Usprawnianie słuchu fonematycznego

ĆWICZENIA W USPRAWNIANIU SŁUCHU FONEMATYCZNEGO ANALIZY I SYNTEZY SŁUCHOWEJ
- PODZIAŁ WYRAZÓW NA SYLABY

JUSTYNA BENDRYN-NAGÓRKO

GRUPA WIEKOWA: I-III
FORMA PRACY: - praca w grupie
- praca indywidualna

Lp
Rodzaj ćwiczeń
Cel ćwiczeń
Przebieg ćwiczeń
Pomoce

1.
Graficzne odtwarzanie wysłuchanego rytmu.

Usprawnienie percepcji słuchowej i związków czasowo-przestrzennych-podnoszenie sprawności grafomotorycznej.
Prowadzący wystukuje odpowiednie rytmy i proponuje, aby dzieci je wyklaskały, a następnie odtworzyły za pomocą kółek na kartce papieru. Następnie prowadzący pokazuje na kartonikach układy, które dziecko przez chwilę obserwuje, po czym zasłania kartonik, by dziecko wystukało odpowiednio przedstawiony rytm, a potem ten sam rytm ma także przedstawić graficznie (dziecko może pomagać sobie liczeniem). Ćwiczenie rozpoczynamy od rytmów łatwych, przechodząc stopniowo do coraz bardziej złożonych.

Zał. 1a
Przykłady struktur rytmicznych.
Zał. 1b
Kartonik z rytmami.

2.
Dobieranie par jednakowych obrazków-podział na sylaby.
Ćwiczenie spostrzegane wzrokowo-wydzielanie sylaby w mowie, w grupie wyrazów:
- dwusylabowych
- trzysylabowych

Prowadzący daje dzieciom kilka par obrazków i poleca, by ułożyły po dwa jednakowe razem. Po wykonaniu zadania dziecko nazywa przedmioty znajdujące się na obrazkach, a następnie dzieli wyrazy na sylaby. Początkowo podajemy dziecku przykład.
Zał. 2.
Kartoniki z obrazkami.

3.
Rozpoznanie określonej głoski w nagłosie wyrazów (nazw obrazów). Rozpoznawanie obrazów na podstawie pierwszych głosek ich nazw.
Ćwiczenie funkcji wzrokowo-słuchowej.
Prowadzący rozdaje dzieciom kilka obrazków i kolejno wymawia ich nazwy, a dzieci je powtarzają.
Następnie wydaje polecenie:
- kto pokaże mi obrazek,w którego nazwie słyszysz na początku „a”? dziecko pokazuje obrazek,odczytuje wyraz i zgłoskę, prowadzący wybiera inną głoskę.
- kto ma obrazek którego nazwa zaczyna się na „a”?. Czynność taka sama jak w poleceniu pierwszym.
Należy zacząć od samogłosek, które są łatwiejsze do wyodrębnienia w nagłosie. W następnej kolejności opracowujemy spółgłoski. Ważne, aby spółgłoski były wymawiane czysto.
Zał. 3 Obrazki na poszczególe głoski.

4.
Domino fonetyczne.
Ćwiczenie analizy i syntezy słuchowej.
Pierwsza osoba wypowiada jeden wyraz, potem druga wybiera wyraz w ten sposób, by zaczynał się na głoskę kończącą poprzedni wyraz, trzecie dziecko wypowiada kolejny wyraz według tej samej zasady itd.
Np. lis-sowa-ananas-samochód-dom itd.

5.

Dokonywanie syntezy sylabowej.
Ćwiczenie pamięci słuchowej.
Najpierw (z listy) wypowiadamy znane dzieciom słowa i prosimy o ich powtórzenie. Następnie wypowiadamy je z podziałem na sylaby robiąc długie pauzy. Następnie w czasie tych pauz dzieci wykonują jakąś czynność np. 3 klaśnięcia w dłonie. Na koniec prosimy dzieci, aby odgadły jaki to wyraz. Jeśli dzieci nie potrafią, wypowiadamy wyraz z podziałem na sylaby, robiąc mniejsze pauzy. Zabawę zaczynamy od prostych wyrazów przechodząc w coraz trudniejsze. Przerwy między sylabami możemy wypełniać różnymi czynnościami, jak: klaskanie w ręce, skakanie, rysowanie kół w powietrzu itp.
Zał. 4 Lista wyrazów.

6.
Wyodrębnienie sylab na początku, końcu i środku słowa.
Ćwiczenie czynności analityczno- Prowadzący mówi wyrazy składające się z dwóch, trzech i więcej sylab. Dzieci po wysłuchaniu wyodrębniają sylaby na początku, na końcu i w środku słów. Jeśli dzieci umieją czytać, ćwiczenie to możemy przeprowadzić posługując się rozsypanką sylabową. Rozsypankę sylabową przygotowujemy w następujący sposób: na brystolu wypisujemy wyrazy a następnie przecinamy je na sylaby. Prowadzący wypowiada słowo, a dzieci układają wyraz z sylab. Następnie pytamy jaką sylabę słyszy dziecko na początku, końcu i środku. Po pewnym czasie zmieniamy tok postępowania -wypowiadamy sylaby, a dzieci odkreślają ich lokalizację w wyrazie.
Np. mówimy wyraz ka-wa i pytamy dziecko na którym miejscu jast sylaba –wa? Itd.

