Gry i zabawy w edukacji motoryczno - ruchowej z przykładowym scenariuszem zajęć: "Bezpieczna droga do szkoły"

Nauczanie i wychowanie to wielostronny rozwój osobowości, to oddziaływanie na różne sfery aktywności. Jedną z nich jest sfera motoryczna. Wiek XXI, to wielki postęp techniki, w każdym domu jest telewizor, a na wielu biurkach dziecięcych pojawiły się komputery. Dzieci coraz więcej czasu spędzają w domu „testując” nową grę komputerową lub oglądając nowy program. Takie formy spędzania czasu wpływają niekorzystnie na kształtowanie właściwej postawy oraz rozwijanie sprawności ruchowej.
Dlatego, na etapie kształcenia zintegrowanego należy dużo uwagi i zaangażowania poświęcić zadaniom z zakresu edukacji motoryczno – ruchowej, aby poprzez właściwie organizowane zajęcia ruchowe zapobiegać i korygować wady postawy.
Jedną z najbardziej lubianych przez dzieci form ruchu są gry i zabawy ruchowe. Między zabawą, a grą ruchową są dość istotne różnice:
- zabawa – polega na wykonywaniu prostych zadań (bieg, rzut, skok, itp.) według dość swobodnych reguł, jest celem samym w sobie. Główną jej treścią jest ruch, bawienie się i wesoła rozrywka. Zabawę można przerwać w dowolnej chwili, gdy widzi się oznaki zmęczenia, czy spadku zainteresowania.
- gra – jest czynnością złożoną z wielu zadań obwarowanych różnymi przepisami (pole gry, liczba uczestników, czas trwania, określenie wyniku). W grze występuje większe zaangażowanie emocjonalne w związku z wyraźnie zaznaczonym współzawodnictwem oraz współodpowiedzialnością każdego gracza za końcowy wynik. Dlatego nie można jej przerwać w dowolnej chwili.
Planując działania dydaktyczno – wychowawcze, musimy pamiętać o wcześniejszym przemyśleniu i przygotowaniu miejsca, przyborów i sprzętu, jak również uwzględnić czas na realizację zadań z zakresu edukacji motoryczno – ruchowej.

KORZYŚCI PŁYNĄCE Z ZASTOSOWANIA GIER I ZABAW RUCHOWYCH
1. Wszechstronnie oddziałują na ustrój, podnosząc jego wydolność oraz sprawność fizyczną, (układ ruchowy, krążenia, oddechowy).
2. Rozwijają wszystkie cechy motoryki: siłę, szybkość, zręczność, wytrzymałość.
3. Oddziałują na psychikę i umysłową stronę osobowości bawiącego się, sprzyjają nerwowemu odprężeniu i czynnemu wypoczynkowi.
4. Uczą spostrzegać otaczające zjawiska i przedmioty ze wszystkich stron i we wszystkich wzajemnych powiązaniach.
5. Rozwijają pamięć i twórczą wyobraźnię.
6. Dostarczają wielu nowych wrażeń i wiadomości o otoczeniu.
7. Uczą spostrzegawczości, logicznego myślenia w związku z praktyczną działalnością.
8. Wszechstronnie wpływają na rozwój woli dziecka, doskonalą takie cechy, jak: samodzielność, śmiałość, pomysłowość, dokładność, opanowanie, zdyscyplinowanie.
9. Uczą koleżeństwa, społecznej odpowiedzialności, działania w zespole.

UWAGI DOTYCZĄCE ORGANIZACJI ZAJĘĆ MOTORYCZNO – RUCHOWYCH W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM
1. Aktywność ruchowa dziecka powinna prowadzić do ruchu o charakterze globalnym, bazującym na ruchach naturalnych, angażujących duże grupy mięśniowe.
2. Dużą uwagę zwracamy na ćwiczenia korekcyjne, kształtujące odpowiednią sylwetkę.
3. Prowadzimy zajęcia w różnych warunkach klimatycznych.
4. Planując dobór ćwiczeń pamiętamy o ogólnym rozwoju motoryczności.
5. Nad grami zespołowymi powinny dominować zabawy.
6. Stosujemy różnorodne metody i formy organizacji zajęć, powinna dominować metoda zabawowa i zabawowo – naśladowcza.
7. Stosujemy różnorodne ćwiczenia ruchowe, aby wszechstronnie wyposażyć ucznia w różne umiejętności, aby był bardziej operatywny i sprawny fizycznie.
8. Stosujemy wysiłek siłowy, gdzie podstawowym obciążeniem jest własny ciężar ciała.
9. Ćwiczenia typowo siłowe dobieramy tak, aby nie obciążać organizmu także przy przenoszeniu przyrządów.
10. Krótkie, intensywne wysiłki, przeplatamy momentami wypoczynku, stosując odpowiednie gry i zabawy.
11. Podejmując pracę nad ruchami precyzyjnymi, stosujemy najpierw przybory duże, potem mniejsze.
12. Poświęcamy więcej czasu na samoobsługę (przygotowania się do zajęć ruchowych, np. przebieranie się w strój sportowy).
13. Stosujemy odpowiednie pozycje wyjściowe, krótko objaśniamy.
14. Stosując pokaz, demonstrujemy ćwiczenia w całości.

