Program nauczania języka polskiego w klasie I gimnazjum - nauczanie specjalne w stopniu lekkim

JĘZYK POLSKI

Program nauczania w gimnazjum specjalnym
Dla uczniów z upośledzeniem umysłowym
w stopniu lekkim.

Wprowadzenie
Program nauczanie języka polskiego jest przeznaczony do realizacji w gimnazjum specjalnym. Uwzględniono w nim specyfikę rozwoju uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim.
W programie na plan pierwszy wysuwa się usprawnianie i dynamizowanie uczniów w taki , aby mogli oni zdobyć wiadomości i umiejętności potrzebne do możliwie pełnej integracji społecznej.
Gimnazjum wykorzystując indywidualne możliwości uczniów, musi przygotować ich do aktywnego uczestnictwa w życiu społeczno-
-kulturalnym .Język polski jest podstawowym środkiem komunikowania się i zdobywania wiedzy o otaczającym świecie.
Program języka polskiego jest skorelowany z nauczaniem innych
przedmiotów humanistycznych w postaci ścieżek edukacyjnych:
_ edukacja ekologiczna
- edukacja pozdrowotna
- - Edukacja czytelnicza i medialna
- - edukacja regionalna
- - edukacja europejska
- - edukacja filozoficzna
Elementem scalającym program nauczania języka polskiego na III
etapie edukacyjnym jest tematyka związana ze środowiskiem ucznia, jego najbliższym otoczeniem i uczestnictwem w aktualnym
życiu społecznym i kulturalnym.
Program w sposób ogólny zarysowuje proponowaną tematykę, nie nakazuje omawiania określonych tekstów, co powinno sprzyjać twórczemu podejściu nauczyciela do jego realizacji.
Kształcenie językowe i ortograficzne powinno odbywać się w integracji ze wszystkimi działami, szczególny nacisk powinien być nałożony na praktyczne posługiwanie się językiem ojczystym.
Treści programowe zostały ujęte w 6 działów:
1. Środowisko ucznia
2. 2. Piękno kraju ojczystego
3. 3.Obrazy z przeszłości Polski
4. Aktualne wydarzenia- społeczeństwo, w którym żyję
5. Lektury
6. Kształcenie językowe

Cele edukacyjne

Język ojczysty jest podstawowym środkiem komunikowania się
Ludzi oraz zdobywania wiedzy o otaczającym świecie.
Praktyczna znajomość języka polskiego warunkuje powodzenie w skutecznym przygotowaniu do samodzielnego życia.
Osiągnąć to można poprzez:
- wyposażenie uczniów w podstawowe wiadomości o zasadach funkcjonowania języka jako środka porozumiewania się.
- wyposażenie uczniów przez kontakt z literaturą w podstawową wiedzę o człowieku, jego reakcjach i przeżyciach.
- poznanie piękna otoczenia i środowiska dzięki utworom literackim
- poznanie wybranych utworów literackich i innych dzieł sztuki
- wyposażenie uczniów w wiedzę zgodną z ich zainteresowaniami
i możliwościami do dalszego rozwoju i wyboru przyszłego zawodu
-kształtowanie umiejętności poprawnego, jasnego i ścisłego wypowiadania się w mowie i piśmie – rozwijanie sprawności
komunikowania się z otoczenie.
- kształcenie umiejętności wyrażania własnych doznań i przeżyć związanych z wydarzeniami bieżącymi.
- Odróżnianie fikcji literackiej od rzeczywistości
- rozwijanie sprawności w czytaniu
- wzbogacanie biernego i czynnego słownika ucznia
- kształcenie umiejętności korzystania z książek, słowników,
encyklopedii, prasy i rozpoznawanie ich zawartości na podstawie tytułów, spisów treści
- kształcenie umiejętności uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym za pośrednictwem czasopism, filmu, radia i telewizji
- praktyczne wykorzystanie zdobytych wiadomości przy redagowaniu pism użytkowych( podanie, życiorys, zaproszenie,
- ogłoszenie, zawiadomienie, list prywatny, urzędowy.)
- praktyczne wykorzystanie zdobytych wiadomości przy redagowaniu form opisowych wypowiedzi pisemnych
- ( opis, opowiadanie, sprawozdanie, charakterystyka)
- rozbudzanie poczucia własnej wartości i przydatności dla środowiska
- kształtowanie szacunku dla środowiska i otwartość
- na jego problemy
- wzbogacanie osobowości ucznia, jego charakteru i kształtowanie
- jego wrażliwości
- rozwijanie zdolności nawiązywania kontaktu z innymi ludżmi
- kształcenie umiejętności i współżycia w zespole
- wprowadzanie w tradycję kultury narodowej i europejskiej

Człowiek zdobywa wiedzę przede wszystkim poprzez język. Nauczanie języka ojczystego tworzy fundament ogólnego rozwoju ucznia, jest pomocą w kształtowaniu osoby ucznia, stanowi główny punkt odniesienia całej edukacji szkolnej - wychowania i kształcenia. Za rozwój języka w mowie i piśmie (w tym za zasób pojęć, ortografię i estetykę zapisu) odpowiedzialni są wszyscy nauczyciele niezależnie od posiadanej specjalności.

