"Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych uczniów klasy III na podstawie bezpośredniej obserwacji" - Program autorski

Program autorski

Idea przewodnia programu autorskiego "Rozwijanie zainteresowań przyrodniczych uczniów klasy III na podstawie bezpośredniej obserwacji".

Ideą proponowanego programu jest samodzielne zdobywanie wiedzy przyrodniczej poprzez rozwiązywanie problemów, dokonywanie bezpośrednich obserwacji, pomiarów i przeprowadzanie eksperymentów, doświadczeń biologicznych i fizycznych. Prowadzi to do rozwoju zainteresowań przyrodniczych (środowiskowych ), dużego zaangażowania uczniów w procesie uczenia się,motywowania ich działania oraz kształtowania postaw i umiejętności badawczych w stosunku do przyrody. Zajęcia w terenie to szczególnie wartościowe lekcje patrzenia, słuchania, mówienia i myślenia. Zbliżają one dzieci do przyrody, przy czym dzieci poznają praktyczną wiedzę, doświadczają emocji,radości i zaspokajają swą ciekawość.

Cele ogólne

- poznawanie przedmiotów i zjawisk przez bezpośrednie lub pośrednie zaznajamianie się ze środowiskiem przyrodniczym i badanie jego elementów
- kształtowanie wyobrażeń i pojęć przyrodniczych na podstawie obserwacji i doświadczeń
- zaspokajanie potrzeby spotkania się ucznia ze zjawiskami przyrodniczymi w warunkach naturalnych
- pogłębianie zainteresowań, pobudzanie inicjatywy, samodzielności
- wyrabianie spostrzegawczości i orientacji w otoczeniu
- kształtowanie poczucia tożsamości z otaczającym środowiskiem
- wdrażanie do zgodnego współdziałania w grupie rówieśniczej
- kształtowania odpowiednich form zachowania w różnych sytuacjach i miejscach


Cele szczegółowe

Uczeń :
- zna historię powstania bursztynu, sposoby i efekty jego obróbki,
- posługuje się symbolami kartograficznymi z legendy mapy i planu,
- posługuje się przyrządami pomiarowymi, tj. kompasem, taśmą mierniczą,termometrem , wiatromierzem itp.
- orientuje się w terenie bez mapy na podstawie naturalnych wskaźników kierunków świata,
- lokalizuje obiekty przyrodnicze względem innych obiektów już znanych,
- dostrzega związki przyczynowo - skutkowe między elementami środowiska agospodarką człowieka,
- poznał metody badania i oczyszczania wody,
- dostrzega potrzeby zwierząt, rozumie konieczność pomocy bezdomnym mieszkańcom schroniska,

- potrafi prognozować pogodę na podstawie typów chmur oraz siły i kierunku wiatru,
- rozpoznaje gatunki ssaków i ptaków leśnych na podstawie ich tropów, rozumie konieczność ich dokarmiania zimą,
- wie, na czym polega praca służby leśnej,
- obserwuje i potrafi wskazać charakterystyczne elementy parku krajobrazowego"Dolina Słupi",
- zna osobliwości Słowińskiego Parku Narodowego: wydmy ruchome, ostoja orła bielika, mikołajek nadmorski, różne rodzaje wybrzeża

Warunki realizacji programu
-podmiotowe

uczeń:
- wiek -10 lat , kl. III
- zainteresowania przyrodniczo - geograficzne
- ciekawość poznawcza
- przeciętna sprawność fizyczna

nauczyciel
- zainteresowania przyrodniczo - geograficzne
- przeciętna kondycja fizyczna
- szkolne

-materialne
- wyposażenie szkoły w odpowiednie środki dydaktyczne

-społeczne
- atmosfera wspierająca działania nauczyciela
- życzliwa pomoc dyrekcji, rodziców i osób chętnych do współpracy
- pozaszkolne

-rodzice:
- przekonanie oraz życzliwa pomoc ( także materialna)
- współdziałanie z nauczycielem poprzez udzielanie pomocy swoim i innym dzieciom
- dostarczanie materiałów i sprzętu
- osobiste uczestnictwo w realizacji programu

-sponsorzy
- wsparciefinansowe i rzeczowe



Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci
Grupa metod obejmujących przekazywanie wiadomości (wg W. Zaczyńskiego, 1974)
- metody oparte na obserwacji ( pokaz );
- metody oparte na słowie ( pogadanka, dyskusja, opis, opowiadanie,wykład, praca z książką );
- metody oparte na działaniu ( metoda laboratoryjna, metoda zajęć praktycznych).

