Poznawanie polisensoryczne

Dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania człowieka konieczny jest stały dopływ bodźców zmysłowych do układu nerwowego. W toku stymulacji sensomotorycznej osoba „zbiera” wrażenia zmysłowe z otaczającego ją świata i z własnego ciała. Stymulacja sensomotoryczna dostarcza różnego rodzaju bodźców zmysłowych: dotykowych, czucia głębokiego(proprioceptywnych), przedsionkowych(westybularnych) smakowych, węchowych słuchowych, wzrokowych.
Zaburzenia percepcji bodźców sensorycznych mogą przejawiać się nadwrażliwością(obniżenie progu wrażliwości dla danego zmysłu), zbyt małą wrażliwością( podwyższenie progu wrażliwości) lub tzw.” białym szumem- czyli wytwarzaniem wrażeń zmysłowych bez udziału czynników środowiskowych”czyli sensoryzmami.
Od momentu narodzin, a właściwie już w życiu płodowym odbieramy sygnały z otaczającego nas świata wszystkimi zmysłami. Wszystkie tak pozyskane informacje dostarczane są do mózgu, który je rozpoznaje, segreguje, zapamiętuje i wysyła sygnały sterujące naszymi reakcjami. Aby maksymalnie wykorzystać potencjał dziecka niewidomego trzeba mu stworzyć takie warunki i możliwości działania aby jak najlepiej kompensować brak wzroku.
Pierwszym etapem uczenia się dziecka jest poznawanie przez zmysły. Poziom zmysłowy obejmuje następujące obszary: dotyk,smak, węch jak również wzrok i słuch. Rozwijanie tych zmysłów jak i ich integracja umożliwi dziecku selekcjonowanie i odpowiednią interpretację napływających informacji. Poznawanie polisensoryczne umożliwia poznawanie przez patrzenie, słuchanie, dotykanie, wąchanie, i smakowanie- czyli tworzenie globalnego, wielozmysłowego obrazu danego pojęcia. Poznawanie za pomocą kilku zmysłów jednocześnie nazywane poznawaniem polisensorycznym ( wielozmysłowym) jest bardzo kształcące, stanowi niezbędne dopełnienie poznawania wzrokowego utrudnionego przecież czasem w bardzo dużym stopniu u dziecka z uszkodzonym wzrokiem Dzieci niewidome nie są pobudzane do działania przez wrażenia wzrokowe. Przy braku celowo wprowadzanych bodźców dotykowych, słuchowych i kinestetycznych dziecko będzie wolniej rozwijać się ruchowo i poznawczo. Należy jak najwcześniej dostarczać mu różnych bodźców, które pobudzą i uaktywnią jego zmysły. Zjawiskiem zwiększającym możliwość poznania otaczającego świata przez ludzi niewidomych jest kompensacja zmysłów, czyli zastąpienie wrażeń wzrokowych przez inne zmysły.Konieczne jest umożliwianie bezpośredniego poznawania tego, co tylko możliwe w najbliższym i dalszym otoczeniu wszelkimi dostępnymi dla niego zmysłami. Niewidomi posługują się wieloma analizatorami; dotykowym, słuchowym, smakowym i węchowym. Podobnie jak u widzących jeden z tych analizatorów odgrywa rolę wiodącą. Jest nim analizator dotykowy.
Kompensacja nieobecnego wzroku może odbywać się tylko dzięki współdziałaniu dotyku z jednym ze zmysłów dalekonośnych, w pierwszym rzędzie ze słuchem, w drugim z powonieniem co składa się na tzw. zastępstwo zmysłów.
Dużą rolę w procesie kompensacji u niewidomych przypisuje się dotykowi. Wrażenia odbierane za pomocą tego zmysłu mają bowiem najbardziej realny charakter, a zakres jego czynności jest bardzo szeroki. Dotykowe ośrodki w mózgu mają liczne powiązania z wszystkimi pozostałymi ośrodkami. Dotyk wchodzi w skład tzw. zmysłów skórnych. Jego receptory najliczniej występują w opuszkach palców rąk, na czubku języka i wargach. Właściwych wartości poznawczych dla niewidomych dotyk nabiera w połączeniu z wrażeniami ciepła, zimna i bólu. W procesie bezpośredniej percepcji dotykowej niewidomi badają najpierw ogólne właściwości przedmiotu po czym za pomocą kolejnych ruchów rąk lub całego ciała poznają jego poszczególne cechy.