Wpływ trudności edukacyjnych na emocje dziecka - analiza przypadku

ANALIZA PRZYPADKU – uczeń Paweł H.

1.IDENTYFIKACJA PROBLEMU:
Wpływ trudności edukacyjnych na emocje dziecka.

Opisywany przeze mnie przypadek dotyczy ucznia klasy IV b. Uczeń pochodzi z rodziny pełnej. Jest drugim z dwojga dzieci. Matka dziecka pracuje w służbie zdrowia. Pawłem w większości zajmuje się babcia.
Od pierwszej klasy szkoły podstawowej uczeń miał problemy z nauką: szczególnie z opanowaniem pisania i czytania.
Paweł ma problemy natury psychologicznej: jest nadpobudliwy, nie radzi sobie z negatywnymi emocjami i nie potrafi nawiązać prawidłowych relacji z niektórymi dziećmi w klasie, reagując agresją , nieadekwatnie do sytuacji.
Pod koniec III klasy szkoły podstawowej uczeń został przebadany w poradni psychologiczno- pedagogicznej. W badaniu pedagogicznym testy wykazały u Pawła nieharmonijny rozwój poznawczy .Uczeń ma ogromne trudności w nauce czytania i pisania. Poziom graficzny pisma jest mocno obniżony. Widoczne są dysproporcje w wielkości liter, wadliwe odtwarzanie ich kształtu. Uczeń myli litery o podobnym kształcie , np. o – a. W związku z tym, że Paweł nie potrafi pisać, nie potrafi również czytać. Nie radzi sobie z jakąkolwiek pracą samodzielną z tekstem. Pomimo zachęty odmawia wykonywania zadań.
Uczeń posiada niewystarczający zasób wiadomości ogólnych i słownictwa. Występują deficyty pamięci oraz trudności z wydobywaniem słów z pamięci.
Rozumowanie logiczne oraz przeprowadzanie operacji na liczbach jest na niskim poziomie.
Chłopiec przychodzi do szkoły z reguły przygotowany, ma odrobione zadania domowe, ale sprawdziany i prace klasowe pisze słabo. Trudności te nie wynikają jednak z dysleksji, lecz z negatywnych emocji( takich jak: lęk, zazdrość, złość), których dziecko wyraźnie nie umie opanować. Moje zastanowienie wzbudziły również wybuchy agresji w sytuacji porażki.
Mając na uwadze jego dalszą edukację i funkcjonowanie wśród innych dzieci oraz przewidując dalsze niepowodzenia szkolne podjęłam działania w celu rozwiązania zdiagnozowanych problemów.

2.GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA

Dziecko rozpoczęło naukę szkolną w wieku przewidzianym przepisami oświatowymi. Chłopiec nie opanował jednak podstawowych umiejętności, jednak nie powtarzał grupy zerowej.
Poprzedni wychowawca kierował ucznia na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Do skutku doszło tylko badanie pedagogiczne ( na badanie psychologiczne rodzice się nie stawili)..
Z wywiadu z wychowawcą, wynika, że w pierwszej klasie uczeń wykazywał niedojrzałość szkolną. Na poziomie I klasy szkoły podstawowej Paweł nie potrafił dzielić na wyrazy słów tj. Ola, tata, mama, itp. Dopiero pod koniec trzeciej klasy takie wyrazy nie sprawiały mu kłopotu. Paweł nie znał cyfr, a tym samym tabliczki mnożenia. Nie rozróżniał również podstawowych figur geometrycznych, tj. kwadrat, prostokąt, itp. W trzeciej klasie dziecko nie potrafiło pisać samodzielnie żadnych wyrazów. Słowa przepisywał z tablicy na zasadzie odwzorowywania. W czasie zajęć lekcyjnych nauczyciel pracował z uczniem indywidualnie. Uczeń wycinał kształt podstawowych literek lub wykonywał je z plasteliny. Rodzina Pawła nie interesowała się dzieckiem. Pomoc ze strony brata polegała na rozwiązywaniu zadań.
W klasie czwartej problemy edukacyjne nasiliły się. Nieumiejętność pisania i czytania sprawia chłopcu bardzo poważne problemy, co z kolei powoduje blokady psychiczne i frustrację dziecka. Uczeń w tej chwili wycofuje się, nie podejmuje wysiłków do rozwiązywania zadań.