Grupa metod obejmujących utrwalenie materiału
- uczenie się na pamięć;
- powtarzanie i jego odmiana ( ćwiczenie )
- sprawozdanie

Metody informacyjne ( wg R. Więckowskiego, 1993)
- wyjaśnienie ( ilustrowane, werbalne )
- narracja ( ilustrowana, werbalna )
- opis ( z wykorzystaniem obrazów naturalnych, modeli )
Formy pracy
praca jednostkowa,
- jednolita
- zróżnicowana
praca grupowa
- zróżnicowana
praca zbiorowa
- jednolita
- zróżnicowana (wielopoziomowa )
Środki dydaktyczne
konwencjonalne
- podręcznik
- pomoce graficzne
- modele
- okazy naturalne
- lupa, kompas, termometr, deszczomierz, wilgotnościomierz, taśma miernicza
- atlasy przyrodnicze, mapa, plan miasta, przewodniki turystyczne
- zeszyty obserwacji ( notatek przyrodniczych ), teczki tematyczne
- aparat fotograficzny, lornetka

Zajęcia odbywają się dwa razy w miesiącu. W pierwszym dniu cyklu tematycznego dzieci udają się na wycieczkę, w drugim zaś uczestniczą w zajęciach zintegrowanych,podczas których utrwalają i uzupełniają zdobytą wiedzę i umiejętności.

Lp.
Temat cyklu
Teren
Termin


1.
Podziwiamy piękno "złota północy".
Zakład obróbki bursztynu
wrzesień

2.
Obserwujemy życie roślin i zwierząt.
Lasek Północny
październik

3.
Poznajemy sposoby oczyszczania ścieków.
Oczyszczalnia ścieków w Słupsku
listopad

4.
Troszczymy się o bezdomne zwierzęta.
Schronisko dla zwierząt ul. Portowa w Słupsku
grudzień

5.
Prognozujemy pogodę na podsta-wie obserwacji chmur i wiatrów.
Obrzeża miasta - teren odkryty
styczeń

6.
Spacerujemy z planem ulicami miasta.
ul. Deotymy
ul. Szarych Szeregów,
ul. Wandy,
ul. Kopernika
luty

7.
Orientujemy się w terenie bez mapy.
Lasek Południowy
marzec

8.
Zapoznajemy się z pracą służby leśnej.
Leśniczówka
kwiecień

9.
Podziwiamy piękno parku krajobrazowego ,,Dolina Słupi".
Krzynia - Konradowo
maj

10.
Poznajemy osobliwości Słowińskiego Parku Narodowego.
Gardna Wielka,
Smołdzino, Czołpino,
Kluki
czerwiec

Ewaluacja programu autorskiego "Rozwijanieza interesowań przyrodniczych uczniów klasy III na podstawie bezpośredniej obserwacji"

W procesie przygotowywaniu ewaluacji programu autorki dokonują głębokiej analizy treści nauczania, po czym sugerują wykorzystanie klasycznego modelu ewaluacyjnego skierowanego na analizę celów programowych oraz praktyczne zbadanie osiągnięć uczniów wraz z pomiarem tych osiągnięć ( H. Komorowska, 1995 ). W tym celu proponuje się zorganizowanie zajęć warsztatowych, podczas których dzieci, działając w grupach, opracowują przewodniki po odwiedzanych miejscach. Każdy przewodnik zawiera minimum dziesięć kartek, na których dzieci zamieszczają:
- trasę wycieczki
- krótką charakterystykę miejsc, ze szczególnymuwzględnieniem obiektów godnych odwiedzenia
- wcześniej przygotowane zdjęcia, znaczki,rysunki, mapki, plany itp.
- tytuł przewodnika - ustalony w grupach.

