Diagnozowanie lateralizacji

Lateralizacja oznacza niesymetryczność jednego z podwójnych organów np. narządów ruchu. Ludzie nie przychodzą na świat z określona lateralizacją lecz w miarę wzrostu i rozwoju zostaje ona ustalona. Zlateralizowanie w zakresie rąk u dzieci możemy obserwować między 2 a 3 rokiem życia .Pomocne w ustaleniu lateralizacji może być stosowanie zabaw , w których dziecko będzie używało rak lub nóg . Jeśli między 5 a 6 rokiem życia nie możemy zaobserwować ustalonej lateralizacji wtedy mówimy o lateralizacji osłabionej mogącej wpływać na rozwój psychomotoryczny dziecka. Lateralizacja uwarunkowana jest lepszym funkcjonowaniem dominującej półkuli mózgu. Większość ludzi zlateralizowana jest prawostronnie lecz badania wykazały, że dzieci w wieku 2-3 lat można obserwować lateralizacje obustronną , wiadomo też ,że dzieci ze skłonnością lewostronną są „ przestawiane „ na stronę prawą .

Problemy z lateralizacją lewostronną
Dzieci z lateralizacją jednorodną nie przejawiają żadnych zaburzeń , nie jest to zjawisko, które należy leczyć , problemem w tym typie lateralizacji może być utrudnienie w korzystaniu z urządzeń , które są przystosowane dla ludzi prawostronnych, problem może stanowić również pisanie mające kierunek od strony lewej do prawej, często prowadzi to do błędów w pisowni, lub brzydkiego pisania, gdyż lewostronność nie pozwala na bieżące monitorowanie tego co jest w danej chwili zapisywane .Dzieci z lateralizacją lewostronną mają również problemy z opanowaniem czytania , gdyż wiodącym okiem jest lewe a dziecko zmuszone jest czytać od strony prawej, prowadzi to do mylenia liter podobnych , inwersji dynamicznej , nieprawidłowego odczytywania symboli lub opuszczania wersów tekstu.
W dzisiejszym społeczeństwie technika wychodzi naprzeciw osobą zlateralizowanym lewostronnie tworząc urządzenia dopasowane do potrzeb tych osób .

Lateralizacja skrzyżowana
Mówimy o niej wtedy gdy dominujące narządy używane są naprzemiennie.
Możemy wyróżnić sześć kombinacji tej lateralizacji
a) Lewa ręka, lewe oko, prawa noga
b) Lewa ręka, prawe oko, prawa noga
c) Lewa ręka, prawe oko, prawa noga
d) Prawa ręka ,prawe oko, lewa noga
e) Prawa ręka, lewe oko, prawa noga
f) prawa ręka ,lewe oko, lewa noga
Dzieci z lateralizacja skrzyżowaną mogą popełniać błędy w pisaniu takie same jak dzieci z lateralizacją lewostronną, wystąpić mogą problemy z czytaniem i wykonywaniem wszystkich czynności związanych z dobą koordynają ręki i oka. Dzieci mają także mniejsze osiągnięcia w sporcie wymagającym celnego rzutu, szybkiego zwrotu lub skomplikowanych ruchów. Ich poziom fizyczny jak i plastyczny jest nieco niższy niż u rówieśników. Mogą wystąpić także problemy w dorosłym życiu przy codziennych czynnościach np. szycie, pisanie na komputerze, obsługa urządzeń , jazda na rolkach.

Sposoby metody diagnozowania lateralizacji
Właściwe zdiagnozowanie i terapia zależy w dużej mierze od obserwacji rodziców, działania nauczycieli i specjalistów z poradni psychologiczno- pedagogicznej.
W badaniu możemy wykorzystać testy standaryzowane, anamnezę i obserwację.
Przy obserwacji dziecka powinniśmy zwrócić uwagę na proste czynności a następnie te bardziej złożone np. wycinanie, malowanie , mycie zębów. Bierzemy również pod uwagę reakcje odruchowe np. gestykulacja, wyciąganie ręki, a jeszcze później obserwujemy czynności wyuczone np. kozłowanie piłki.
Anamneza jest rodzajem wywiadu podczas , którego rodzić zostanie zapytany o to której ręki dziecko używa, co jest źródłem niepokoju, czy podejmowali próby „ przestawienia „ dziecka.
Aby badanie zostało przeprowadzone w sposób obiektywny muszą zostać spełnione warunki:
a)Osoba badająca musi bardzo dobrze znać zadania testowe
b) Powód badania nie może zostać ujawniony dziecku
c) Dziecko zawsze stoi lub siedzi na wprost badającego
d)Badania muszą być prowadzone wg. ściśle określonej instrukcji
e)Wszystkie materiały ćwiczeniowe muszą znajdować się w niedalekiej odległości i być odpowiednio przygotowane

Przy badaniu lateralizacji możemy zastosować arkusz R.Zazzo składający się z sześciu prób:
• Rozdawanie kart
• Próba marionetki
• Podglądanie
• Celowanie
• Gra w klasy
• Kopanie
Badanie może odbyć się również metodą Z. Matejckai Z.Zlaba
Zadania w nim zawarte to”
• Wkładanie kółeczek
• Wyjmowanie klucza
• Wrzucanie piłeczki do pudełka
• Zdejmowanie wieczka z puszki
• Ściskanie ręki
• Łapanie się za ucho i nos
• Sięganie jak najwyżej
• Klaskanie
• Igła i nic
• Lunetka
• Monoptoskop

Literatura:
Tarkowska J. Przyczyny trudności w nauce czytania i pisania uczniów klasy I, Życie Szkoły 1985 nr 12
Górna E. Zaburzenia rozwoju i ich wpływ na niepowodzenia szkolne, Życie szkoły 2003 nr 7