SCENARIUSZ ZAJĘĆ RUCHOWYCH„BEZPIECZNA DROGA DO SZKOŁY”
I. TEMAT: „Bezpieczna droga do szkoły”
II. CELE OPERACYJNE:
w zakresie psychomotoryczności:
· szybkości – dziecko biega po linii łamanej, prostej i po obwodzie koła,
· mocy – dziecko skacze po prostej i po obwodzie koła,
· orientacji – dziecko reaguje na kolory (czerwony, żółty, zielony) z zastosowaniem biegu, skoku, zgodnie z zasadami ruchu drogowego,
· wiadomości –dziecko utrwala znaki drogowe (przejścia dla pieszych, droga dla rowerów, kształt podstawowych figur geometrycznych).
III. MIEJCE ĆWICZEŃ:
· boisko szkolne.
IV. PRZYBORY:
· krążek dla każdego dziecka (krążki w trzech kolorach – czerwony, żółty, zielony),
· trzy chorągiewki w kolorach czerwony, żółty, zielony,
· duża piłka gumowa,
· dwa koła „hula – hop”,
· modele znaków drogowych – przejście dla pieszych, droga dla rowerów.
TOK ZAJĘĆ
Pierwsza część toku (wstępna)
1. Czynności organizacyjno porządkowe, podanie zadań lekcji uzasadnienie teoretyczne (ustawienie w szeregu., po powitaniu, polecenie w prawo zwrot – marsz po obwodzie koła, dzieci idą kolejno jedno za drugim, każde z wyznaczonego miejsca bierze krążek.
2. Zabawa samochody - ustawienie w rozsypce, dzieci trzymają krążki jak kierownicę samochodu. Prowadzący trzyma 3 chorągiewki: czerwoną, żółtą, zieloną, samochody jadą w różnych kierunkach. Kiedy w górze chorągiewka czerwona – samochody zatrzymują się, żółta – samochody zapuszczają silniki, przygotowują się do jazdy.
3. Wszechstronna rozgrzewka.
a) ćwiczenia wg inwencji uczniów - dowolne ćwiczenia z krążkami;
b) ćwiczenia ramion, krążenia - pozycja niska, siad skrzyżny na krążku, ramiona ugięte w łokciach, zataczanie małych kółeczek – „młynek”;
c) ćwiczenia nóg - w podskokach – skoki po prostej i po obwodzie koła;
d) ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie strzałkowej - w siadzie prostym, krążek trzymany oburącz w górze, ułożenie go na stopach, wyprost w górę, podnoszenie krążka;
e) ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie czołowej - w siadzie skrzyżnym, krążek trzymany oburącz., odsuwanie krążka w bok i przysuwanie;
f) ćwiczenia reakcji.: utrwalenie kształtu koła – bieg po obwodzie koła, skoki po prostej;
g) ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie poprzecznej (skręty) - pozycja niska, siad skrzyżny na krążku, pokazywanie przestrzeni za sobą;
h) ćwiczenia tułowia w płaszczyźnie złożonej - pozycja niska, siad klęczny., zataczanie krążkiem, jak największego koła;
i) ćwiczenia równoważne:. utrwalanie kształtu koła i prostokąta - pozycja wysoka; krążek przed ćwiczącym; wchodzenie na krążek; stawanie na jednej nodze, rysowanie nogą w powietrzu kształtu prostokąta, a po zmianie nogi kształtu koła.