Zwieńczeniem ewaluacji będzie ocena wykonanych prac przez zaprzyjaźnionego przewodnika turystycznego oraz przez autorkiprogramu.

Scenariusz zajęć zintegrowanych w klasie III.

1. Temat tygodniowy: Poznajemy tereny chronione w naszej okolicy.
2. Temat dnia: Poznajemy osobliwości Słowińskiego Parku Narodowego.
3. Termin realizacji: pierwszy tydzień czerwca
4. Cele szczegółowe:

dydaktyczne:

Uczeń wie, zna, rozumie:
- trzy rodzaje map
- nazwy odszukiwanych na mapie konkretnych miejscowości
- rodzaje dróg
- co wolno, a czego nie wolno robić w parku narodowym,rezerwacie
- różne sposoby odczytywania wskazań zegara w systemie 12- i 24 - godzinnym

Uczeń potrafi, umie, wykona:
- skomentować wydarzenia utrwalone na zdjęciach
- zapisać wielozdaniową wypowiedź na temat wycieczki wformie sprawozdania
- budować równoważniki zdań jako przygotowanie do pisania planu wydarzeń
- dokonać odczytu, zapisać i ustawić na zegarze godziny i minuty; dokonać obliczeń zegarowych
- zaśpiewać fragment piosenki
- rytmicznie powtórzyć ze słuchu fragmenty kolejnych frazpiosenki
- narysować uproszczoną mapę z zaznaczeniem trasywycieczki
- utrwalić przeżycia związane z wycieczką w formiealbumu, makiety
- ekonomicznie wykorzystać środki materiałowe

wychowawcze:
- rozumie, że ochrona przyrody jest obowiązkiem człowieka
- rozumie potrzebę dbania o własne środowisko

5. Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci:
- obserwacja
- praca z mapą
- pokaz
- rozmowa

6. Formy pracy:

a) indywidualna:
- odszukiwanie na mapie trasy wycieczki
- samodzielne wykonanie uproszczonej mapki
- indywidualne pisanie sprawozdania
- ustawianie wskazań zegara, odczytywanie godzin i minut,ustawianie na zegarze,dokonywanie obliczeń

b) zbiorowa:
- praca w grupach z mapą
- utrwalanie piosenki
- redagowanie podpisów
- wykonanie albumu i makiety

7. Środki dydaktyczne:
- pamiątki z wycieczki: zdjęcia, foldery, muszelki,kamyki, pocztówki
- mapy Polski: fizyczna, samochodowa, administracyjna
- słowniczek tematyczny, słowniki ortograficzne
- teksty z lukami
- magnetofon, kaseta z nagraniem piosenki
- kartki bloku technicznego, klej, nożyczki, przybory dopisania, pudełka, bibuła, styropian

8. Kierunki kształcenia realizowane w dniu pracy, tematyka

Edukacja polonistyczna
- Swobodne wypowiedzi uczniów będące refleksjami po odbytej wycieczce.
- Układanie i pisanie krótkiego sprawozdania z przebiegu wycieczki na podstawie wspomnień, pocztówek, folderów oraz uporządkowanych chronologicznie zdjęć.


grupa I: Samodzielne układanie kilku zdaniowej wypowiedzi
grupa II: Układanie zdań z rozsypanki wyrazowej.
grupa III: Uzupełnianie tekstu z lukami.
- Pisanie planu wycieczki w formie równoważników zdań

Edukacja środowiskowa
- Odszukanie i zaznaczenie trasy wycieczki namapie samochodowej, administracyjnej i fizycznej Polski.

Edukacja matematyczna
- Obliczanie czasu trwania wycieczki i jejposzczególnych elementów.

Edukacja plastyczno - techniczna
- Zespołowe wykonanie: - makiety terenu wguproszczonej mapy wycieczki.
- albumu zdjęciowego z wycieczki.

