. DZ.U. 2007 Nr 157 poz. 11.00. i dostosowany do nowej podstawy programowej z dnia 23.12.2008r DZ.U. 2009 Nr 4, poz.17.

Zadania z podstawy programowej;
Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole powinno osiągnąć następujące umiejętności zgodnie z następującymi obszarami;
Obszar 3 Wspomaganie rozwoju mowy
1) zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, stara się mówić poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym;
2) mówi płynnie, niezbyt głośno, dostosowując ton głosu do sytuacji;
3) uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych sprawach;
Obszar 4 Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.
1) przewiduje, w miarę swoich możliwości, jakie będą skutki czynności manipulacyjnych na przedmiotach (wnioskowanie o wprowadzanych i obserwowanych zmianach)
3) stara się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbuje przewidywać, co się może zdarzyć.
Obszar 5 Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.
1) dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia;
2) dostrzega związek pomiędzy chorobą a leczeniem, poddaje się leczeniu, np. wie, że przyjmowanie lekarstw i zastrzyki są konieczne;
Obszar 6 Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.
3) zna zagrożenia płynące ze świata ludzi, roślin oraz zwierząt i unika ich;
4) wie, że nie może samodzielnie zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych (np. środków czystości);
Obszar 11 Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń.
1) rozpoznaje i nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się
na niebezpieczeństwo wynikające z pogody, np. nie stoi pod drzewem
w czasie burzy, nie zdejmuje czapki w mroźną pogodę;
2) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji,
np. że będzie padał deszcz, śnieg, wiał wiatr; stosuje się do podawanych informacji w miarę swoich możliwości.
Obszar 12 Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.
1) wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych, np. na polu, na łące, w lesie;
2) wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt (przestrzeń życiowa, bezpieczeństwo, pokarm) i wzrostu roślin (światło, temperatura, wilgotność);
3) potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i pomóc im, np. przetrwać zimę.

3.Cele programu edukacji ekologicznej w przedszkolu.

Edukacja dzieci przedszkolnych z zakresu przyrody i ekologii ochrony stanowi świadomą i zamierzoną (celową, planowaną, systematyczną i stopniową) działalność nauczyciela względem dzieci i przy ich aktywnym udziale.

CELE OGÓLNE PROGRAMU:
-Kształtowanie emocjonalnego stosunku do określonych zjawisk przyrodniczych i czynów człowieka.
-Rozumienie zależności działalności człowieka na środowisko naturalne.
-Poznawanie sposobów ochrony środowiska.
-Poznawanie zjawisk zachodzących w przyrodzie przez badanie, eksperymentowanie, przeżywanie, poszukiwanie.
-Kształtowanie umiejętności dostrzegania zjawisk zachodzących w różnych ekosystemach.
-Nabywanie wiedzy dotyczącej budowy i czynności życiowych organizmów żywych oraz ich związku ze środowiskiem.
-Rozwijanie zamiłowania do poznawania różnorodności środowisk, poprzez ich bezpośrednią obserwację.
-Kształtowanie nawyku dbania o własne i zdrowie innych.

4. Cele szczegółowe wynikające z założenia programu.

CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU

Dziecko zdobywa podstawowe wiadomości i umiejętności:

