Wybuch Powstania Kościuszkowskiego 1794 r. - przysięga Tadeusza Kościuszki

KONSPEKT ZAJĘĆ Z HISTORII DLA KLASY II GIMNAZJUM
CZAS TRWANIA: 45 min
KLASA: II gimnazjum

TEMAT:

Cele:
- zapoznanie z sytuacją panującą na ziemiach Rzeczpospolitej
- podkreślenie roli wybitnych jednostek w historii
- uzupełnienie wiadomości o nowej informacje
- rozszerzenie zakresu treści nowymi terminami: insurekcja, naczelnik powstania, niepodległość, zaborca
- rozwijanie wyobraźni historycznej pozwalające na wierne odtwarzanie historycznego materiału
- kształcenie szacunku dla bohaterów
- posługiwanie się nowo zdobytą wiedzą w sytuacjach poznawczych

Umiejętności:
- Umie posługiwać się mapą
- rozumie zakres pojęć: insurekcja, naczelnik powstania
- wiernie odtwarza wydarzenia historyczne
- zna wybitne postacie danego okresu
Metoda pracy: praca pod kierunkiem nauczyciela, drama
Formy pracy: indywidualna praca ucznia, grupowa, nauczyciel i uczeń
Środki dydaktyczne: mapa ścienna „Polska w okresie rozbiorów” sylwetka Ignacego Potockiego, Hugo Kołłątaja, Antoniego Madalińskiego, Tadeusza Kościuszki, Reprodukcja obrazu „Przysięga Tadeusza Kościuszki” i rekwizyty: tekst przysięgi, chusteczki, drewniane kosy, mapki dla każdego ucznia do uzupełnienia, koperty, tabelki.

Przebieg zajęć
I . Czynności wstępne
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie obecności
2. Sprawdzenie pracy domowej
3. Przypomnienie wiadomości wiążących się z nowym tematem
a) nauczyciel zadaje pytania
- Jak postąpili targowiczanie po objęciu władzy w Polsce?
- Które państwa dokonały drugiego rozbioru Polski?
Uczniowie odpowiadają (poprawna odpowiedź jaka powinna paść na zadane pytania)

- Przywracają dawny porządek, unieważnili większość uchwał Sejmu Czteroletniego i postanowień Konstytucji! Myśleli tylko o sobie.
- W drugim rozbiorze Polski wzięły udział Rosja i Prusy
b) nauczyciel prosi wskazać na mapie zagarnięte ziemie przez Rosję i Prusy.
- Chętny lub wybrany przez nauczyciela uczeń pokazuje na mapie zagarnięte ziemie.
II. Wprowadzenie do tematu
1. Przeniesiemy się teraz myślami na nasze polskie ziemie i zobaczymy co działo się po drugim rozbiorze.
Nauczyciel odsłania napis z tematem lekcji i zagadnieniem
Powstanie Kościuszkowskie (1794r.) – przysięga Tadeusza Kościuszki.

Odczytanie tematu przez dobrze czytającego lub chętnego ucznia.
Nauczyciel wyjaśnia że podane zagadnienie omówione będzie na podstawie wcześniej opracowanego tekstu pt. „Przysięga”.