Druga część toku (główna)
1. Zabawa orientacyjna
Znajdź swój kolor.
Prowadzący w trzech różnych miejscach ustawia chorągiewki (żółtą. zieloną, czerwoną). Dzieci - samochody biegają po boisku. Na sygnał: odszukaj swoją bazę – zjeżdżają do odpowiedniego miejsca, żółty krążek – żółta chorągiewka.
2. Zabawa na czworakach (utrwalanie znaków drogowych: przejście dla pieszych, droga dla rowerów)
Pies przewodnik.
Dzieci na czworakach – psy. Przewodnicy biegają po boisku. Gdy prowadzący wzniesie do góry:
- znak przejście dla pieszych – szczekają 2 razy i przechodzą po linii prostej przez przejście dla pieszych.
- droga dla rowerów – zatrzymują się i aportują, dają znać swojemu panu, że tu jest droga dla rowerów i nie można tam wchodzić.
3. Zabawa bieżna - bieg po obwodzie koła, reagowanie na sygnał – dotknięcie
Kto prędzej dookoła?
Dzieci stoją w zwartym kole, twarzami do środka, nie patrząc w tył, oczekują na dotknięcie przez dziecko chodzące poza nimi dookoła. Gdy dotknie ono jedno z dzieci, wtedy samo biegnie w jednym kierunku, na zewnątrz obwodu koła, dotknięte zaś wybiega z koła w kierunku przeciwnym. Każde z nich zmierza na wolne miejsce w kole. Które pierwsze dobiegnie, zajmuje je, drugie zaś dotknięciem wyzywa do biegu następne dziecko.
4. Zabawa rzutna. Bieg po linii łamanej i prostej. Kształtowanie szybkości, zwinności, koordynacji wzrokowo – ruchowej.
Sprawdzona poczta.
Wszyscy uczestnicy zabawy siadają naprzeciw siebie. Lewo lub prawoskrzydłowy jednego z szeregów toczy piłkę – przesyłkę, do siedzącego naprzeciw w drugim szeregu i biegnie za nią sprawdzając czy przesyłka dotarła na miejsce. Piłka – poczta i listonosz przechodzą w ten sposób od jednego szeregu do drugiego, nie omijając nikogo spośród uczestników. Dochodzą do ostatniego uczestnika i wracają.
5. Zabawa skoczna - skoki po prostej i po obwodzie koła, reagowanie na kolory podczas skoków.
Szycie na maszynie.
Ustawienie w dwóch rzędach ( wykorzystuje się podział na dwie grupy z poprzedniej zabawy) na linii startu. Pierwszy z każdego rzędu, podskakując obunóż, biegnie wzdłuż zewnętrznej strony swojego korytarza i po wyznaczonym torze okrąża koło. Wraca wzdłuż wewnętrznej strony. Uprawnia do biegu następnego przez dotknięcie jego wyciągniętej dłoni. Następny „szyje” dalej w podobny sposób. Odmiana: Prowadzący w czasie „szycia” pokazuje krążki z kolorem czerwonym – igła – dziecko zatrzymuje się, krążek zielony – „szyje” dalej.

Trzecia część (końcowa)
Uporządkowanie miejsca ćwiczeń.
Ćwiczenie korektywne - w marszu luźne wznosy i opusty ramion.
Zabawa uspakajająca: Kolory.
Prowadząca wymienia kolor; np. żółty, zielony i turla piłkę do wybranego dziecka. Każdy chwyta piłkę i odrzuca ją podającemu. Gdy ten wymienia kolor czarny, wtedy piłki nie wolno chwytać.
Kto ją chwyci traci wszystkie dotąd zdobyte punkty. Punkt uzyskuje się za poprawny chwyt i rzut podczas wymieniania nazwy kolorów, oprócz czarnego. Wygrywa ten, kto zdobędzie najwięcej punktów.
Ćwiczenia organizacyjno – porządkowe: zbiórka w dwuszeregu, omówienie przebiegu lekcji, ocena aktywności, pożegnanie.

Literatura:
Chorostek L. Łabuda H.: Gry rekreacyjne – sport dla wszystkich, TKKP, Warszawa, 1982.
Pęksa J. Frey R.: Gry, zabawy i imprezy plenerowe, COK Warszawa 1976.
Słysz S.: Gry i Zabawy, „Horyzonty”, Warszawa 1974.
Trześniowski R.: Gry i zabawy ruchowe, Sport i turystyka, Warszawa 1972.