Rzeczowniki o nietypowej odmianie

ZAANGAŻOWANIE:
Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji dotyczących odmiany rzeczowników.
Nauczyciel prosi wybranego ucznia o odczytanie zadania domowego.
Wybrani uczniowie odpowiadają na pytania nauczyciela.
Wybrany uczeń odczytuje zadanie domowe. Pozostali sprawdzają, czy mają tak samo.
Uwagi: Plansza z odmianą rzeczownika. Uczniowie mieli na zadanie odmienić przez przypadki i liczby rzeczownik stół. Oddzielić temat od końcówki.
Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie tematu dzisiejszej lekcji. Uczniowie wpisują temat do zeszytów.

BADANIE . PREZENTACJA, PRZEKSZTAŁCENIE:
Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda grupa otrzymuje zadanie do wykonania.
Grupa I: Odmień wyraz przyjaciel w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Grupa II: Odmień rzeczownik gimnazjum w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Grupa III: Odmień rzeczownik krakowianin w liczbie pojedynczej i mnogiej.
Grupa IV: Odmień wyraz ucho w liczbie mnogiej na dwa sposoby. Ucho jako narząd słuchu i ucho od torebki.
Nauczyciel prosi liderów poszczególnych grup o przedstawienie wyników pracy.
Każda grupa na tablicy przypina kartki z wynikami swej pracy. Powstaje mapa mentalna, która porządkuje wiadomości uczniów na temat osobliwości w odmianie rzeczowników.
Nauczyciel uzupełnia wiadomości uczniów na temat osobliwości w odmianie rzeczowników.
Rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej lub występujące tylko w liczbie pojedynczej.

Rzeczowniki występujące tylko w liczbie mnogiej: są to często nazwy łańcuchów górskich (Andy, Karpaty, Bieszczady), państw (Węgry, Niemcy), miejscowości (Białobrzegi, Duszniki), świąt i uroczystości (zaślubiny, imieniny, otrzęsiny, dożynki) oraz rzeczy w pewnym sensie dwoistych, tj. składających się z dwu jednakowych części (spodnie, sanie, nożyce, usta).
Uwaga!
Liczby mnogiej nie mają rzeczowniki: człowiek, rok – zastępują je rzeczowniki: ludzie, lata.
Niektóre rzeczowniki występują tylko w liczbie pojedynczej, np.: szlachetność, myślenie, gniew, spokój, wiedza, ryż, krew.
Rzeczowniki nieodmienne.
Niektóre rzeczowniki są nieodmienne. Są to najczęściej wyrazy obcego pochodzenia, których końcówki nie występują wśród polskich rzeczowników. W związku z tym nie można ich dopasować do żadnego polskiego wzoru odmiany. Do takich wyrazów należą: boa, kiwi, alibi, salami, kakao, video, emu, jury. Z tego samego powodu nie odmieniają się też niektóre imiona i nazwy geograficzne obcego pochodzenia: Santiago, Borneo, Peru, Tokio, Westerplatte.
Nauczyciel ogłasza konkurs:
Proszę odmienić rzeczownik statua w liczbie pojedynczej i mnogiej. Uczeń, który pierwszy poprawnie zrobi to zadanie otrzyma ocenę bdb.
Nauczyciel prosi uczniów, aby rozwiązali zadania z karty pracy, które im rozdaje.
Nauczyciel prosi uczniów o prezentację wyników swojej pracy.
Uczniowie rozwiązują zadania dotyczące odmiany osobliwych rzeczowników.
Uczniowie prezentują wyniki swej pracy.
PODSUMOWANIE:
Proszę mi wymienić rzeczowniki o nietypowej odmianie?
Co o nich wiecie?
Zadanie domowe:
Zeszyt ćwiczeń: ćw.6,7,8 strona 100-101.
REFLEKSJA I EWALUACJA:
Czy podobała się wam dzisiejsza lekcja?
Ocena pracy uczniów.

KARTA PRACY UCZNIA
Osobliwości w odmianie rzeczownika

Ćwiczenie 1. Uzupełnij związki frazeologiczne rzeczownikiem oko lub ucho w odpowiedniej formie. Połącz linią każdy związek z objaśnieniem jego znaczenia.
Dostałem po .................. Nie zniosę tego dłużej.
Nie mydl mi ................... Zrozumiałem sytuację.
Przejrzałem na.................. Wstydziłem się.
Mam tego powyżej................. Nie oszukuj mnie.
Świeciłem ............................ Bądź dobrej myśli.
...............do góry! Dostałem reprymendę.
Ćwiczenie 2. Uzupełnij przysłowia podanymi formami rzeczownika przyjaciel.
przyjaciele, przyjaciół, przyjaciołom, przyjaciółmi, przyjaciołach
Za dobrymi................................ warto iść nawet w głębiny. koreańskie
Ten, kto źle mówi o swoich........................................, traci ich. mandżurskie
Lepsi ............................. w potrzebie niż pieniądze w garści. polskie
Oszukując....................................., zawsze oszukujesz siebie. fińskie
.......................................mów prawdę w oczy, wrogom za plecami. gruzińskie
Kto marzy o ............................bez wad, pozostaje bez przyjaciół. tureckie
Ćwiczenie 3 Rzeczowniki w nawiasach postaw w odpowiedniej formie.

Dawni Polacy należeli do jednego z czterech .................. ........(stan), na jakie podzielony był naród: szlacheckiego, mieszczańskiego, chłopskiego i duchownego. Przynależność do trzech pierwszych ..................... (stan) wynikała z ....................... ......(urodzenie): dzieci szlachty były szlachtą, mieszczan - .......................... ...(mieszczanin), chłopów - chłopami. Tylko duchownymi - zakonnikami lub ...................... ...(ksiądz) - mogli zostać zarówno ......................... (syn) szlacheccy, jak mieszczańscy i chłopscy.

Ćwiczenie 4 Uzupełnij zdania rzeczownikiem ucho w znaczeniu uchwyt. Użyj go w liczbie mnogiej.
o Ten garnek powyżej ................. ozdobiony jest niebieskim szlaczkiem.
o Do niesienia we dwójkę wygodniejsza jest torba z dwoma .................... .
o Postaraj się nie utrącić ................... tego dzbana.
o Marek z obawą przyglądał się wąziutkim ............... wyładowanej torby.
Ćwiczenie 5
Nazwij wskazane osoby, a następnie podaj formy dopełniacza liczby mnogiej wpisanych rzeczowników:
• mieszkaniec Rzymu - ..........................., ................................;
• osoba nie spożywająca mięsa - ........................, ...............................;
• członek zakonu dominikanów - ............................, ..........................;
• wyznawca islamu - ............................; ...............................;

Ćwiczenie 6 Zdecyduj, którą formę rzeczownika pani należy wstawić w podanych zdaniach.

Proszę pani / panią o pokazanie mi tego sweterka z wystawy.
Proszę pani / panią, czy ten sweterek z wystawy można przymierzyć?