Zał. 5 Lista wyrazów- rozsypanka sylabowa.

7.
Podział wyrazów na sylaby – liczenie sylab.

Ćwiczenie funkcji wzrokowo-słuchowej i analizy dźwiękowej.
Wydzielanie sylab w mowie.
Dzieci biorą kolejno do ręki obrazki, mówią nazwy przedstawionych na nich przedmiotów i starają się określić liczbę sylab w tym wyrazie za pomocą ruchów ręki położonej pod brodą, która w czasie wypowiadania opada do dołu.
Następnie układają obrazek pod cyfrą, która wskazuje, z ilu sylab wyraz się składa.
Zał. 6a
Kartoniki z cyframi od 1-3.

Zał. 6b
12 obrazków po 4 obrazki na każdą liczbę sylab.

8.
Układanie nowych wyrazów z pierwszych lub ostatnich głosek podanych wyrazów.

Ćwiczenie syntezy słuchowej wyrazów z pierwszych lub ostatnich głosek wydzielonych z nowych wyrazów.
Prowadzący wypowiada wolno i wyraźnie słowa, a następnie poleca dzieciom, aby wyodrębniły pierwsze lub ostatnie głoski w tych słowach i zapisuje je na przygotowanych kartkach papieru. Po napisaniu liter, dzieci odczytują nowy wyraz.
Wyrazy, z których dzieci mają wyodrębnić pierwszą (lub ostatnią) głoskę, mogą być ilustrowane obrazkami. Ułatwia to dzieciom dokonanie analizy słuchowej.

Zał. 7a
Lista wyrazów, w których wyodrębniamy pierwsze głoski.
Zał. 7b
Lista wyrazów, w których wyodrębniamy ostatnie głoski.

9.

Zabawa ruchowa.

Ćwiczenia analizy słuchowej.
Ćwiczenie koordynacji słuchowo-ruchowej

Dzieci śpiewają wybraną przez siebie piosenkę,
dzieląc słowa tekstu na sylaby i klaszcząc w rytm wyśpiewanych sylab.

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1a

1). OOO
2). O O O
3). OO O
4). OOOO
5). O O OO
6). OO OO OO
7). OO OOO OO
8). O OO O OO O
9). OOO O OOO O
10). O OO OOO OOOO

Załącznik 1b
1). O OO
2). OO O O
3). OOO O
4). OO OO OO
5). OO O OO O
6). O OOO O
7). O O O OO
8). OO OO O

Załącznik 2.

10 par obrazków
- domek - zeszyty
- kwiatek - rodzina
- gruszka - samochód
- ucho - serduszka
- krzesło - butelka

Załącznik 3.

Obrazki:
1. aparat 1. domek 1. gruszka 1. rodzina
2. arbuz 2. drabina 2. butelka 2. samochód
3. ekierka 3. flaga 3. banan 3. serce
4. igła 4. globus 4. lala 4. trąbka
5. ogórek 5. kwiatek 5. ptak 5. torebka
6. okulary 6. krzesło 6. rower 6. wiadro

Załącznik 4.

Lista wyrazów: ro-wer, no-ga, mał-pa, ok-no, ba-nan,
do-ni-czka, a-pa-rat, Ju-sty-na, ze-szy-ty,
o-ku-la-ry, ka-pu-sta, te-le-wi-zor,
na-u-czy-ciel, en-cy-klo-pe-dia.

Załącznik 5.

Lista wyrazów: ka/wa, u/cho, pły/ta, bu/ty, Ka/sia, la/to,
wio/sna.
Ka/pu/sta, ze/ga/rek, po/dło/ga, po/mi/dor,
do/ni/czka, a/pa/rat.
Ka/la/re/pa, o/gło/sze/nie, po/nie/dzia/łek,
ka/lo/ry/fer.

Załącznik 6a
Kartoniki z cyframi od 1 do 3.

Załącznik 6b.

Lista obrazków:
- jednosylabowe: kot, oko, las, ul.
- dwusylabowe: kwia/tek, do/mek, jabł/ko, pło/tek.
- trzysylabowe: bu/tel/ka, sa/mo/chód, ser/du/szko,
mo/ty/lek.

Załącznik 7a

Lista wyrazów, w których wyodrębniamy pierwsze głoski:
Kosz + okno + teczka= kot
Las + auto + teczka + oko= lato
Trawa + osa + rower + tata= tort
Osa + wiadro + agrafka + dom= owad
Dach + okulary + miska= dom
Samolot + łąka + owoc + noc + kamień + oko= słonko
Wazon + ekierka + samolot + ogórek + ławka + orzech
= wesoło

Załącznik 7b

Lista wyrazów, w których wyodrębniamy ostatnie głoski:

Lis + oko + mak= sok
Ogon + okno + pas= nos
Wazon + oko + owoc= noc
Misiek + oko + aparat + kabel + ręce + kot= kotlet
Parasol + papuga + kabel + noga= lala
Konik + pomidor + konwalie + dom= krem
Kotek + Kraków + kiwi + ciocia + krawat= kwiat