Proces wychowania dziecka izolującego się od rówieśników według książki H. Muszyńskiego "Zarys teorii wychowania"

PROCES WYCHOWANIA DZIECKA IZOLUJĄCEGO SIĘ OD RÓWIEŚNIKÓW WEDŁUG KSIĄŻKI H. MUSZYŃSKIEGO „ZARYS TEORII WYCHOWANIA”

Jednym z najbardziej znanych współcześnie pedagogów i psychologów społecznych jest Heliodor Muszyński. Zainteresowania naukowe Muszyńskiego obejmują problemy psychologiczne wychowania moralnego, teorię wychowania moralnego i społecznego, system i program wychowania w warunkach ustroju socjalistycznego, psychologię społeczną oraz podstawy metodologii pedagogicznej. Jego system wychowania zyskał dużą popularność w kraju i za granicą.
Proces wychowania według Heliodora Muszyńskiego to: „ciąg działań wychowawczych podejmowanych indywidualnie lub zbiorowo w celu stopniowego wywołania określonej przemiany w osobowości wychowanka, przy czym kolejność tych działań jest odpowiednio dostosowana do przebiegu wywoływanej przez nie przemiany”.
„Struktura danego procesu wychowania to kolejność następowania po sobie wszystkich składowych sytuacji wychowawczych odpowiadająca ustalonej kolejności realizacji wszystkich celów operacyjnych”.
W pracy przedstawiam problemem wychowawczy jakim jest izolowanie się dziecka od rówieśników, zaś celem pomoc w nawiązaniu przyjaźni z rówieśnikami w klasie szkolnej.
Problem ten przedstawię na następującym przykładzie.
Kasia – lat 8, uczennica klasy II. Pochodzi z dobrze sytuowanej rodziny. Jest jedynaczką, rodzice poświęcają jej każdą wolną chwilę.
Kasia chętnie uczęszcza do szkoły. Jest dobrą uczennicą. Ładnie pisze, czyta, liczy. Lubi rysować, ćwiczyć lecz na lekcjach jest mało aktywna, jednak zapytana udziela prawidłowej odpowiedzi. W kontaktach z rówieśnikami jest bardzo nieśmiała. W klasie raczej nie zauważana, nie przyjaźni się z nikim, zawsze stoi na uboczu. W trudnych sytuacjach wykazuje tendencję do wycofywania się.
Takie zachowanie uniemożliwia Kasi właściwe funkcjonowanie w środowisku szkolnym i może doprowadzić do całkowitego odrzucenia dziecka przez grupę. Aby podnieś prestiż Kasi w grupie uczniowskiej nauczyciel powinien otoczyć dziewczynkę szczególną opieką.

Posługując się przykładem Heliodora Muszyńskiego przedstawiam rozwiązanie wyżej wymienionego problemu w 5 etapach składających się na strukturę procesu wychowania.

I Wdrażanie wychowanków do pożądanych form uzewnętrznionej (działanie) lub uwewnętrznionej (myślenie, przeżywanie) aktywności.