Cele edukacyjne
Wspomaganie umiejętności porozumiewania się uczniów i wprowadzanie ich w świat kultury, zwłaszcza przez:
1) kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania i pisania w zróżnicowanych sytuacjach komunikacyjnych prywatnych i publicznych, a zwłaszcza ważnych dla życia w państwie demokratycznym i obywatelskim; rozwijanie zainteresowania uczniów językiem jako składnikiem dziedzictwa kulturowego,
2) ujawnianie zainteresowań, możliwości i potrzeb oraz językowych i czytelniczych umiejętności uczniów po to, aby wyznaczać stosowne dla nich cele, dobierać treści i materiały, projektować odpowiednie działania gwarantujące skuteczność edukacji,
3) rozbudzanie motywacji czytania i rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich i innych tekstów kultury, także audiowizualnych, a przez nie przybliżanie rozumienia człowieka i świata; wprowadzanie w tradycję kultury narodowej i europejskiej,
4) uczenie istnienia w kulturze, przede wszystkim w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym, tak by stawała się wewnętrzną i osobistą własnością dziecka.

Zadania szkoły
1. Wychowanie językowe i rozbudzanie wrażliwości estetycznej.
2. Motywowanie do poznawania literatury oraz różnorodnych tekstów kultury (w tym regionalnej) wzbogacających wiedzę ucznia o człowieku, życiu i świecie z perspektywy współczesności i z odniesieniem do przeszłości.
3. Doskonalenie kompetencji komunikacyjnej, tzn. umiejętności mówienia, słuchania, czytania, pisania, odbioru różnorodnych tekstów kultury.
4. Tworzenie sytuacji, w których uczenie się języka następuje przez świadome i refleksyjne jego używanie (bez nawarstwiania teoretycznej, abstrakcyjnej wiedzy o systemie językowym).
5. Pobudzanie postaw kreatywnych ucznia w procesie zdobywania umiejętności i gromadzenia wiedzy.
6. Integrowanie różnych doświadczeń kulturowych.

Treści nauczania powinny być podporządkowane funkcji wspierającej wypowiadanie się, bez konieczności posługiwania się definicjami.
1. Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi (np. pytam, odpowiadam, informuję, proszę).
2. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych.
3. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań.
4. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia.
5. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne.
6. Związki znaczeniowe między wyrazami.
7. Budowa słowotwórcza wyrazów.
8. Rodzaje głosek.
9. Akcent wyrazowy, intonacja.
10. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm.
11. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu.
12. Terminy: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja.
13. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą.

Osiągnięcia
1. Mówienie:
1) do rzeczywistych i wyobrażonych słuchaczy, z przejrzystością intencji, z uwzględnianiem różnorodnych sytuacji, ról i kontaktów międzyludzkich (oficjalnych i nieoficjalnych),
2) na temat otaczającej rzeczywistości, własnych zainteresowań, literatury, innych (niewerbalnych i mieszanych) tekstów kultury,
3) na temat zaobserwowanych zjawisk językowych (przy użyciu elementarnej terminologii językoznawczej wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),
4) z precyzją znaczeniową, ze świadomością emocjonalnego nacechowania wypowiedzi oraz próbami ich oceny (zwłaszcza etycznej),
5) płynne, z poprawną i wyraźną artykulacją oraz dykcją, akcentowaniem, intonacją, pauzowaniem i tempem (w tym wygłaszanie tekstów z pamięci).
2. Słuchanie:
1) uważne i ze zrozumieniem,
2) rozmaitych wypowiedzi, w różnych celach i sytuacjach,
3) z rozróżnianiem mowy i tła akustycznego w przekazach audiowizualnych.
3. Czytanie:
1) głośne i wyraziste, z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa,
2) ciche ze zrozumieniem,
3) różnych rodzajów tekstów z uwzględnianiem celu (takiego jak: informacja, przeżycie, perswazja itp.).
4. Pisanie:
1) tekstów kierowanych do różnych adresatów i w różnych celach,
2) w związku z potrzebami codziennej komunikacji, ekspresji własnych doznań, i tekstami kultury wysokiej oraz z literaturą masowej,
3) w różnych prostych formach,
4) z troską o kompozycję (plan, tytuł, akapit), sprawność stylistyczną oraz poprawność gramatyczną, interpunkcyjną i ortograficzną, a także estetykę tekstu.
5. Odbiór tekstów kultury:
1) z dążnością do odkrywania ich dosłownego, przenośnego i symbolicznego sensu,
2) uwzględnieniem obserwacji swoistości ich tworzywa,
3) ze wskazywaniem na różne elementy świata przedstawionego,
4) z odróżnianiem fikcji artystycznej od rzeczywistości,
5) z próbami określania funkcji różnych elementów tekstu przy użyciu odpowiedniej terminologii (wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),

