Wychowywać - czyli kształtować pewne postawy. Scenariusze zajęć

Wychowywać – czyli kształtować pewne postawy
„Każda chwila w wychowaniu
młodego człowieka
może przynieść wieczne rezultaty
-wszystko zależy od jakości tej chwili.”
(cytat)

Wychowywać dobrze dziecko to znaczy przygotowywać je do przyszłych zadań. Obecnie na całym świecie daje się zaobserwować doskonalenie sytemu oświatowo-wychowawczego. Dąży się do tego, by dostosować go do zmieniających się potrzeb społecznych.
Nie ma takiej sfery życia społecznego, w której strona społeczno-moralna osobowości człowieka nie mogłaby się manifestować i przez, którą nie mogłaby być kształtowana. Moralność człowieka znajduje wyraz zarówno w jego pracy czy twórczości artystycznej, jak też w wypoczynku czy nauce. W ciągu życia dziecko stopniowo wchodzi w coraz to szersze kręgi społeczne – rodzina – przedszkole - szkoła itd., wraz z tym powinien następować proces kształtowania się jego świadomości moralnej. Właściwa, prawidłowo kształtowana świadomość moralna zwłaszcza u dzieci w wieku młodszym, jest, bowiem niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania jednostki w życiu większych zbiorowości i w życiu dorosłym.
Proces kształtowania człowieka jest żmudny i długotrwały. W rzeczywistości człowiek poddany jest jednemu zintegrowanemu procesowi wychowania, który łącznie kształtuje w nim wszystkie, złożone uprzednio jako cele, dyspozycje psychiczne. Wyłonienie w obrębie osobowości człowieka tych dyspozycji psychicznych, które składają się na jego sylwetkę moralną i społeczną, wymaga stosowania takich zabiegów i akcji, które kształtowaniu i rozwijaniu tej sylwetki maja służyć.
Człowiek jakiego dziś wychowujemy, będzie miał nie tylko tworzyć społeczeństwo, ale także w nim żyć, i to na ile nie będzie zdolny współżyć z innymi i współuczestniczyć w zbiorowo zorganizowanym życiu społecznym, wyznaczać będzie w znacznej mierze oblicze przyszłego społeczeństwa.
Dlatego też, przygotowanie dziecka do konstruktywnego udziału w życiu społecznym jest zadaniem, które nabiera z pewnością coraz większego znaczenia. Należy, bowiem podkreślić, że osobowość ludzka nie nabiera walorów moralnych i społecznych ani w sposób samorzutny, ani też równolegle do rozwoju innych stron jej osobowości. Wręcz przeciwnie nawet najbardziej intensywne kształtowanie intelektualne, estetyczne lub sprawnościowe, nie podniesie człowieka na wyższy poziom pod względem społeczno-moralnym, jeśli nie będzie połączone z odpowiednimi do tego celu zabiegami.
Dzieci rozpoczynając naukę szkolną dysponują już pewnym zasobem słów i pojęć z dziedziny społeczno- moralnej, ale stopień uświadomienia sobie ich treści znaczeniowej jest jeszcze stosunkowo ograniczony. Dlatego też na okres wczesnoszkolny przypada ważne zadanie, systematycznego kształtowania tych pojęć- wzbogacania ich zakresu i treści znaczeniowej. W praktyce szkolnej dobrze jest zdawać sobie sprawę z tego, jakie pojęcia potrafi już dziecko zrozumieć.
W związku z tym, głównym celem prowadzonych w mojej pracy dydaktyczno-wychowawczej zajęć jest rozpoznawanie świadomości moralnej dzieci. Umożliwia mi to podjęcie prawidłowych działań wychowawczych zmierzających do korygowania świadomości błędnej i rozwijania jej w duchu przyjętych norm, wzmacniania pożądanych moralnie zachowań, przy jednoczesnym tłumieniu zachowań niepożądanych. Aby ten cel realizować najpierw określam świadomość moralną dzieci zarówno aspekcie czynnym, jak i biernym oraz aspekcie dychotomii: czy dzieci posiadają wiedzę moralną świadomą i artykułowaną, czy tylko wiedzę intuicyjną i nieartykułowaną.
Oto przykład zajęć zintegrowanych na których kształtowano pojęcie, którego desygnatem jest postawa pozytywna i pojęcie do niego przeciwstawne, którego desygnatem jest postawa negatywna. Kształtowano dwa pojęcia przyjaciel – wróg, prawdomówny – kłamca. Adekwatnie do tych pojęć wybrano dwa utwory:
H. Ch. Andersen: „ Królowa Śniegu” ( przyjaciel – wróg)
C. Collodi: „ Pinokio” ( prawdomówny – kłamca).