Edukacja muzyczna
- Śpiewanie piosenki Żyj z przyrodą w zgodzie
- Tworzenie akompaniamentu do piosenki przy pomocyinstrumentów perkusyjnych.
- Dowolne improwizacje wokalne

Przebieg zajęć:

Obszary aktywności dzieci

Przebieg
- Zapoznanie z tematem.
- Próba ustnych odpowiedzi na pytania:
- Co zachwyciło mnie najbardziej?
- Dlaczego ludzie odwiedzają te miejsca?
- Czy jesteś zadowolony z przebiegu wycieczki?
- Indywidualne prezentowanie zdjęć wykonanych na wycieczce, uporządkowanie ich w porządku chronologicznym.
- Odtwarzanie kolejnych wydarzeń
- pisanie kilku zdaniowej wypowiedzi z jednoczesnym umiejscowieniem najważniejszych wydarzeń w czasie (I grupa)
- układanie rozsypanki zdaniowej z lukami (II grupa)
- uzupełnianie tekstu z lukami (III grupa)

W dniu .............. udaliśmy się na wycieczkę do......................................................... .
Ze Słupska wyjechaliśmy o 8.00. Po ......... godzinie wesołej jazdy dotarliśmy do ........................... . Tam zwiedziliśmy ....................... Następnie udaliśmy się w kierunku ........................ . Podczas drogi podziwialiśmy......................................... .
Naprawdę byliśmy dumni, że mieszkamy w pobliżu tak pięknego ................................. .

- Zapisanie planu wycieczki w formie równoważników zdań.
- uczniowie samodzielnie układają tytuły kolejnych wydarzeń, przyporządkowują im godziny
- Zapisanie w zeszytach prawidłowego harmonogramu np.
8.00 - wyjazd ze Słupska
8.30-9.00 - zwiedzanie przystani w Gardnie Wielkiej
9.30-11.30 - wejście na górę Rowokół, oglądanie panoramy okolicy
11.45 - 12.30 - zwiedzanie Muzeum Regionalnego w Smołdzinie
12.45 - 13.30 - Wydma Czołpińska - zwiedzanie latarni morskiej
13.45 - 15.00 Spacer po wydmach ruchomych
16.00 Powrót do Słupska

- Obliczenia zegarowe ( dzieci uzupełniają kartę pracy ):
- Zaznacz na zegarach godziny rozpoczęcia i zakończenia wycieczki.
- Oblicz, ile czasu trwała nasza wycieczka.
- Jak długo zwiedzaliśmy muzeum w Smołdzinie? itp.
- Porównywanie trzech rodzajów map. Próba odpowiedzi na pytania:
- Czym się różnią?
- Czego możemy dowiedzieć się z każdej z nich?
- W jakim celu drukuje się mapy?
- Odszukanie na mapach miejsc zwiedzania. Wykorzystanie w kolejności: mapy samochodowej, fizycznej i administracyjnej.
- Zaznaczenie na wszystkich mapach trasy wycieczki (praca w grupach).
- Odczytanie z map odpowiedzi na pytania:
- Jaki region odwiedziliśmy?
- Jaką krainę geograficzną?
- Jakim kolorem jest zaznaczona na mapie?
- W obrębie jakiego województwa poruszaliśmy się?
- Próba samodzielnego rysowania uproszczonej mapy z zaznaczaniem trasy wycieczki.
- Przystąpienie do wykonania albumu i makiety - wspólne wybieranie najatrakcyjniejszych zdjęć.
- redagowanie podpisów do zdjęć, zapisanie na tablicy
- Praca w grupach
- wykonanie:
-albumu pamiątkowego
- makiety części SPN
- Utrwalenie piosenki Żyj z przyrodą w zgodzie.
- Ponowny śpiew piosenki z towarzyszeniem instrumentów perkusyjnych
- Krótkie prezentacje najciekawszych wspomnień z wycieczki w formie dowolnych improwizacji wokalnych.