1. Na początku wychowawca przeprowadza spokojną rozmowę, w której okazuje ciepło i zrozumienie dla trudności Kasi.
Chcąc poznać stany emocjonalne dziewczynki zadaje następujące pytania:
• Czy lubisz chodzić do szkoły? – Tak.
• Czy lubisz dzieci w klasie? – Tak.
• Kogo najbardziej lubisz? – Magdę.
• Dlaczego podczas przerw rzadko przebywasz z Magdą i koleżankami? – Wstydzę się. Nie wiem o czym rozmawiać. Boję się, że mnie będą wyśmiewać.
• Nie jest Ci smutno samej? – Czasami tak.
• Czy ktoś z klasy zrobił Ci jakąś przykrość? – Nie.
• Czy wiesz, co to jest przyjaźń? – Tak.
• Czy chciałabyś mieć przyjaciela? – Tak.
• Czy w domu odwiedzają Cię koleżanki? – Nie, bo rodzice nie wyrażają zgody.
• Dlaczego? – Bo będzie dużo hałasu.
Wynik rozmowy utwierdza wychowawczynię w swoich przypuszczeniach, odnośnie problemu wychowawczego zauważonego u Kasi. Jedno jest pewne - jej nieśmiałość powoduje odizolowanie się od grupy.
2. Wychowawczyni uświadamia Kasi, jak ważny jest kontakt z drugą osobą. Obiecuje pomóc jej przezwyciężyć barierę, jaka dzieli ją od rówieśników. Wymaga to jednak aktywności ze strony dziewczynki i chęci współpracy, na którą Kasia wyraża zgodę.
3. Wychowawczyni nawiązuje kontakt z rodzicami dziecka. Przedstawia im zaistniały problem. Rodzice są zaskoczeni. Ich zdaniem zapewnienie bytu materialnego dziecku i bezpieczeństwa jest najważniejsze. Nigdy nie przywiązywali wagi do rozwoju społecznego dziecka. Kasia nie chodziła do przedszkola, więc nie miała kontaktu z rówieśnikami. Dotychczas rodzice sami odprowadzali i odbierali dziecko ze szkoły.
Pierwszym „małym krokiem” w nawiązaniu więzi z klasą będą powroty Kasi ze szkoły z koleżankami, na co wszyscy wyrażają zgodę. Z każdym dniem Kasia staje się bardziej otwarta.
4. Podczas zajęć nauczyciel stosuje różne środki wychowawcze oraz zachęty w celu wzmocnienia u wychowanków pożądanego zachowania (integracja z grupą) np.:
• Piosenka: „Najlepiej razem”.
• Czytanka: „Mała rączka” (podręcznik do klasy II, „Chodźmy razem”, Maria Bomber - Pełzowska).
• Scenariusz „Ja i inni” .
• Dokańczanie zdań typu: „Mam dobry dzień, gdy...”, „Jestem szczęśliwa, gdy...”.
5. Znając strukturę klasy wychowawczyni wprowadza pewne zmiany. Łączy stoliki, tak żeby dzieci siedziały grupami. W ten sposób częściej przeprowadza ćwiczenia grupowe, co pozwala Kasi zintegrować się z rówieśnikami. Wykorzystują oni wiedzę dziewczynki, podnosi się jej prestiż. Kasia zaczyna sobie zdawać sprawę, że przebywanie w grupie jest czymś miłym, przyjemnym, może sprawiać radość.

II Rozwijanie i utrwalanie dyspozycji do danej aktywności przez ćwiczenie.

1. Nauczyciel stosuje bodźce skłaniające wychowankę do aktywności, stosuje pochwały za pożądaną działalność.
Kasia bardzo lubi rysować i ma ku temu zdolności, co wykorzystuje wychowawca.
• Na lekcjach plastyki dzieci dokonują samooceny swoich prac (Kasi prace są najładniejsze, co daje jej poczucie własnej wartości).
• Nauczyciel „dodaje jej siły” poprzez udział dziewczynki w konkursach szkolnych, w których odnosi sukcesy. Uczy dziecko „przekazywania samemu sobie” nagradzających zwrotów typu: „dobrze zrobiłam”.
• Aby nadać pożądanej aktywność charakter bardziej trwały nauczyciel wybiera Kasię na lidera grupy. W ten sposób dziewczynka uczy się współdziałać w zespole, dobrze radzić w różnych sytuacjach.
• Nauczyciel wprowadza coraz wyższe wymagania. Kasia zostaje klasowym kronikarzem. Do pomocy sama dobiera sobie koleżankę. Nagrodą są pochwały.
• Czynny udział dziewczynki i jej rówieśników w strojeniu klasy na różne okazje przyczynia się do integracji z grupą.
2. Aby wzmocnić aktywność Kasi nauczyciel przeprowadza krąg tematyczny „Między nami uczniami” zgodnie z programem dla klasy II realizowanym na podstawie podręcznika „Już w szkole” (M. E. Piotrowska, M. A. Szymańska).
W ramach zajęć wychowawca pragnie uświadomić dziewczynce i innym wartość koleżeństwa i przyjaźni w życiu każdego człowieka. Pokazuje, że każde zachowanie jest celowe i łączy się z uczuciem, a poprzez odpowiednią aktywność można rozwiązać własne problemy. Kasia dostrzega, że jest taka jak inni, czuje się jedną z nich.
3. Aby uatrakcyjnić zajęcia, a jednocześnie zintegrować Kasię z klasą wychowawczyni często organizuje wycieczki, imprezy klasowe i środowiskowe. Kasia dostrzega, że w grupie jest weselej, łatwiej, a wspólne działania przynoszę lepsze efekty.
4. Chcąc poprawić samoocenę Kasi, zdolnej, ale mało aktywnej uczennicy, nauczycielka powierza jej pomoc w nauce słabszej koleżance. Wzmacnia to w niej poczucie własnej wartości, daje Kasi dużą satysfakcję, wiarę w siebie. Pochwała ze strony nauczycielki jest dodatkowym bodźcem do udzielania dalszej pomocy koleżance.

