"Przedwiośnie" S. Żeromskiego jako powieść społeczno - polityczna i pytanie o losy Polski

Cel poznawczy i wychowawczy lekcji:

- wzbogacenie wiedzy uczniów dotyczącej twórczości S. Żeromskiego i problematyki jego twórczości
- rozwijanie uczuć patriotycznych i wrażliwości na problemy społeczne
Cele operacyjne :

- uczeń wskazuje i omawia tematy oraz problemy zawarte w powieści Żeromskiego ,
- podaje argumenty uzasadniające twierdzenie ,że jest to powieść o Polsce i jej problemach po odzyskaniu niepodległości,
- wypowiada się na temat wizji szklanych domów , diagnozuje polską rzeczywistość przedstawioną w powieści,
- interpretuje tytuł i symbolikę mitu o szklanych domach,

Metody i formy pracy: dyskusja, indywidualna praca z tekstem literackim , praca w grupach , burza mózgu

Przebieg zajęć (cześć wprowadzająca ):

1. Polska czasu ,,przedwiośnia”: wybrany uczeń krótko omawia sytuację społeczno –polityczną Polski po 1918 roku .
2. Oglądanie reprodukcji obrazów i rozwijanie kontekstu historycznego : W. Skoczylas Józef Piłsudski, J. Kossak Cud nad Wisłą.
3. Ustalenie kim są bohaterowie powieści ? Kiedy i gdzie rozgrywa się akcja ?
4. O czym jest Przedwiośnie ?

,,Przedwiośnie” jako powieść polityczna , rozrachunkowa i interwencyjna:

1. Obraz Polski w powieści. Marzenia i rzeczywistość( praca z tekstem , cytowanie fragmentów i ich problematyzowanie)
2. Wnioski: Polska to kraj kontrastów społecznych (Nawłoć – Chłodek), biedy i upodlenia(Chłodek, dzielnica żydowska , warunki życia robotników- cytaty).Władza opiera się na przemocy i ucisku innych narodowości- cytaty.
3. Wizja szklanych domów i diagnoza polskiej rzeczywistości. Próba ustalenia symbolicznej wymowy mitu : marzenie o nowej cywilizacji stworzonej w wolnym kraju, znak tęsknoty za cudem , który jest potrzebny zrujnowanemu państwu , wynalazek techniczny umożliwiający szybki postęp cywilizacyjny, marzenie , sen o wolnej Polsce Seweryna Baryki.

Gdzie są twoje szklane domy ?- analiza sceny powrotu Cezarego do Polski , którą zna jedynie z opowiadań rodziców (konfrontacja rzeczywistości z utopijną wizją ojca).

4. Rekonstrukcja poglądów politycznych zawartych w powieści i interpretacja tytułu (praca w 4 grupach):

Grupa I – Omawia program Gajowca, wyszukuje cytaty, krótko charakteryzuje bohatera. Przedstawia stosunek głównego bohatera do tego programu .

Grupa II- Omawia program komunistów, charakteryzuje Antoniego Lulka . Przedstawia stosunek Cezarego do tego programu.

Grupa III- Wyjaśnia tytuł powieści, wykorzystując słowa Szymona Gajowca: To dopiero przedwiośnie nasze. Wychodzimy na przemarznięte role(...).Ustalają sens dosłowny i metaforyczny tytułu.

Grupa IV- Na podstawie fragmentu tekstu S. Żeromskiego W odpowiedzi Arcybaszewowi i innym ,ustalają jakie poglądy polityczne reprezentuje autor ? Jaki jest jego stosunek do rewolucji i komunizmu? Jaki cel przyświeca powieści : ,,rozrywanie ran „ czy ,,pokrzepienie serc”?

5.Omówienie wyników prac .

6. Wspólne ustalenie wniosków dotyczących tematu lekcji.

Zadanie domowe:
Scharakteryzuj cechy stylu publicystycznego w dyskusjach i wystąpieniach zaprezentowanych w utworze.