•Używa słownictwa o treści przyrodniczo-ekologicznej.
•Wymienia ekosystemy, obiekty i zjawiska w najbliższym środowisku.
•Wymienia cechy charakterystyczne leśnych rośli i zwierząt.
•Tworzy łańcuchy pokarmowe w różnych ekosystemach (las, łąka, morze).
•Określa zależności między zwierzętami i roślinami w ekosystemie lasu, łąki, morza.
•Dostrzega nieprawidłowości i reaguje na nie w trosce o przyrodę.
•Uczestniczy w działaniach mających na celu ochronę i zapobieganie dewastacji środowiska.
•Określa znaczenie wody dla ludzi, zwierząt i roślin.
•Rozumie stałość obiegu wody w przyrodzie i przyczy jej występowaniaw różnych postaciach.
•Posiada właściwy nawyk dotyczący oszczędzania wody.
•Podejmuje próby samodzielnego eksperymentowania.
•Samodzielnie wysnuwa wnioski.
•Wymienia źródła energii i sposoby jej oszczędzania energii.
•Posiada nawyk segregowania odpadów.
•Określa cel tworzenia Parków Narodowych i Rezerwatów Przyrody.
•Wymienia gatunki roślin i zwierząt chronione w Polsce. (orzeł, bocian czarny, bóbr, nietoperz, suseł, salamandra plamista, bażant, dzięcioł, świstak, wilk, ryś kozica, cis, limba, zawilec, przebiśnieg, kosodrzewina).
•Wymienia sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym.
•Wymienia przyczyny chorób.
•Określa znaczenie prawidłowego odżywiania się.
•Rozumienie konieczność prowadzenia zdrowego stylu życia.

Tematyka programu.

-Różnorodność środowiska przyrodniczego. (Las, łąka, morze ich struktura, bogactwo roślin i zwierząt, zależność pomiędzy zwierzętami a roślinami.)
-Woda niezbędna do życia. (Obieg wody w przyrodzie, właściwości, racjonalne wykorzystanie wody przez człowieka, środowisko życia zwierząt i roślin, sposoby dbania o zasoby wodne.)
-Jak ochronić naszą planetę przed zagładą? (Negatywny wpływ działalności człowieka na środowisko, sposoby radzenia sobie z zanieczyszczeniem środowiska, segregacja odpadów.)
-Od nasionka do rośliny. (Wzrost roślin, poznanie procesu fotosyntezy jako sposobu odżywiania się roślin, zrozumienie znaczenia roślin dla życia człowieka.)
-Parki Krajobrazowe w Polsce. ( Tworzenie przez człowieka gatunków roślin i zwierząt pod ochroną jako jeden ze sposobów dbania o ginącą naturę.)
-Meteorologia, co to takiego? (Określanie zjawisk atmosferycznych, przybliżenie pracy meteorologów, samodzielne prowadzenie obserwacji zjawisk pogodowych.)
-Ja i moje ciało (Rozwijanie zainteresowań złożonością organizmu ludzkiego).
-Dbam o swoje zdrowie (Kształtowanie nawyku dbania o zdrowie).

6. PLANOWANE DZIAŁANIA - TREŚCI EDUKACYJNE :

I. Różnorodność środowiska przyrodniczego
Działania;
Wzbudzanie zainteresowania życiem roślin i zwierząt leśnych.
Sposób realizacji;
•Usystematyzowanie wiedzy na temat wyglądu lasu
w oparciu o dotychczasową wiedzę i opowieści nauczyciela.
-Co to jest las?
-Piętra roślinności lasu.
•Zapoznanie z charakterystyczną roślinnością lasu
-Drzewa iglaste, liściaste.
-Przystosowanie się roślin do życia w lesie.
•Ukazanie różnorodności leśnych zwierząt.
-Życie i cechy charakterystyczne leśnych zwierząt. (dzik, wilk, sarna, lis, sowa, dzięcioł)
•Wprowadzenie pojęcia piramidy pokarmowej
-Przybliżenie zależności między roślinami i zwierzętami leśnymi.
-Wprowadzenie pojęcia łańcucha pokarmowego.
-Tworzenie własnych łańcuchów pokarmowych z różnych materiałów. (sylwety roślin i zwierząt)

Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia piętra roślinności lasu.
- Klasyfikuje drzewa wg cechy iglaste liściaste.
- Obserwuje i samodzielnie wysnuwa wnioski.
- wymienia leśne zwierzęta.
- Określa zależności między roślinami a zwierzętami.
- Tworzy własne łańcuchy pokarmowe.