III Uświadamianie wychowankom znaczenia celów i zasad tej aktywności.

1. Wychowawca rozwija wśród uczniów umiejętność rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych, rozumienie potrzeb, emocji i zachowań innych osób, kształtowanie właściwych relacji interpersonalnych oraz ćwiczenie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Pomaga mu w tym:
• Oglądanie filmu pt.: „Kopciuszek”, a następnie przedstawienie jego fragmentu i identyfikowanie się z przeżyciami głównej bohaterki.
• Realizacja scenariusza pt.: „Kiedy nasz kolega jest smutny”.
• Odegranie scenek dramowych (rozpoznawanie treści przeżywanych emocji).
• Dyskusja na temat: „Co lepsze przyjaźń, czy samotność”.
• Dokańczanie zdania: „Jest mi smutno, gdy...”, „Moim przyjacielem jest..., ponieważ....”, „Lubię chodzić do szkoły, bo...”, „Jestem wesoły, gdy...”.
Po zajęciach nauczyciel i uczniowie dokonują ewaluacji: naświetlają zasady, jak postępować, żeby się czuć dobrze w grupie i z grupą, wskazują na przyczyny i skutki dobrego lub złego samopoczucia w klasie. Odgrywane scenki pozwalają im bliżej zapoznać się z problemem.
2. Nauczyciel dostarcza Kasi okazji do przeżycia pozytywnych doświadczeń społecznych korygujących obraz jej samej.
Do klasy przychodzi nowa uczennica, która jest tak samo nieśmiała jak kiedyś Kasia. Kasia zostaje jej „przewodnikiem”. Ma za zadanie zapoznać ją z resztą grupy, z obyczajami klasy, ze szkołą. Przezwyciężenie wszelkich strachów, negatywnych odczuć i udzielenie pomocy „nowej” jest dużym sukcesem Kasi.

IV Przyswajanie wychowankom ocen i przekonań wzmacniających dyspozycje do pożądanej aktywności.

1. Wychowawca zachęca dziewczynkę i innych uczniów do wyrażania sądów dotyczących konkretnych sytuacji, na podstawie filmu, literatury, teatru. Poprzez działanie człowiek może być bardziej aktywny, przeżywać określoną sytuację i na podstawie tych przeżyć budować przekonania i oceny.
Realizacja scenariusza pt.: „Pracujemy i bawimy się zgodnie”.
2. Nauczyciel konsekwentnie uświadamia Kasi, że należy aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym poprzez dyskusje, ćwiczenia pisemne i plastyczne, odgrywanie ról dającym możliwość ich doświadczania i trenowania:
• W scenariuszu pt.: „Struktura i funkcjonowanie klasy jako grupy” - uświadomienie Kasi, że działania zespołowe przynoszą lepsze rezultaty.
• Naświetlenie w samodzielnej pracy struktury grupowej ukazane jest w „Kolażu grupowym”, gdzie uczestnik przedstawia obraz, który będzie odpowiadał jego rozumieniu pojęcia „grupa”. Nauczyciel ułatwia tutaj samodzielne myślenie, wychowankowie podejmują dyskusje na temat własnej pracy, odrywają role.

V Przyswajanie wychowankowi wiedzy na temat związku między pożądaną aktywnością a życiem społecznym, umożliwiającej rozumienie wielorakich aspektów tych zależności.

