Niepełnosprawny student

W Polsce niezależnie od sposobu kształcenia, kierunku studiów , czy stopnia niepełnosprawności osoby niepełnosprawne są traktowane tak samo jak wszyscy inni studenci. Student niepełnosprawny podobnie jak jego sprawni koledzy zalicza sesje, uczestniczy w wykładach realizując program wynikający z toku studiów.
Nie istnieją więc żadne ulgi i przywileje.
Istnieje natomiast wsparcie niezbędne, aby mogli oni korzystać ze standardowej oferty uczelni dostępnej dla wszystkich. Wsparcie takie nie jest ulgą, ani przywilejem, ponieważ stanowi niezbędną kompensację ograniczeń wynikających z niepełnosprawności, a zatem jest elementem wyrównania szans osób niepełnosprawnych w stosunku do pozostałych studentów.
System wsparcia w Polsce wciąż jeszcze nie sprzyja w wystarczającym stopniu rozwojowi i podejmowaniu przez osoby niepełnosprawne wielkiego wyzwania jakim są studia wyższe. Większość tych osób kształci się wciąż w szkołach specjalnych, co zaczyna być europejskim ewenementem i trudno jest się im dostać na Uniwersytet lub utrzymać na studiach. Mimo to liczba studentów niepełnosprawnych z roku na rok systematycznie rośnie, choć przy większej efektywności systemu, likwidacji wielu barier biurokratycznych, reformie systemu rentowego i pomocy społecznej, mogłaby być o wiele większa.
Coraz więcej ludzi chce się kształcić, gdyż pomimo fatalnej sytuacji na rynku pracy wierzą w sens nauki, chcą uczyć się dla siebie i dla swojej przyszłości. Nie wszyscy jednak mają równy start. Wśród nas żyje ponad 4,5 miliona osób niepełnosprawnych. Szacuje się, że w całej Polsce studiuje około 4 tysięcy osób niepełnosprawnych, choć w potencjalnym wieku studenckim (19-25 lat) znajduje się ok. 135 tysięcy.
Obecnie niepełnosprawność przestała być kryterium uniemożliwiającym podjęcie studiów wyższych. Najlepiej obrazują to statystyki największych polskich uczelni. Na przykład na Uniwersytecie Warszawskim w ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba studentów niepełnosprawnych wzrosła z 40 do ponad 500. Na Uniwersytecie Jagiellońskim jest ich ok. 300, a na Politechnice Wrocławskiej ok. 200 osób. W sumie w roku akademickim 2004/2005 studiowało w Polsce ponad 9000 osób niepełnosprawnych.
Widoczne jest też coraz lepsze przygotowanie technologiczne i architektoniczne polskich uczelni. Podjazdy dla osób na wózkach, windy i specjalne miejsca parkingowe powoli stają się standardem, a nie – chlubnym wyjątkiem. Dla słabowidzących i niewidomych powstają tyfloinformatyczne pracownie komputerowe, a notatki otrzymują odpowiednio powiększoną czcionką lub w postaci wydruku brajlowskiego. Technika pozwala na przekroczenie wszystkich niedogodności motorycznych i percepcyjnych.
Polskie Uczelnie coraz częściej dostrzegają fakt ,że zwiększa się ilość studntów niepełnosprawnych organizując Rady Studentów Niepełnosprawnych, powołując pełnomocników ds. studentów niepełnosprawnych, ośrodki wsparcia czy też organizując Biura Karier dla tych osób.

Studenci niepełnosprawni mają także prawo korzystać z uczelnianych systemów pomocy materialnej takich jak:
• stypendia socjalne,
• stypendia specjalne dla osób niepełnosprawnych,
• stypendia za wyniki w nauce,
• stypendia ministra za osiągnięcia w nauce,
• dopłaty do zakwaterowania,
• dopłaty do posiłków,
• zapomogi.

Niezwykłą rolę we wsparciu studentów niepełnosprawnych spełnia także Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych realizując tzw. „programy edukacyjne” np. program Student II.
Celem tego programu jest wyrównanie szans w zdobyciu wykształcenia przez osoby niepełnosprawne oraz przygotowanie osób niepełnosprawnych, poprzez stałe podwyższanie kwalifikacji, do rywalizacji o zatrudnienie na otwartym rynku pracy.
Program jest kontynuacją realizowanego przez PFRON (w latach 2002-2007) programu pn. „STUDENT – kształcenie ustawiczne osób niepełnosprawnych”. Od daty rozpoczęcia realizacji tego programu, pomocą finansową obejmowano coraz większą liczbę uczących się osób niepełnosprawnych. W 2002 roku dofinansowanie w ramach programu uzyskało 1.670 osób, natomiast w 2006 roku z pomocy przewidzianej w programie skorzystało ponad 10.000 osób. Łączne wydatki Funduszu na dofinansowanie kształcenia ustawicznego w ramach programu „STUDENT” w latach 2002-2007 przekroczą kwotę 100 mln zł.
Dofinansowanie z programu Student II może obejmować opłaty za studia, koszty zakwaterowania i dojazdów, uczestnictwa w zajęciach mających na celu podniesienie sprawności fizycznej lub psychicznej, zakupu akcesoriów ułatwiających lub umożliwiających naukę, w tym komputerowych programów edukacyjnych, oraz koszty wyjazdów organizowanych w ramach zajęć szkolnych, a także stypendium specjalne – dla studentów, którzy posiadają szczególne osiągnięcia w nauce.

Studenci niepełnosprawni, podobnie jak ich rówieśnicy mogą ubiegać się także o stypendia fundowane przez instytucje, firmy prywatne, organizacje pozarządowe. Listę instytucji i organizacji przyznających stypendia, wraz z krótką charakterystyką programów pomocy materialnej można znaleźć na stronach:

http://ww.org.pl/strona.php?p=1769
http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=1197
http://www.witrynawiejska.org.pl/strona.php?p=1200

Opracowano na podstawie:
Informacje ze strony internetowej www.pfron.org.pl
Katarzyna Giruć artykuł „Różnice zamiast braków” współfinansowany ze środków Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Katowicach
Grzegorz Gocel Magazyn „Semestr” nr.09/10 „Różnice zamiast braków”.