3. ZNACZENIE PROBLEMU

Samopoczucie dziecka wyraźnie przekłada się na sytuację dydaktyczną. Chłopiec ma problemy z koncentracją, łatwo się rozprasza. W sytuacjach szczególnie stresujących, np. sprawdzianu, chłopiec ulega złym emocjom, rzuca długopisem, gniecie kartki.
Na lekcjach jest w większości bierny , bardzo rzadko się zgłasza, ale bardzo się denerwuje. Obraża się wtedy, odwraca twarzą do ściany lub zaczyna przeszkadzać hałasując.
Chłopiec sprawia również inne problemy wychowawcze- nie stosuje się do powszechnie obowiązujących norm zachowania bywa agresywny ( używa wulgarnych słów, gestów, itp.).
Uczeń ten mimo tak skomplikowanego charakteru jest bardzo lubiany w klasie, ceniony za ogromne predyspozycje sportowe.
Według mnie chłopiec stale sprawdza swoją pozycję i to zarówno na gruncie całej klasy, jak i wobec wychowawcy.

4. PROGNOZA

Prognoza negatywna
Trudności szkolne dziecka będą coraz większe. Konieczność opanowywania coraz to nowych umiejętności szkolnych, zapamiętywania wiadomości oraz co oczywiste konieczność zaprezentowania tych osiągnięć na forum klasy zacznie go przerastać. Nastąpi kumulacja nie wyciszanych we właściwy sposób negatywnych emocji. Uczeń będzie reagował agresywnie i zatraci zdolność rozróżniania tych ,którzy chcą mu pomóc od tych, którzy rzeczywiście go nie tolerują.
Prognoza pozytywna
Podjęte działania pozwolą na odblokowanie negatywnych emocji dziecka. Chłopiec pokona trudności z czytaniem i pisaniem, dzięki czemu osiągnie stabilizację emocjonalną.

5. PROPOZYCJE ROZWIĄZANIA

Cele:
• Praca indywidualna w celu stworzenia warunków do najlepszego rozwoju dziecka
• Wykształcenie umiejętności opanowywania złych emocji.
• Poprawa relacji z otoczeniem
- wskazywanie prawidłowego systemu wartości,
- kształcenie umiejętności komunikacji interpersonalnej,
- uświadomienie uczniowi konieczności stosowania norm społecznych (wobec nauczycieli, pracowników szkoły, kolegów),
• Podniesienie samooceny ucznia.

Zadania naprawcze i profilaktyczne, jakie sobie postawiłam dotyczą czterech obszarów:
a) Analiza sytuacji rodzinnej ucznia.
b) Działania podjęte wobec ucznia.
c) Działania podjęte wobec całej rodziny dziecka.
d) Działania podjęte wobec klasy.

(Tabela)

Lp
Obszar
Zadania
Osoby współdziałające
Uwagi

1 Analiza sytuacji rodzinnej ucznia -rozpoznać relacje panujące w rodzinie
- rozmowy z matką oraz dalszą rodziną ucznia w celu uzyskania możliwie obiektywnego spojrzenia na problem,
-ustalenie sposobu kontaktów (częstotliwość, forma przekazu),
- analiza opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej,
- zaangażowanie pedagoga szkolnego(rozmowy z matką i babcią, wywiad środowiskowy) Rodzice, babcia ucznia, pedagog szkolny

2 Działania podjęte wobec ucznia.

- wykazać zrozumienie i cierpliwość,
-zapewnić wsparcie wychowawcy i pedagoga,
-przedstawić problem na zespole wychowawców,
-ułożyć program działań edukacyjnych adekwatnych do możliwości ucznia,
- zorganizować cykliczne spotkania z pedagogiem w celu nauczenia Pawła „bycia w grupie”,
-wskazać chłopcu źródło pomocy np. pedagoga, kolegę, wychowawcę, innych nauczycieli,
- zachęcać do działań na rzecz klasy,
-prezentować osiągnięcia sportowe,
- stosować pozytywne wzmocnienia,pedagog szkolny,
nauczyciele inni uczniowie z klasy 4 b