1. Wychowawca dostarcza Kasi wiedzy na temat aktywności w różnych działaniach. Proponuje, aby sama znalazła rozwiązanie pewnych sytuacji np.
Wychowawczyni swobodnie rozmawia z Kasią o nowej koleżance, której Kasia jest „przewodnikiem”. Dominika po szkole czuje się bardzo samotna, brak jej koleżanek, nie zna jeszcze dobrze sąsiadów, samotnie spędza czas. Wychowawczyni zastanawia się wraz z Kasią, jak można pomóc Dominice. Kasia proponuje, że zaprosi ją do siebie. Nauczycielka mówi dziewczynce, że to dobry pomysł. Za zgodą rodziców Kasia zaprasza też inne koleżanki i kolegów, i tym sposobem organizuje piknik klasowy na swoim podwórku. Jest wesoło, przyjemnie. Klasa się integruje, co jest bardzo ważne dla Kasi i Dominiki.
2. Nauczyciel wpaja uczniom, aby z każdej sytuacji potrafili wysnuć wnioski i budować własne sądy:
Wychowawca ogłasza „festiwal filmów krótkometrażowych”. Dzieli klasę na grupy. Grupa Kasi ma za zadanie przedstawić sytuację na temat: „Moi przyjaciele i ja”. Podczas przedstawienia nauczycielka zatrzymuje obraz „Stop klatka” i przeprowadza rozmowę w technice 5 poziomów świadomości:
1. Co teraz robisz? – poziom czynności.
2. Dlaczego to robisz? W związku, z czym to robisz? – poziom kontekstu.
3. Co chcesz przez to osiągnąć? – poziom oczekiwań i motywacji.
4. Skąd wiesz, co cię przekonało, że takie zachowanie jest odpowiednie w takiej sytuacji? - poziom modeli i wzorców stosowanych w tej sytuacji, w tej roli.
5. Jakie są twoje zasady? Czym kierujesz się w życiu? - poziom przekonań.
3. Następna aktywność, którą podejmuje Kasia i jej rówieśnicy, polega na dokańczaniu różnych historyjek, co jednoczy grupę, wzbogaca ich wiedzę i myślenie, daje podstawy do przewidywania następstw różnych działań.

ZABAWY DLA DZIECI:

Dla ulepszenia procesu wychowania wychowawca może zastosować dodatkowo różne zabawy, które pomogą jednostce izolującej się zbliżyć się do rówieśników, nawiązać społeczne interakcje.

1. Rosemarie Portmann: „Gry i zabawy przeciwko agresji”, Kielce 2002, s. 81.
Zabawa na budowanie poczucia własnej wartości: „Taki sam i inni”
Żadne dziecko nie jest „lepsze” lub „gorsze” niż inne, każde ma coś wspólnego z pozostałymi mimo wszelkich różnic. Każde jest coś warte. Aby to dostrzec, dzieci muszą zdobyć odpowiednie doświadczenia.
Uczestnicy siedzą tak, by dobrze widzieć resztę grupy. Po kolei otrzymują polecenia, jak na przykład:
• Wstań i dotknij wszystkie dzieci, które mają na sobie coś czerwonego.
• Dotknij każdego, kto ma na nogach sandały.
• Dotknij każdego kto m na ręce zegarek.
• Dotknij każdego, kto jest tak jak ty dziewczynką lub chłopcem.
• Dotknij każdego kto ma włosy takiego samego koloru, co ty.
Jeżeli będziemy częściej powtarzali to ćwiczenie, wtedy dzieciom więcej rzeczy będzie się rzucało w oczy i zbędne stanie się specjalne kierowanie ich uwagi na dane aspekty. Dostrzegą one częściej, co wszyscy mają wspólnego i co powoduje, że dana osoba jest wyjątkowa. Być może odkryją również, że uczestnicy, których nie lubią, pod wieloma względami są tacy sami, jak one.

