Oblicza władzy - utrwalenie wiadomości z rozdziału II "Władza i prawo"

Lekcja języka polskiego w klasie III gimnazjum
45 minut

Cele:
Uczeń:
 określa cel tekstu,
 zastępuje wyraz synonimem,
 dowodzi cech charakteru, przytaczając cytat,
 rozpoznaje wartości, którymi bohater kierował się w życiu,
 przedstawia postać,
 wymienia cechy charakteru,
 tworzy rzeczowniki od podanych przymiotników,
 wyjaśnia sens metaforyczny podanego sformułowania, związków frazeologicznych,
 ocenia styl rządzenia,
 wyjaśnia pisownię wyrazów,
 wyszukuje objaśnienia haseł w słowniku,
 argumentuje,
 formułuje wnioski do dalszej pracy,
 rozumie, kogo można nazwać patriotą,
 gromadzi słownictwo zgrupowane wokół wyrazu władca lub władza,
 redaguje instrukcję.

Metody:
 metody aktywizujące- burza mózgów, analiza SWOT,
 rozmowa kierowana,
 praca z tekstem ,
 praca ze słownikiem.

Środki dydaktyczne:
 Podręcznik do klasy trzeciej gimnazjum. Język polski. Między nami ,
 karta pracy ,
 ,,Słownik poprawnej polszczyzny”,
 ,,Słownik wyrazów bliskoznacznych”,
 ,,Słownik języka polskiego”,
 ,,Słownik motywów”,
 ,,Słownik frazeologiczny języka polskiego”.

Standardy:
I.1 ) czyta teksty kultury (w tym źródła historyczne) rozumiane jako wszelkie wytwory kultury materialnej i duchowej człowieka, podlegające odczytywaniu i interpretacji, zwłaszcza teksty kultury należące do polskiego dziedzictwa kulturowego – na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym,
2) interpretuje teksty kultury, dostrzega wartościowanie,
3) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury,
II 1) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym,
3) tworzy teksty o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowane do sytuacji
komunikacyjnej,
4) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem
logicznym i składniowym,
5) formułuje argumenty uzasadniające stanowisko własne i cudze.

Przebieg lekcji:

1.Rozmowa na temat sprawowania władzy
 dopisywanie skojarzeń do słowa ,,władca” lub ,,władza” (wspólnie na tablicy),
 zapisanie tematu lekcji,
 wyjaśnienie sensu metaforycznego wyrażenia ,,oblicza władzy”.

2. Ćwiczenia w posługiwaniu się słownikami
 przygotowanie wystawki następujących słowników: ,,Słownik wyrazów bliskoznacznych”, ,,Słownik poprawnej polszczyzny”, ,,Słownik języka polskiego”, ,,Słownik frazeologiczny języka polskiego”, ,,Słownik motywów”,
 omówienie do czego służą, kiedy ich używamy, jak ułożone są hasła itp.
 ćwiczenia w wyszukiwaniu hasła ,,władca” w wybranym słowniku według instrukcji,
 odczytanie przez chętnego ucznia objaśnienia ze słownika po cichu, wybranie informacji, udzielenie odpowiedzi z wykorzystaniem słownika pełnym zdaniem.
Pozostali uczniowie, korzystając z podręcznika, wynotowują pięć utworów, których problematyka związana jest ze sprawami państwa. Podają autora i tytuł utworu.

Instrukcja
Wybierz słownik, w którym odszukasz następującą informację:
a) wymień synonimy do wyrazu ,,władza”,
b) ile różnych znaczeń i w jakich dziedzinach ma słowo ,,władza”,
c) w jakich związkach frazeologicznych, wyrażeniach bądź przysłowiach występuje słowo ,,władza”,
d) podaj utwory, w których występuje motyw władzy,
e) według jakiego rodzaju odmienia się rzeczownik ,,władca”?
Przeczytaj objaśnienie hasła po cichu i przygotuj ustną odpowiedź na pytanie. Odpowiadaj pełnym zdaniem.

3. Ciche czytanie ze zrozumieniem tekstu ,,O cnocie i szlachetności sławnego Bolesława”
 określanie celu czytanego tekstu,
 zastępowanie wyrazu synonimem,
 szukanie dowodzenia cech charakteru,
 rozpoznawanie wartości, którymi bohater kierował się w życiu,
 przedstawianie postaci,
 wymienianie cech charakteru,
 tworzenie rzeczowników od podanych przymiotników,
 wyjaśnianie sensu metaforycznego podanego sformułowania, związków frazeologicznych,
ocenianie stylu rządzenia.

Zadania na karcie pracy

Uczniowie czytają polecenia głośno. Wyjaśniają, co należy zrobić własnymi słowami. Wyjaśniają pisownię podkreślonych wyrazów.

4. Doskonalenie umiejętności redagowania instrukcji

Przypomnienie co to jest instrukcja, do czego służy, gdzie i kiedy się ją zamieszcza.
Uczniowie redagują w 5-6 zdaniach instrukcję ,,Jak być dobrym władcą?”
Stosują czasowniki w trybie rozkazującym.

Odczytanie głośne zredagowanych wypowiedzi przez uczniów. Sprawdzenie tekstu pod względem zgodności z tematem, poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. Wyjaśnienie pisowni wyrazów, w których uczniowie popełnili błędy. Zapisanie tych wyrazów na tablicy i w zeszycie.

5. Patriotyzm Bolesława Prusa

Sformułowanie prowokacyjnego pytania: Co ma wspólnego władza (jej sprawowanie) z patriotyzmem?
Przypomnienie pojęcia patriota.
Ciche odczytanie pierwszego akapitu diagramu Bolesława Prusa ze strony 338.
Zadanie z karty pracy: Wymień trzy argumenty potwierdzające, że pisarz interesował się sprawami państwa i społeczeństwa.
Czy Bolesław Prus był patriotą?