Działania;
Ukazanie specyfiki ekosystemu łąki.
Sposób realizacji;
•Obserwacja roślin i zwierząt w trakcie spaceru na łąkę.
•Rozpoznawanie roślin i zwierząt spotkanych na łące zapoznanie z tymi, których nie widziały dzieci.
-Tworzenie tablicy tematycznej „Łąka” przypinanie gotowych sylwet zwierząt i roślin.
-Rozmowa nt. charakterystycznych cech wyglądu i sposobu życia żaby, zająca, skowronka.
- Tworzenie łańcucha pokarmowego ekosystemu łąki.
Oczekiwane rezultaty;
- Aktywnie uczestniczy w spacerze.
- Rozpoznaje i opisuje zwierzęta i rośliny charakterystyczne dla ekosystemu łąki

Działania;
Wpływ środowiska wodne na wygląd zwierząt w nim żyjących.
Sposób realizacji;
•Oglądanie filmu i ilustracji o morskich głębinach.
-plakat morskie głębiny.
-Rozmowa na temat charakterystycznych cech ryb i zwierząt morskich.
- Sposoby przystosowania się roślin i zwierząt do życia w środowisku wodnym.
Oczekiwane rezultaty;
- Wymianie zwierzęta zamieszkujące morskie głębiny.
- Określa cechy charakterystyczne ryb.

II. Meteorologia – co to takiego?
Działania;
Przybliżenie pracy meteorologa.
Sposób realizacji;
•Przybliżenie pracy meteorologa, oglądanie fragmentu prognozy pogody.
•Zapoznanie z przyrządami do określania prognozy pogody.
•Rozmowa nt. zjawisk atmosferycznych charakterystycznych dla poszczególnych pór roku.
-burza,
-wiatr,
-deszcz
-śnieg
•Zapoznanie z oznaczeniami zjawisk atmosferycznych na mapie pogody.
-Prowadzenie kalendarza pogody.
Oczekiwane rezultaty;
- Określa zjawiska atmosferyczne.
- Wymienia przyrządy meteorologiczne.
- Prowadzi kalendarz pogody.
- Wymienia zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku.

III. Woda niezbędna do życia
Działania;
Zapoznanie z obiegiem wody w przyrodzie.
Sposób realizacji;
•Próby odpowiedzi na pytanie skąd bierze się woda w oparciu o własne doświadczenia.
-Omówienie schematu obiegu wody w przyrodzie
-Wykonanie samodzielnego schematu.
-Stworzenie plakatu „Do czego potrzebna jest woda, ludziom, rośliną, zwierzętom.
- „Znaczenie wody w życiu człowieka?” – próba odpowiedzi na pytanie w oparciu o baśń ludową „Sobotnia gór” T. Jodełko – Burzecki
Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia źródła wody.
- Opisuje obieg wody w przyrodzie.
- Wykonuje schemat obiegu wody.

Działania;
Próby określenia wpływu człowieka na wodę.
Sposób realizacji;
•Uświadomienie znaczenia działalności człowieka na środowisko wodne.
( opowieści, film, wiedza dzieci)
•Przedstawienie potencjalnych trucicieli zbiorników wodnych. (ilustracje, film)
•Szukanie sposobów jak można zadbać o czystość wód.
- Przedstawienie długości życia śmieci w wodzie.
•Zapoznanie z oczyszczalniami ścieków. (biologiczno – mechaniczne, biologiczno – chemiczne, trzcinowe)
- Wykonanie doświadczenia oczyszczanie wody przez filtrowanie z użyciem gliny, tkaniny, waty, piasku, żwiru.
Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia trucicieli wody.
- Określa skutki, jakie wiążą się z zanieczyszczeniami wody.
- Określa, w jaki sposób można oczyszczać ścieki.

