Analiza i interpretacja utworu poetyckiego

Analiza i interpretacja utworu poetyckiego w Zasadniczej Szkole Zawodowej Specjalnej

Analiza i interpretacja wiersza nie jest zadaniem łatwym. Wymaga wysiłku, chęci i zaangażowania ze strony ucznia i nauczyciela. To współpraca!Każda ze stron wnosi w rozwiazanie tego zadania coś od siebie. Przy omawianiu wiersza człowiek musi się odsłonić, do czegoś przyznać. Jest to trudne!
Nie należy jednak nastawiać sie tylko na wynik. Ważny jest sam proces poznawania utworu poetyckiego. Poezja to sztuka poznania, to zaproszenie wysłane do odbiorcy tekstu lirycznego do wniknięcia w głąb siebie, do wędrówki ścieżkami tajemnymi i nieprzetartymi. To zaproszenie do dialogu. Każdy wiersz otwieramy innym kluczem interpretacyjnym. Taki klucz zrobiony jest z wyjątkowego materiału - zawiera wyczucie, wrażliwość, pomysłowość, zdolność do dziwienia się, chęci odkrywania, fantazji. Poezja stwarza nam możliwość ucieczki od rzeczywistości, zanurzenia się w marzenia. Wiersze zmuszają odbiorcę do zamyślenia, zadumy, uśmiechu, gestu. Wraz z uczniami szukamy w wierszu tego co odkrywcze, trafne - ale również tego co już znamy, co jest sprawdzone. To jest równowaga: to już wiedziałem - a tego się dowiedziałem, to odkryłem! Potrafię zrozumieć drugiego człowieka.
W interpretowaniu wiersza staram się dążyć do tego, aby moi uczniowie odkryli coś dla siebie. Każda wypowiedziana myśl, każde słowo jest ważne. Nie narzucam interpretacji, jedynie czuwam nad odbywającym się procesem. Ukierunkowuję, utrzymuję interpretowanie w obszarach problematyki wiersza, dyskretnie nakreślam granice. Prowadzę w kierunku konkluzji, wniosku, przesłania.Ile wyjątkowych i często zaskakujących myśli wypowiadają uczniowie. Muszą jednak pokonać swój lęk, wstyd i uwierzyć, że każdy może coś odkryć.
Dokonując analizy wiersza (pierwszy etap pracy nad tekstem) skupiamy się z uczniami tylko nad podstawowymi zagadnieniami:
nad tytułem, jaką informację nam dostarcza, jaką ma formę(zdania orzekającego, pytającego, rozkazującego)?
nad tym, czy wiersz posiada motto, jaka jest jego rola?
nad tym, czy są wyodrębnione zwrotki?
nad ilością wersów w zwrotce
nad tym, czy występują rymy (wypisujemy kilka przykładów)
zastanawiamy się nad podmiotem lirycznym (kim jest, w jaki sposób ujawnia swą obecność, próbujemy go przedstawić: jak wygląda, co czuje itd. Staramy się wizualizować podmiot liryczny)
kto jest adresatem lirycznym w wierszu?
Następnie przechodzimy do interpretacji tekstu poetyckiego:
ustalamy temat i sens utworu (zadajemy sobie pytanie o czym jest wiersz?)
staram się uświadomić uczniom, że pomocna przy omawianiu wiersza może być wiedza o biografii poety, czasie i okolicznościach powstania utworu, wydarzeniach historycznych, odwołaniach i nawiązaniach poety do innych utworów, twórców
zastanawiamy się nad tym, czy utwór niesie ze sobą jakieś przesłanie, czy to, co chciał wyrazić podmiot liryczny jest uniwersalne, czy wręcz przeciwnie. Szukamy odpowiedzi na pytanie po co ten wiersz powstał?
nadszedł wreszcie czas na ocenę - a więc odpowiedź na pytanie o wrażenie jakie wywarł na nas omawiany wiersz (każdy ma prawo mieć swoje zdanie, stara się je uzasadnić).
Przy interpretacji istotne jest podzielenie utworu na części. Łatwiej jest interpretować wiersz omawiając wyodrębnione części, niż od razu zastanawiać się nad sensem całości. Po omówieniu danych części próbujemy poskładać całość i interpretacja gotowa!(zdarza się jednak, że uczniom łatwiej od razu interpretować całość tekstu literackiego).