Treści nauczania

1.Środowisko ucznia
Jestem uczniem gimnazjum.
Organizacja nauki w nowej szkole
Nauczyciele
Koledzy
Kodeks ucznia- zakres praw i obowiązków
Planowanie i organizacja swej nauki oraz wypoczynku i czasu wolnego.
Odpowiedzialność za własny rozwój.
Sposoby korzystania z telewizji, radia, komputera w zdobywaniu
wiedzy i samokształcenia.
Prezentacja osobista i wygląd
Zasady komunikowania się w grupie rówieśniczej oraz współpraca
z innymi.
Różnice i podobieństwa między między ludżmi
Problemy i potrzeby kolegów niepełnosprawnych
Poszanowanie wytworów pracy ludzkiej
Kultura zachowania się w domu rodzinnym i innych miejscach
Publicznych.
Tworzenie systemu wartości
Omawianie kontrastu: dobra i zła, prawdy, kłamstwa, sprawiedliwości, niesprawiedliwości, piękna i brzydoty.

2.Piękno kraju ojczystego.
Charakterystyczne obrazy przyrody, życia ludzi, i ich zajęć.
Przybliżanie tradycji polskiego obyczaju, kultury materialnej i duchowej.
Zwyczaje i legendy w różnych okolicach Polsk8i
Związek z przyrodą i ludżmi
Piękno ojczystego krajobrazu.
Mój region, charakterystyczne cechy geograficzne, przyrodnicze,
kulturowe najbliższego regionu.
Nazwa regionu, nazwy geograficzne, nazwy miejscowe.
Język regionalny a język literacki.
Moja mała ojczyzna- wczoraj, dziś, jutro.

3.Obrazy z przeszłości Polski.

Obrazy ilustrujące przejawy życia i kultury od powstania polskiego
do czasów Polski szlacheckiej.
Zabytki kultury materialnej i duchowej.
Ważniejsze zabytki i pamiątki historyczne poszczególnych krain Polski
Rola regionu i jego związki z innymi regionami Polski.
Sylwetki słynnych postaci historycznych w twórczości literackiej.

4.Aktualne wydarzenia- społeczeństwo, w którym żyję

Czynne uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym.
Korzystanie a dóbr kultury
Udział w uroczystościach mających charakter lokalny, ogólnopaństwowy.
Przeobrażenia polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturalne
w najbliższym otoczeniu.
Zagadnienia współczesnego życia
Rola środków masowego przekazu
Dokumentowanie wydarzeń politycznych film, reportaż

5.Lektury

Propozycje lektur w zależności od poziomu intelektualnego uczniów, ich zainteresowań i potrzeb wychowawczych.

Wybór baśni polskich
Legendy i baśnie związane z powstaniem państwa polskiego.
Wybór mitów greckich.
Wybór baśni – H CH .Andersena, braci Grimm.
Biblia- Powstanie świata
J.Kochanowski Fraszki
J.Kochanowski Tren VII i VIII
I.Krasicki Bajki
L.M.Montgomery, Ania Z Zielonego Wzgórza
H.Sienkiewicz, Krzyżacy
A.Mickiewicz, Świtezianka
Molier Skąpiec
J.Korczakowska, Spotkanie nad morzem
A.de Sait- Exupery, Mały książę
Wybór wierszy – J. Tuwim, J.Brzechwy, J.Kulmowa,w.Chotomska

Wykaz osiągnięć ucznia klasy I gimnazjum w kształceniu polonistycznym

Uczeń kończący I klasę gimnazjum powinien:

- samodzielnie wypowiadać się na określone tematy
- omawiać treści tekstów, filmów, audycji telewizyjnych
- wspólnie opracowywać i pisać sprawozdania z różnych
- uroczystości
- układać samodzielnie plany utworów lub ich fragmentów
- opisywać przedmioty i postacie
- recytować wiersze z uwzględnieniem znaków przestankowych
- płynnie czytać, właściwego tempa i intonacji
- oraz z podziałem na role
- wyodrębniać elementy świata przedstawionego
- samodzielnie korzystać encyklopedii, słowników,
- samodzielnie czytać książki ,czasopisma
- rozpoznawać w tekście części mowy
- wyróżniać w zdaniu: podmiot , orzeczenie
- rozróżniać zdania pojedyncze, złożone na podstawie ilości orzeczeń
- rozpoznawać rodzaje zdań
- redagować formy wypowiedzi pisemnych