2. Brigit Fuchs: „Zabawy na rozwiązywanie konfliktów i napięć w grupie”, Kielce 2003, s. 30.
Zabawa społeczna: „Przyjaciel, dobry przyjaciel...”
„...to naturalnie najlepsze, co może być na świecie...” Stwierdzenie to oczywiście nie jest niczym, nowym. Ale jak można zdobyć takich przyjaciół? Być może dzięki tej zabawie uda się przełamać istniejące więzi w społeczności tak, aby nowi partnerzy mogli nawiązać ze sobą kontakt.
Każdy uczestnik w grupie zastanawia się nad tym, która z pozostałych osób szczególnie mu imponuje i dlaczego. Często są to niewielkie sprawy, na przykład ktoś ma perlisty śmiech, ktoś inny zabawnie mówi gwarą albo też opracował imponujący system podporządkowania swoich materiałów do pracy... Mnóstwo ludzi, z którymi chętnie nawiązalibyśmy kontakt. O tym, kto chciałby kogo bliżej poznać, przekonamy się w czasie rozmowy w pełnej zaufania atmosferze. Każdy może otwarcie wymienić wybraną przez siebie osobę i wyjaśnić, co sprawia, że jest ona dla niego tak interesująca. Potem może zapytać tę osobę, czy chce przez jeden dzień spróbować być jego przyjacielem. To, jak bardzo mogą zacieśnić się takie więzi na próbę, pokaże czas. W każdym bądź razie warto to wypróbować.

3. Rosemarie Portmann: „Zabawy rozwijające inteligencję”, Kielce 2003, s. 17.
Zabawa na pozytywne nastawienie wobec własnej osoby: „Reklamowanie samego siebie”
Talenty i zdolności nie wystarczą do rozwijania inteligencji, jeśli nie będziemy z nich korzystać. Ogólnie rzecz biorąc, nie wystarczy czekać, że zostaniemy „dostrzeżeni” – być może nikt nigdy nie zwróci na nas uwagi. Dlatego też ważna i dozwolona jest odrobina reklamy dla siebie samego. Jednakże działa ona najlepiej wtedy, gdy nie jest natarczywa, a mimo to przyciąga wzrok.
We wprowadzeniu do reklamy siebie samego każdy uczestnik przeobraża się w swojej fantazji w dowolny „produkt”, który do niego pasuje, np. napój dodający energii, super samochód itd., a następnie zastanawia się nad plakatem reklamowym dla tego produktu.
Ćwiczenie o można przeprowadzać również w parach. Jest to szczególnie korzystne wtedy, gdy poszczególne osoby nie mają jeszcze wprawy w takim zadaniu. Każdy członek grupy przygotowuje wtedy plakat reklamowy dla swojego partnera. Grupa może także wykonać jeden wspólny plakat dla siebie jako całości. Jakie mocne strony ma ta grupa? Co może ona osiągnąć?

4. Rosemarie Portmann: „Gry i zabawy przeciwko agresji”, Kielce 2002, s. 97.
Zabawa na nawiązywanie nieagresywnych kontaktów: „Jesteśmy wspólnotą”
Dzieci próbują połączyć wszystkie imiona na wzór krzyżówki.
Imieniem wyjściowym jest za każdym razem to, które chcemy szczególnie podkreślić. Na przykład dlatego, że jego właściciel wycofuje się z udziału grupy, a my chcemy mu pokazać, że jest członkiem wspólnoty.

5. Brigit Fucha: „Gry i zabawy na dobry klimat w grupie”, Kielce 1999, s. 58.
Zabawa ucząca autonomii: „Tutaj mieszka”
Kiedy za jakimiś drzwiami znajduje się grupa ludzi, nazywająca się np. „Rodzina Kowalskich”, to nie oznacza to jeszcze, że można tam znaleźć Jasia Nowaka, czy kogoś innego. Dlatego też wykonujemy duży szyld do powieszenia na drzwiach, na których znajdować się będą imiona wszystkich członków grupy. Przecież każdy jest kimś ważnym, o czym – miejmy nadzieję – wiedzą już najmłodsze dzieci. Aby rzeczywiście nikt nie został pominięty, pod szyldem na drzwiach przymocowany zostaje długi kolorowy pasek papieru. Na nim każdy członek grupy zostawił odcisk swojej stopy na znak, że wszyscy tutaj mają twardy grunt pod nogami.
SCENARIUSZE:
„JA I INNI”

Cele operacyjne:
• dziecko posiądzie umiejętność pozytywnego spostrzegania innych
• rozwinie poczucie własnej wartości, poprzez uświadomienie sobie, że potrafi wykonać zadanie
• potrafi spostrzegać i pobudzać wyobraźnię
• nabędzie umiejętność pozytywnego mówienia o sobie i innych
• dostrzeże potrzeby własne i innych