IV. Jak chronić naszą planetę przed zagładą?
Działania;
Uwrażliwienie na problem śmieci w najbliższym otoczeniu – wyrabianie trwałego nawyku segregowania odpadów.
Sposób realizacji;
•Zorganizowanie „wystawy śmieci” pochodzących z gospodarstwa domowego, ćwiczenia w umiejętnym segregowaniu odpadów.
•Zapoznanie ze słownictwem; recykling, selektywna zbiórka odpadów, makulatura itp.
•Wyznaczenie w sali miejsca na zbiórkę makulatury i plastiku.
•Próby odnalezienia możliwości wykorzystania odpadów.
- Wykonanie z różnych odpadków zabawki.
•Udział w akcji „Sprzątanie Świata”
Oczekiwane rezultaty;
- Segreguje śmieci
- Bierze udział w akcji sprzątanie świata
- Używa poprawnie słownictwa z zakresu ekologii
- Podejmuje próbę twórczego wykorzystania odpadów.
- Posiada nawyk wyrzucania śmieci w odpowiednie miejsca.

Działania;
Uświadomienie znaczenia energii w życiu człowieka.
Sposób realizacji;
•Zapoznanie z różnymi rodzajami energii na podstawie zgromadzonego materiału ilustracyjnego;
-wiatrowa i słoneczna,
-wodna,
-spalania węgla
•Ukazanie znaczenia prądu w życiu człowieka na podstawie treści wiersza J. Tuwima „Pstryczek”
•Urządzenia zasilane prądem – zasady bezpiecznego obchodzenia się z nimi.
Sposoby oszczędzania energii.
Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia źródła energii.
- Określa znaczenie energii dla człowieka.
- Przestrzega zasad bezpieczeństwa w kontaktach z urządzeniami elektrycznymi.

V. Od nasionka do rośliny
Działania;
Obserwowanie roślin w naturalnym środowisku i kąciku przyrody.
Sposób realizacji;
Spacer po ogrodzie przedszkolnym
-Rozpoznawanie roślin z dokonaniem podziału na drzewa, krzewy, kwiaty.
-Określenie części roślin
•Zapoznanie ze schematem rozwoju roślin.
•Obserwacja i porównywanie nasion i cebulek roślin.
•Założenie hodowli fasoli – doświadczenie co jest potrzebne roślinie do życia (ustawienie słoików w jasnym i ciemnym miejscu)
•Przybliżenie procesu fotosyntezy – ukazanie sposobu odżywiania się roślin.
- Ciekawostki na temat roślin żywiących się owadami.
Oczekiwane rezultaty;
Wymienia części roślin.
- Określa cykl rozwoju fasoli.
- Uczestniczy w obserwacji.
- Wymienia co roślinie jest potrzebne do życia.

VI. Parki krajobrazowe w Polsce.
Działania;
Kształtowanie właściwych postaw wobec roślin i zwierząt.
Sposób realizacji;
•Przybliżenie pojęcia Parku krajobrazowego.
-Przedstawienie mapy parków.
-Próba odpowiedzi na pytanie, „Dlaczego ludzie tworzą parki krajobrazowe?”
•Zapoznanie z wybranymi gatunkami chronionymi w Polsce. (orzeł, bocian czarny, bóbr, nietoperz, suseł, cis, limba, zawilec)
- Wycieczka do Zoo.
•Ukazanie piękna Tatrzańskiego, Wolińskiego i Kampinoskiego Parku Narodowego.
- Bogactwo roślin i zwierząt, położenie, logo.
Oczekiwane rezultaty;
- Określa cel tworzenia parków krajobrazowych.
- Wymienia wybrane gatunki chronione roślin i zwierząt w Polsce
- Wymienia nazwy i logo parku Tatrzańskiego, Wolińskiego, Kampinoskiego.

VII. Ja i moje ciało.
Działania;
Rozwijanie zainteresowań złożonością organizmu człowieka.
Sposób realizacji;
•Zapoznanie ze zmysłami człowieka
-Określenie jaki narząd odpowiada za dany zmysł.
-Przybliżenie znaczenia zmysłu smaku i węchu poprzez obserwację i eksperymenty (próbowanie różnych produktów, wąchanie różnych substancji)
-Jak należy dbać o zmysł słuchu?
*Przybliżenie funkcjonowania i złożoności wybranych układów ludzkiego organizmu;
-Zapoznanie z układem krwionośnym i oddechowym (budowa, funkcje krwi)
-Zapoznanie z układem szkieletowym człowieka (budowa i funkcje)
-Zapoznanie z układem pokarmowym (budowa i funkcje, próby odpowiedzi na pytanie co się dzieje z tym co jemy?)
Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia z jakich układów zbudowane jest ciało człowieka (pokarmowy, szkieletowy, krwionośny, oddechowy)
- Wymienia ważne części układu krwionośnego (serce, żyły, tętnice)
- Wymienia ważniejsze części układu pokarmowego (jama ustna, żołądek, jelita)
- Wymienia funkcje poznanych układów.