SCENARIUSZ ZAJĘĆ POŚWIĘCONYCH KSZTAŁTOWANIU POJĘĆ SPOŁECZNO – MORALNYCH PRZEPROWADZONY W KLASIE III

SCENARIUSZ POŚWIĘCONY KSZTAŁTOWANIU POJĘCIA
PRZYJACIEL – WRÓG

TEMAT:
Ustalenie kolejności zdarzeń w baśni pt: „ Królowa Śniegu” H.CH.Andersena. próby oceny głównych postaci występujących w baśni. Kształtowanie pojęć przyjaciel – wróg.

CELE:
- dziecko potrafi rozpoznać charakterystyczne cechy baśni jako utworu literackiego
- dziecko zna cechy charakterystyczne przyjaciela i wroga
- dziecko potrafi formować dłuższe wypowiedzi wielozdaniowe
- dziecko potrafi wyróżnić cechy osobowościowe bohaterów utworów literackich oraz dokonać oceny i uzasadnić ich postępowanie
ŚRODKI I MATERIAŁY DYDAKTYCZNE:
- egzemplarze książki z baśnią „ Królowa Śniegu”
- ilustracje, plakaty
- kaseta z filmem
METODY:
- rozmowa kierowana, praca z tekstem
FORMY PRACY:
- zbiorowa, grupowa: jednolita zróżnicowana
TREŚCI PROGRAMOWE:
- „ .....słuchanie nagrań tekstów literackich....”
- „ wyodrębnienie postaci i zdarzeń w utworach literackich: ustalenie kolejności zdarzeń, ich wzajemnej zależności, odróżnianie zdarzeń istotnych od mniej istotnych, wskazanie postaci głównych i drugorzędnych, charakterystyczne cechy bohatera, ocena postępowania bohatera, uzasadnienie swego zdania”
- „wyszukanie w tekście fragmentów na określony temat”
- „ ... wypowiedzi wielozdaniowe dzieci na temat wydarzeń z ich życia w związku z utworami literackimi......”
- „wzbogacanie, aktywizowanie i uściślanie słownictwa przez: wyjaśnianie niezrozumiałych wyrazów i zwrotów układanie słowniczków tematycznych....”
- „ kształtowanie postaw i umiejętności, aby uczeń mógł właściwie oceniać postępowanie własne, kolegów i innych osób...”