3.Działania podjęte wobec całej rodziny dziecka. - uświadomienie rodzicom konieczności skorzystania z pomocy psychologa dla dziecka
- utrzymać systematyczny kontakt,
- stosować pozytywne wzmocnienia,pedagog szkoły,
rodzina –babcia

4. Działania podjęte wobec klasy. -uczyć tolerancji, cierpliwości i wrażliwości,
-uświadomić uczniom, że każdy ma prawo do innych emocji,
-wyznaczyć Pawłowi „opiekuna” spośród dzieci,
-uczyć komunikacji i postaw asertywnych. pedagog szkolny,
rodzice uczniów, uczniowie

6.WDRAŻANIE ODDZIAŁYWAŃ

Po rozpoznaniu sytuacji rodzinnej ucznia rozpoczęłam działania równocześnie na kilku płaszczyznach. Zaangażowałam pedagoga szkolnego, babcię chłopca, inne dzieci z klasy, a także nauczycieli przedmiotów. Ustaliłam harmonogram indywidualnych spotkań, których celem było regularne monitorowanie postępów Pawła , zdobywanie informacji zwrotnych. Zaaranżowałam spotkania matki z pedagogiem szkolnym. Na gruncie szkoły stwarzałam sytuacje wychowawcze pozwalające na zainspirowanie Pawła do wszelkich działań na rzecz klasy.
Systematyczne spotykałam się z pedagogiem szkolnym, aby na bieżąco uzyskiwać informacje na temat monitorowanie stanu psychiki dziecka, a co za tym idzie podejmowanie działań modyfikujących pracę wychowawczą i eliminację pojawiających się problemów.
Na spotkaniu zespołu wychowawców naświetliłam sytuację Pawła. Szczególnie miałam na uwadze wyczulenie nauczycieli na zmienne stany emocjonalne chłopca i spowodowanie, by podejmowane działania nie ograniczały się tylko do jego klasy i wychowawcy.
Mając wiedzę na temat mocnych stron Pawła stwarzałam sytuacje, w których dziecko mogło wyeksponować swoje zainteresowania i predyspozycje głównie sportowe i taneczne. Paweł prezentował się na forum klasy podczas imprez klasowych ( Dzień Chłopca, Andrzejki, Dzień Kobiet) i dyskotek szkolnych. Cieszył się sympatią i podziwem innych dzieci, co wyraźnie poprawiało mu samopoczucie i zwiększało śmiałość w kontaktach ( także z dorosłymi). Jednak zauważyłam, że wszystkie te osiągnięcia maleją w chwili, gdy Paweł zmuszony jest przeczytać lub napisać tekst. Dziecko blokuje się silnie i natychmiast wycofuje. Odbudowanie dobrego samopoczucia chłopca trwa bardzo długo.
W obszarze dydaktyki stwarzałam mu takie sytuacje, w których mógł wykazać się konkretną wiedzą i umiejętnościami np. zamiast pisemnych prac – krótkie odpowiedzi ustne, zamiast pisania liczb- odnajdywanie danego ułamka.

7. EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ

Zamierzone skutki oddziaływań to przede wszystkim pozytywne zmiany zachowania chłopca wobec klasy. Nie szuka już „ofiar” wśród dzieci z klasy, znalazł wspólny język z koleżankami, jest lubiany, zapraszany przez dzieci do zabawy.
Wyraźnie zmniejszyła się ilość i natężenie wybuchów negatywnych emocji. Paweł nazywa swoje emocje. Znalazł bliskiego kolegę, który zawsze go wspiera i pomaga przy zadaniach. Chłopiec otworzył się, dzieli się z wychowawcą i z panią ze świetlicy swoimi małymi sukcesami. Chce brać udział w życiu klasy.
Niezamierzonym skutkiem moich oddziaływań jest postawa Pawła, który rości sobie prawa do specjalnego traktowania. Paweł podejmuje próby sterowania zachowaniem nauczycieli, wymuszanie na nich ustępstw od odpytywania, robienia sprawdzianów, oceniania prac domowych, itp.
Uzyskiwane dotąd efekty pokrywają się z założeniami pozytywnej prognozy.