VIII. Dbam o swoje zdrowie.
Działania;
Uświadomienie wpływu bakterii i wirusów na życie człowieka.
Sposób realizacji;
•Szukanie odpowiedzi co wywołuje choroby?
-Przybliżenie wyglądu u złożoności wirusów i bakterii.
-Negatywny wpływ wirusów i bakterii na człowieka.
-Pozytywne bakterie i ich rola w życiu człowieka.
Oczekiwane rezultaty;
- Rozpoznaje na ilustracji wirusy i bakterie.
- Wymienia negatywny wpływ wirusów i bakterii na człowieka.
-Określa znaczenie pozytywnego wpływu bakterii na życie człowieka.

Działania;
Kształtowanie nawyku dbania o własne i zdrowie innych.
Sposób realizacji;
•Sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym;
-ukazanie sposobów zapobiegania chorobom (odpowiedni strój, szczepienia, higiena, badania profilaktyczne, ruch, itp.)
•Uświadomienie jak ważne dla zdrowia jest prawidłowe odżywianie;
-Pojęcie witaminy.
-Piramida żywieniowa.
-Prawidłowy jadłospis.
•Zapoznanie ze sposobami reagowania gdy ktoś źle się czuje;
-Próby odpowiedzi na pytanie co zrobić gdy ktoś się skaleczy, ma temperaturę, krwotok z nosa itp.
-Pokaz pierwszej pomocy.
-Co zrobić by nie zarazić innych; wyrabianie nawyków zgodnych zaleceniami sanepidu.
Przybliżenie pracy lekarza, pielęgniarki, laboranta
Oczekiwane rezultaty;
- Wymienia sposoby zapobiegania chorobom.
- Określa znaczenie prawidłowego odżywiania.
- Tworzy piramidę żywieniową z wycinków z gazet.
- Określa sposób reagowania, gdy ktoś źle się poczuje.
- Opisuje pracę lekarza, pielęgniarki
- Zadaje pytania i szuka na nie odpowiedzi

7. Procedury osiągania celów.

METODY PRACY :
•metody podające (przyswajanie): opowiadanie, pogadanka, wiersze, piosenki,
•metody problemowe (odkrywanie): gry dydaktyczne, giełda pomysłów
„Burza mózgów”, prace badawczo- rozwojowe, zajęcia terenowe, obserwacje, eksperymentowanie,
•metody aktywizujące (przeżywanie) : ćwiczenia, gry dydaktyczne, zabawy intelektualne : krzyżówki, rebusy, rozsypanki.

FORMY PRACY:

•zabawa oraz inne formy działalności dzieci pozwalające na rozwijanie własnej inicjatywy,
•spacery , wycieczki,
•zajęcia organizowane przez nauczycielkę z całą grupą lub w małych zespołach,
•udział w akcjach organizowanych w przedszkolu,
•udział w konkursach, quizach, turniejach.

8. Ewaluacja programu.

W ewaluacji uwzględnia się opinie wychowanków, rodziców, nauczycieli, pracowników, przedstawicieli organów prowadzących oraz sugestie nadzoru pedagogicznego.

Sposoby ewaluacji:

•analiza dokumentów,
•obserwacja dzieci w czasie zabaw i zajęć,
•zaangażowanie i udział w akcjach proekologicznych,
•ocena realizacji Programu Przyrodniczo – ekologicznego „EKOŚWIAT”
na Radzie Pedagogicznej.