Informacja nauczyciela:
Patrioci polscy nie mogli się pogodzić z zagarnięciem części ziem polskich przez Rosję i Prusy zaczęto więc myśleć zarówno w kraju jak i na emigracji o zorganizowaniu powstania. W przygotowaniach brali udział wojskowi oraz osoby cywilne. Szczególną rolę odegrali działacze polityczni Hugo Kołłątaj i Ignacy Potocki (pokaz sylwetek).
Na przywódcę powstania wybrano Tadeusza Kościuszkę (pokaz sylwetki).
Kościuszko przebywający za granicą kontaktował się ze spiskowcami w kraju i ogłosił insurekcję (czyli powstanie). W tym czasie w kraju zaborcy (narody które zagarnęły ziemie polskie), aby przeszkodzić zbrojnemu powstaniu, wymusili w sejmie uchwałę o ograniczeniu wojska, co przyśpieszyło wybuch powstania. Pierwszy sygnał do wszczęcia walki dał generał Antoni Madaliński (pokaz sylwetki), który aby nie dopuścić do rozwiązania swojego oddziału ruszył na czele kawalerii spod Ostrołęką na południe w kierunku Krakowa. W tym czasie do Krakowa przybywa w nocy z 23-24 marca Tadeusz Kościuszko
Nauczyciel zadaje pytania:
- Jak myślicie dlaczego do Krakowa przybył Kościuszko?
- W jakim celu na krakowskim rynku zgromadził się tłum ludzi?
- W jaki sposób ludzie witali Tadeusza Kościuszkę?
- Gdzie w Krakowie składał przysięgę Kościuszko?
Uczniowie powinni odpowiedzieć:
- Aby złożyć przysięgę narodowi polskiemu.
Nauczyciel uzupełnia odpowiedz uczniów dodatkowymi informacjami
- o godzinie 10 rano zanim na Rynku Krakowskim podpisany został Akt Powstania, Tadeusz Kościuszko wcześniej odebrał przysięgę od wojska, które przyrzekło pod jego dowództwem bronić wolności, swobód i niepodległości ojczyzny (jednocześnie wyjaśnia znaczenie słowa niepodległość).
- Tłum zgromadził się by powitać Tadeusza Kościuszkę.
- Ludzie witali go okrzykami, machali rękoma, powiewali chustkami, rzucano kwiaty, płakano.
- Na Rynku krakowskim
DRAMA – odegranie sceny przedstawiającej wydarzenia 24 marca 1794 roku w Krakowie.
przydział ról:
- Nauczyciel wybiera zgłaszającego się na ochotnika lub sam wybiera ucznia który odegra rolę Tadeusza Kościuszki oraz Stanisława Linowskiego który odczyta słowa Przysięgi. Pozostali uczniowie to zgromadzony tłum i wojsko.
Tadeusz Kościuszko wkracza od drzwi sali lekcyjnej do klasy, na jego widok tłum wiwatuje macha rękami i chusteczkami . Kościuszko staje przed wojskiem. Naprzeciw niego stoi A. Lipkowski (trzyma w ręku arkusz z którego odczytuje słowa przysięgi . Kościuszko z podniesioną prawą ręką powtarza odczytane słowa.
Powrót uczniów na swoje miejsca.
Nauczyciel mówi: wiecie, że scenkę którą odegraliście malowali malarze? (pokazuje reprodukcję obrazu przysięgi Tadeusza Kościuszki), można znaleźć różne opisy tej uroczystości w Internecie i dziełach literackich. Powiem wam jak przedstawiła tę uroczystość Maria Konopnicka w wierszu „Przysięga” – nauczyciel recytuje wiersz.
III. Zebranie, utrwalenie wiadomości
Rozdanie uczniom mapek i kopert:
a) Uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela jednocześnie uzupełniają mapkę
- Co postanowili patrioci polscy po zagarnięciu ziem przez Rosję i Prusy?
- Kto odegrał szczególną rolę w przygotowaniu powstania?
- Kto dał pierwszy sygnał do walki?
- Skąd wyruszył i w jakim kierunku?
- Co w tym czasie dzieje się w Krakowie?

IV. Praca domowa dla wszystkich!
1. Dla uzdolnionych przygotowanie informacji o wojsku, którym dowodził Tadeusz Kościuszko i kim byli kosynierzy.
2. Dla uczniów słabszych – uzupełnij tabelkę do pytania, co przysięgał Tadeusz Kościuszko 24 marca 1794r na Rynku krakowskim? (uczniowie otrzymują tabelki i teksty do jej uzupełnienia).

V. Ocena pracy uczniów
- Pożegnanie uczniów.