PRZEBIEG:
1. Sprawdzenie zadania domowego
2. Przygotowanie pomocy
3. Przygotowanie uczniów do odbioru baśni
4. Podanie tytułu baśni
5. Nazwisko autora
6. Swobodne wypowiedzi na temat:
Ř „ czy potraficie wymienić inne utwory tego pisarza?”
Ř „ która z baśni H.CH. Andersena najbardziej się wam podobała?”
Ř „kto samodzielnie przeczytał baśń „ Królowa Śniegu”?”
7. Podanie i zapisanie tematu zajęć
8. Charakterystyka bohaterów baśni „Królowa Śniegu”
9. Wypowiedzi uczniów nt wrażeń związanych z utworem
10. Rozdanie egzemplarzy baśni
11. Obejrzenie na ekranie wybranych fragmentów baśni
12. Omówienie treści utworu – odnalezienie ich w książce
ustalenie miejsca i czasu akcji, wyodrębnienie postaci wyodrębnienie głównych bohaterów
Dzieci dzielą się na pięć grup. Każda z nich otrzymuje kartkę na której znajduje się tabela którą mają uzupełnić: główny bohater, bohaterowie drugoplanowi. Następnie każda z nich ustala kolejność zdarzeń i nadaje tytuły poszczególnym fragmentom . Wybór najlepszej pracy. Zapisanie na tablicy najlepszej pracy.
Ustne opowiadanie wybranych sytuacji ze szczególnym uwzględnieniem postępowania głównej bohaterki
Charakterystyka bohaterów baśni. Zapis na tablicy:
Gerda - ........................................
Kay - ........................................
Królowa Śniegu - ...............................
Jak powinniśmy nazwać Gerdę?
Czy przyjaciel to to samo co dobry kolega?
Jak postępuje przyjaciel? Kto może być naszym wrogiem?
Jak wyjaśnić przysłowie „ Najlepszych przyjaciół poznajemy w biedzie”
Uzasadnienie postępowania głównych bohaterów – praca w grupach
I – grupa: „ Postępowanie Kaya – wyszukaj opis w tekście
II – grupa: „ Jak postąpiła Gerda?” - wyszukaj opis w tekście
III – grupa: „ Jak zachowywali się spotkane postacie podczas wędrówki Gerdy?”
Próba oceny postępowania głównych postaci – wypowiedzi dzieci
· Jak ocenisz postępowanie Gerdy?
· Dlaczego tak uważasz?
· Jak ocenisz postępowanie Królowej Śniegu?
· Ustalenie definicji pojęcia „przyjaciel – wróg” – praca w grupach
Dokończ zdania:
· Przyjaciel to ten ...........
· Wróg to taki ....................
· Gerda była przyjacielem Kaya ponieważ .............
· Wrogiem Kaya była ..................................
Scenki dramowe: - zachowanie Kaya po tym jak ukuł go kawałek lustra
„ Powiedz, pokaż jak ty byś wtedy widział świat, kolegę”.
Zabawa dydaktyczna „ Ratujemy Kaya”
Zadanie Rozbójniczki:
„ Mała .................................. otarła ................................ oczy i włożyła obie ręce do ................................ mufki, która była taka ......................., ........................................ .
( Rozbójniczka, Gerdzie, śliczna, ciepła, miękka) – odczytaj i uzupełnij.
Zagadka „ Laponki” – pisze na wysuszonym dresie:
Dwie doby i dwie godziny to ile minut?
Finki
„ Skąd pochodziła moc i siła Gerdy?”

SER Z CA MOC PO GER
ROZ FO
JEJ DY
KAY CHAR
Z PO
DO DZI DZIŚ CHO GO

Puzzle – kawałki lodu –ułóż
„ Najcenniejszym prezentem jest przyjaźń”

ZADANIE DOMOWE
– „ Czy masz przyjaciela? – opisz go”
- „ Kto jest twoim wrogiem? – opisz go”

----------------------------------------------
SCENARIUSZ ZAJĘĆ POŚWIĘCONY KSZTAŁTOWANIU POJĘCIA:
PRAWDOMÓWNY – KŁAMCA

TEMAT:
Dłuższe wypowiedzi uczniów na temat wydarzeń w baśni „ Pinokio”
C. Collodi. Próba oceny postępowania bohaterów baśni, kształtowanie pojęć prawdomówny- kłamca.

CELE:
- Dzieci znają cechy człowieka prawdomównego oraz kłamcy
- Potrafią formułować dłuższe, wielozdaniowe wypowiedzi z użyciem słownictwa baśń;
- Potrafią posługiwać się tekstem literackim jako źródłem wiedzy;
- Potrafią wyodrębniać istotne cechy postaci
- Potrafią dokonać oceny i uzasadnienia postępowania bohaterów baśni
- Potrafią wzmacniać uczucia pozytywne wobec
prawdomówności oraz negatywne wobec kłamstwa; -inicjować postępowanie pozytywne: mówić prawdę w każdej sytuacji;
- Potrafi uświadomić sobie konieczność pracy nad sobą.