Metody:
• czynna
• słowna
• oglądowa

Formy:
• praca z całą grupą

Przebieg zajęcia:
1. Dzieci maszerują parami dookoła sali. Na symbol odwracają się do siebie buziami. Różne powitania: podanie sobie ręki (cześć, dzień dobry), pomachanie, uśmiech, ukłon, podskok.
2. Nauczycielka podaje temat do dyskusji: „Dzisiaj w szkole mamy dzień dobroci”:
• jak możemy okazywać dobroć swoim kolegom (ustąpić, nie bić się, nie popychać, używać słów: proszę, dziękuję, przepraszam)
• jaki upominek możemy zrobić dla swojego kolegi np. laurka
3. Dzieci maszerują parami dookoła sali, zatrzymują się i odwracają buziami, siadają po turecku. Opisują swojego kolegę w parze np. jakie ma włosy, oczy, buzię, co ma na sobie, następnie dzieci próbują opisywać samego siebie.
4. Zabawa ruchowa:
Gdy muzyka gra dzieci podskakują, gdy ucichnie wykonują polecenia:
• szukamy kolegi, łapiemy się za ręce
• dotykamy się brzuszkami
• dotykamy się policzkami
• dotykamy się kolanami.
5. Dzieci siadają przy stolikach:
• mówiliśmy, że dla swojego kolegi możemy zrobić laurkę, więc przygotujemy taką laurkę
6. Opis wykonania.
7. Marsz dookoła sali parami. Stajemy przed sobą i wręczamy sobie laurki, przy tym dziękujemy.
8. Ukłon – dziękujemy sobie za laurki i zabawę.

„KIEDY NASZ KOLEGA JEST SMUTNY”

Cele operacyjne:
• dziecko potrafi używać określeń charakteryzujących stany uczuciowe
• dziecko podczas wypowiadania się i rozmów wzbogaci swój słownik
• rozwinie pozytywne uczucia wobec innych osób
• potrafi dostrzegać problemy innych ludzi na podstawie zewnętrznych przejawów emocji

Metody:
• pokaz
• rozmowa
• zadania stawiane do wykonania
• kierowanie działalnością dziecka

Formy:
• zajęcia z całą grupą

Przebieg zajęć:
1. Pokaz ilustracji przedstawiającej Kopciuszka.
2. Wypowiadanie się dzieci na temat: „Jak myślicie, co czuje Kopciuszek?
3. Wybieranie spośród emblematów buzi (smutnej, wesołej), wybieranie odpowiednie do odczuć Kopciuszka.
4. Zabawa pantomimiczna polegająca na wyrażaniu gestem i ruchem smutku.
5. Rozmowa kierowana na temat:
• Jak byście pocieszyli Kopciuszka?
• Jak myślicie, co teraz czuje Kopciuszek?
• Jaka buzia teraz pasuje do Kopciuszka?
6. Odgrywanie scenek dramowych np. kiedy spotykamy płaczącego kolegę
7. Za pomocą symboli próby wyrażania gestów i min.
„PRACUJEMY I BAWIMY SIĘ ZGODNIE”
Cele:
• kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie,
• uświadomienie roli uczuć pozytywnych w budowaniu wzajemnych relacji w klasie,
• świadome podejmowanie decyzji dotyczących ustalenia reguł postępowania w grupie,
• przedstawienie za pomocą barwnych linii i plam sceny zbiorowej z uwzględnieniem postaci ludzi – „Nasza wspólna wyprawa”.

Pomoce: przybory szkolne, serduszka, karty z hasłami, reprodukcje obrazów, arkusze szarego papieru, pędzle, farby.

