Co to jest oświecenie? Wprowadzenie do epoki

CELE:
Uczeń potrafi :- określić genezę oświecenia , wskazać najważniejsze cechy oświecenia w Polsce w Europie,
- zna ramy czasowe epoki i najważniejsze wydarzenia historyczne,
- zna hasło oświecenia,
- czytać ze zrozumieniem fragmenty tekstu filozoficznego,
- zna i rozumie pojęcia racjonalizm ,empiryzm ,ateizm, deizm, krytycyzm
- selekcjonować i systematyzować informacje.

Metody pracy: wykład konwersacyjny, praca z tekstem, rozmowa interpretacyjna , burza mózgów.
Materiały: Rozdział Nadejście oświecenia , Co to jest oświecenie- I. Kant , Słownik wyrazów obcych Kopaliński.

Wprowadzenie: Lekcja wprowadzająca w nową epokę ma za zadanie zaznajomić uczniów z najważniejszymi hasłami oświecenia i przygotować do zajęć na temat filozofii.

Tok lekcji:
1. Podanie tematu: Co to jest oświecenie? Wprowadzenie do epoki

2. Krótki wykład konwersacyjny wygłoszony przez nauczyciela: geneza oświecenia , nazwy epoki, samoświadomość epoki, ważniejsze wydarzenia historyczne, specyfika polskiego oświecenia.

3. Ramy czasowe epoki : w Europie umowny początek lata 80 XVII w., rozkwit lata 1730-1770, powolny schyłek po 1770 r. koniec wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej-1789 r.

4. Uczniowie na podstawie informacji z podręcznika ustalają ramy czasowe oświecenia w Polsce i wypisują cechy:

W Polsce wyróżniamy trzy etapy oświecenia:
* oświecenie wczesne, trwające od lat 40.XVIII wieku do wstąpienia na tron Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku;
* oświecenie dojrzałe tzw. faza rozkwitu, czasy stanisławowskie,
trwające do trzeciego rozbioru Polski w 1795 roku;
* oświecenie schyłkowe, które kończy rok 1822- jest to umowna data
przełomu romantycznego w Polsce.

Cechy polskiego oświecenia:
- zaczęły powstawać instytucje oświatowe i kulturalne, których głównym zadaniem stało się kształtowanie człowieka światłego,potrafiącego myśleć kategoriami dobra ogółu, znającego wartość słowa wolność i niepodległość. Powstałe instytucje to: Collegium Nobilium, Komisja Edukacji Narodowej, Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Szkoła Rycerska, Biblioteka Publiczna braci Załuskich, zaczęto wydawać czasopisma ,,Monitor"i ,,Zabawy Przyjemne i Pożyteczne", powstał Teatr Narodowy.
- ukształtował się tzw, obóz reform, skupiony wokół króla.

5. Lektura tekstu źródłowego : ,,Co to jest oświecenie ?” I .Kanta, rozmowa interpretacyjna : Jak Kant rozumie wolność?, Co to jest niepełnoletność wg Kanta?, Czym jest oświecenie wg królewieckiego myśliciela?

6. Na podstawie informacji zawartych w podręczniku i słowniku uczniowie wraz z nauczycielem ustalają definicje pojęć związanych z oświeceniem:
termin definicja przedstawiciele

*racjonalizm- twórcą nowego racjonalizmu jest Kartezjusz; według tego poglądu filozoficznego prawdę można poznać tylko za pomocą rozum. Wybitnym przedstawicielem był Wolter.
*sensualizm- pogląd filozoficzny sformułowany przez de Condillaca, zakładający, że wszelka wiedza jest wynikiem doświadczeń zmysłowych, które ludzki umysł przyswaja i przetwarza, nie ma żadnych idei i zdolności wrodzonych.
*empiryzm- prekursorem kierunku był Francis Bacon; empiryzm zakładał, że źródłem poznania są tylko i wyłącznie zmysły człowieka;na podstawie doznań zewnętrznych umysł ludzki tworzy samodzielne idee; wybitnym przedstawicielem empiryzmu był angielski filozof John Locke ( tabula rasa- umysł jest niezapisaną kartą).
*deizm- pogląd filozoficzny głoszący , że Bóg stworzył świat , ale nie ingeruje w jego działanie i los człowieka; wybitni przedstawiciele to: Diderot, Wolter.
*ateizm - pogląd filozoficzny odrzucający istnienie Boga.

7. Podsumowanie lekcji.