ŚRODKI I MATERIAŁY DYDAKTYCZNE:
- Egzemplarz baśni C.Collodi „ Pinokio”
- Ilustracje do baśni
- Bloki, farby
METODY:
- rozmowa kierowana, praca z tekstem, gry dydaktyczne
FORMY PRACY:
- zbiorowa, indywidualna, grupowa, zróżnicowana
TREŚCI PROGRAMOWE:
- „ ...rozwijanie wrażliwości społeczno – moralnej uczniów...”
- „ ... właściwe ocenianie postępowania własnego, kolegów i innych osób”
- „...wyodrębnienie postaci i zdarzeń w utworach literackich”
- „...wybieranie najważniejszych fragmentów utworu literackiego, uzasadnienie wyboru”
- „...wyjaśnienie niezrozumiałych wyrazów i związków frazeologicznych”
- „... kształtowanie społecznie wartościowych postaw”
PRZEBIEG ZAJĘCIA

1. Rozmowa wprowadzająca:
- Co to znaczy być kłamcą?
- Kto jest kłamcą?
- Co robi kłamca ?
- Jak inaczej możemy nazwać kogoś kto kłamie?
- Czy ludzie kłamią? – dlaczego, podaj przykład
- Jak uważacie czy można kłamać?
- Czy należy zawsze mówić prawdę?
- Jak nazywamy osobę która nie kłamie?
- Wyjaśnienie powiedzenia „ Kłamstwo ma krótkie nogi”
- „ Kłamstwo długi nos”
- Odczytanie w książce wcześniej wyszukanych fragmentów w których występujące postacie kłamią ( kłamstwo Pinokia, kolegów, Lisa, kota)
- „ Jakie były skutki tych kłamstw”
- czy uszły one bezkarnie osobą kłamiącym? czy ponieśli karę?
- do czego doprowadziły kłamstwa Pinokia i jego kolegów?
2. Ćwiczenia słownikowe – sporządzenie charakterystyki postaci biorących udział w wydarzeniach.
Nauczyciel przedstawia listę różnych cech osobowości i charakteru, dzieci dopasowują do postaci.
PinokioWróżkaKoledzyLis i Kot
uczciwy, prawdomówny, uprzejmy, troskliwy, łagodny, bezinteresowny, szczery, podstępny, złośliwy
3. Scenki rodzajowe – kiedy w jakich sytuacjach najczęściej kłamiemy
( przykłady). Zadaniem dziecka jest przedstawić jakąś sytuację – pozostałe opisują.
- przypodobanie się koledze
- ze strachu przed karą
- ze wstydu
- wprowadzenie kolegi w błąd
4. Zabawa „ Prawda – fałsz” (po nitce do kłębka) – dziecko określa czy zdanie jest prawdziwe czy nie
- Pinokio był pilnym uczniem
- Pinokio miał wiele przygód
- Pinokio uratował psa Alidora
- Chudzielec był wrogiem Pinokia
- Wróżka nie zawsze pomagała chłopcu
- Dżepeto zginął na morzu
- Bajkowe postacie – „ Która z osób występujących w bajce była prawdomówna?”
- Dżepeto, Wróżka, nauczyciel, świerszcz
4. Ustalenie definicji
- „ Prawdomówny to ten ..............................
- „ Kłamca to ten ........................................
5. Zapisanie w zeszytach.
„Namaluj kłamstwo lub prawdę” – dzieci podzielone są na dwie grupy I – maluje jak wyglądało by kłamstwo ich zdaniem, II – prawdę.
6. Omówienie prac.
7. Zadania matematyczne – „ Pinokio dobrym uczniem – dobrze liczy”
Zad. 1 Pinokio zdaje egzamin
Ile cukierków miałby Pinokio czy więcej niż 3000 gdyby mu wyrosły tak ja mówił kot.
Zad. 2. Gdzie Pinokio spędził więcej czasu w więzieniu czy w krainie wiecznej zabawy w wiezieniu 4 miesiące – ile to tygodni? W krainie wiecznej zabawy 5 miesięcy – ile to dni?
Zad. 3. Łowienie ryb.
Zabawa muzyczno – ruchowa „ Statek na morzu”
Zadanie domowe
Opis sytuacji w której ktoś kłamał
Opisz sytuację w której ktoś mówił prawdę.