6. Podsumowanie zajęć i ukierunkowanie dalszej pracy uczniów

Zapisanie na tablicy początków zdań:

Dzięki dzisiejszej lekcji wiem już, że........................................
Teraz nie mam już wątpliwości, że........................................

Uczniowie uzupełniają zdania. Kilku uczniów odczytuje głośno swoje wypowiedzi.

Podsumowanie w formie tabelarycznej na tablicy (wspólnie)
Uczniowie zapisują swoje mocne i słabe strony.
W ten sposób wspólnie formułują wskazówki do dalszej pracy na lekcji i w domu (dla nauczyciela i ucznia) w celu przygotowania do egzaminu gimnazjalnego.


Karta pracy ucznia
Podsumowanie rozdziału II ,,Władza i prawo”

O cnocie i szlachetności sławnego Bolesława
Taka była okazałość rycerska króla Bolesława, a nie mniejszą posiadał cnotę posłuszeństwa duchowego. Boga czcił z najwyższą pobożnością, Kościół święty wywyższał i obsypywał go królewskimi darami. Miał też ponadto pewną wybitną cechę sprawiedliwości i pokory; gdy mianowicie ubogi wieśniak lub jakaś kobiecina skarżyła się na któregoś z książąt lub komesów , to chociaż był ważnymi sprawami zajęty i otoczony licznymi szeregami magnatów i rycerzy, nie pierwej ruszył się z miejsca, aż po kolei wysłuchał skargi żalącego się. I tak wieśniaka napominał, jak ojciec syna, by zaocznie bez przyczyny nie oskarżał i aby przez niesłuszne oskarżenie na siebie samego nie ściągnął gniewu. Oskarżony na wezwanie bez zwłoki co prędzej przybywał. O jakże wielką była roztropność i doskonałość Bolesława, który w sadzie nie miał względu na osobę, narodem rządził tak sprawiedliwie, a chwałę Kościoła i dobro kraju miał za najwyższe przykazanie! A do tej sławy i godności doszedł Bolesław sprawiedliwością i bezstronnością, tymi samymi cnotami, które początkowo zapewniły wzrost potędze państwa rzymskiego. Bóg wszechmogący udzielił Bolesławowi tyle dzielności, potęgi i zwycięstw, ile w nim samym obaczył dobroci i sprawiedliwości wobec siebie oraz wobec ludzi.
Opracowano na podstawie: Anonim tzw. Gall , Kronika polska, Wrocław 1982

Zadanie 1
Co jest celem przytoczonego fragmentu Kroniki?
a) negatywna ocena sposobu sprawowania władzy przez Chrobrego
b) przedstawienie Bolesława Chrobrego jako ideału władcy
c) analiza i ocena sytuacji historycznej przedstawionej w tekście
d) ukazanie fantastycznej wizji początków państwa polskiego

Zadanie 2
Jakim synonimem można zastąpić słowo ,,cnota” w przedostatnim zdaniu tekstu?
a) zasługami
b) zaletami
c) umiejętnościami
d) zdolnościami

Zadanie 3
Którą z zalet Bolesława jako władcy kronikarz ilustruje przykładem?
a) dzielność
b) pobożność
c) sprawiedliwość
d) roztropność

Zadanie 4
Który z cytatów ukazuje wartości, jakimi kierował się król Bolesław?
a) (...) chwałę Kościoła i dobro kraju miał za najwyższe przykazanie!
b) O jakże wielką była roztropność i doskonałość Bolesława (...)
c) Miał też ponadto pewną wybitną cechę sprawiedliwości i pokory (...)
d) Bóg wszechmogący udzielił Bolesławowi tyle dzielności, potęgi i zwycięstw (...)

Zadanie 5
Kim był Bolesław Chrobry?
a) pierwszym królem Polski
b) księciem Polan, który przyjął chrzest
c) założycielem dynastii Jagiellonów
d) następnym królem po Mieszku I

Zadanie 6
Wymień trzy cechy charakteru Bolesława Chrobrego w formie przymiotników. Utwórz od nich rzeczowniki.
........................................

Zadanie 7
Spośród podanych niżej związków frazeologicznych podkreśl ten, który najtrafniej charakteryzuje sposób sprawowania władzy przez Kreona. W jednym zdaniu oceń taki styl rządzenia oraz uzasadnij tę ocenę.

rządy marionetkowe, rządy silnej ręki, rządzić się jak szara gęś, rządzić rozumnie
........................................
Zadanie 8
Wyjaśnij sens przytoczonego zdania: ,,Władza nie powinna lekceważyć tłumu”. Wyjaśnij pisownię podkreślonego wyrazu.
........................................Klucz odpowiedzi do karty pracy ,,Oblicza władzy”

Zadanie 1
b
Zadanie 2
b
Zadanie 3
c
Zadanie 4
a
Zadanie 5
a
Zadanie 6
Np.
pobożny- pobożność
sprawiedliwy- sprawiedliwość
pokorny- pokora
sprawiedliwy- sprawiedliwość
dzielny- dzielność

Zadanie 7
Rządy silnej ręki
Np. Taka władza jest zła, bo prowadzi do niesprawiedliwości i tyranii.
Również opinie pozytywne, jeżeli są uzasadnione, np. Taka władza jest dobra, bo pozwala utrzymać porządek w państwie.
Zadanie 8
Należy liczyć się ze zdaniem społeczeństwa, brać pod uwagę jego potrzeby.