Przebieg lekcji

1.Gra dramowa:
Część I “ Sprzeczka w szkole”
W dramie bierze udział po dwoje dzieci naśladują, że wchodzą do szatni
i przebierają się, a że w szatni jest ciasno zaczynają się popychać, szarpać , dochodzi do kłótni.
Po odegraniu scenki uczniowie dzielą się wrażeniami.
Część II – Dzieci prezentują scenkę ukazując prawidłowe zachowanie w szatni i ponownie mówią o swoich uczuciach.
2. Dyskusja na temat: „Co jest potrzebne, aby zgodnie współdziałać w zespole?”
3. Podział klasy na 3 grupy.
• Nauczyciel wybiera liderów (osoby dobrze czytające) i wręcza im serduszka w różnych kolorach.
• Pozostałe dzieci losują z woreczka serduszka w różnych kolorach, przypinamy serduszka dzieciom.
• Uczniowie dobierają się w grupy według kolorów.
• Liderzy grup odbierają od nauczyciela kartki z hasłami.
• Nauczyciel objaśnia sposób wykonania zadania.
• Liderzy grup odczytują hasła. Wspólnie z pozostałymi członkami zespołu eliminują niektóre z nich i wybierają te, które umieszczają pod napisem „Nasze postanowienia”.

HASŁA DO WYBORU:
Dzieci mówią sobie po imieniu.
Dzieci zwracają się do siebie po nazwisku.

Gdy ktoś mówi, wszyscy słuchają.
Możemy zajmować się swoimi sprawami, gdy ktoś mówi.

Szanujemy się wzajemnie.
Nie zawsze musimy szanować swoje koleżanki i swoich kolegów.

Nie mówimy brzydkich słów.
Gdy nas ktoś zdenerwuje, używamy brzydkich słów.

Pomagamy sobie wzajemnie.
Nie udzielamy sobie pomocy.

Spory rozwiązujemy pokojowo.
Nasze decyzje wymuszamy poprzez kłótnię.

4.Prezentacja przez liderów wybranych haseł.
5.Objaśnianie wyboru, przyklejanie podpisów pod hasłem „Nasze postanowienia” i wywieszenie go.
6.Oglądanie reprodukcji obrazu Tadeusza Makowskiego „Kapela dziecięca”
7.Swobodne wypowiedzi na temat oglądanego dzieła.
8.Plastyczne przedstawienie sceny zbiorowej „Nasza wspólna wyprawa” - malowanie farbami na szarym papierze – praca grupowa.
9.Wypowiedzi na temat prac plastycznych wykonanych przez zespoły.
10.Wystawa prac.

Ewaluacja zajęć

• W klasie czuję się dobrze, gdy...
• Chętnie bawię się z kolegą, kiedy...

„STRUKTURA I FUNKCJONOWANIE KLASY JAKO GRUPY”

Cel:
• uświadomienie uczniom na czym polega działanie zespołowe
• wgląd w różne aspekty funkcjonowania grupy
• nabycie umiejętności poznawania i rozwiązywania problemów
Metoda:
Wykład, praca w grupach, burza mózgów
Pomoce:
kartki, długopisy
Czas:
W zależności od pracy uczniów i problemów klasowych - dwie jednostki lekcyjne

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel dokonuje krótkiej charakterystyki klasy jako grupy.
2. Analiza zjawisk zagrażających dobrej atmosferze i integracji klasy
- każdy uczeń zapisuje na kartce negatywne zachowanie lub zjawisko (np. skarżenie, złośliwe przezywanie, brak lojalności, rywalizacja, plotkowanie, nieumiejętność podejmowania decyzji, nieuważne słuchanie...). Nauczyciel zbiera kartki i wspólnie z klasą dokonują pogrupowania problemów.
3. Nauczyciel dzieli klasę na tyle grup ile problemów, a zadaniem grup będzie opracowanie sposobów ich rozwiązywania.
4. "To jest ktoś, kto..." - to ćwiczenie służy zdobywaniu orientacji na temat tego jak się jest spostrzeganym przez innych.
o Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Każda zastanawia się nad cechami poszczególnych osób z drugiej grupy rozpoczynając od słów: "To jest ktoś, kto...."
o Następuje prezentacja tych zadań i odgadywanie o kogo chodzi - jeżeli ktoś uzna, że jego charakterystyka jest krzywdząca, trzeba to wyjaśnić wspólnie.
5. Kodeks moralny klasy:
Uczniowie wspólnie z nauczycielem formułują kodeks moralny regulującego życie w klasie. Wieszają go w sali.
6. Podsumowanie zajęcia.