Rozwój psychofizyczny ośmiolatka

SFERY ROZWOJU
CECHY ROZWOJOWE

ROZWÓJ FIZYCZNY
Ośmiolatek jest szybkim, sprawnym, bardzo ruchliwym i energetycznym dzieckiem. Lubi być ciągle zajęty, działa w pospiechu, więc często wykonuje zadania niedokładnie Mięśnie, kości i układ nerwowy wzmacnia się. Kościec zawiera coraz mniej chrząstek, ale nadal jest miękki i plastyczny (nie wolno go zbytnio przeciążać). Trwa proces wymiany uzębienia z mlecznego na stałe. Masa mięśni to około 28% masy ciała, stają się grubsze, wzmocnieniu ulegają też ścięgna, wpływają one na ogólną sprawność organizmu, a zwłaszcza na „zręczność ruchową”. Na ukończeniu jest proces rozrostu mózgu. Serce i płuca nie są jeszcze w pełni rozwinięte, ale działają sprawnie. Oddychanie staje się wolniejsze i głębsze. Częstość akcji serca stopniowo się obniża, a ciśnienie krwi podnosi.
Analizator wzrokowy w pełni ukształtowany i sprawny.
Zmiany cielesne są mniej widoczne, a przyrost wzrostu powolny, dzieci uzyskują kontrolę nad zdolnościami motorycznymi i doskonalą te spośród nich, których nie potrafiły opanować wcześniej. W wyniku tego wzrasta w tym czasie ogólna koordynacja i równowaga.

ZDROWIE
U dziecka w tym wieku wzrasta odporność, mniejsza podatność i krótszy czas trwania chorób. Ilość ciężkich zachorowań i śmiertelność wyraźnie niższa. Więcej uczuleń. Bóle brzucha i głowy, przymus oddawania moczu związany z nielubianymi zajęciami. Często ulega wypadkom.

ROZWÓJ MOTORYCZNY
Dzieci w tym wieku są bardzo ruchliwe. Ich ruchy są ekonomiczne i podporządkowane kontroli wyższych czynności nerwowych, znikają różnego rodzaju ruchy zbędne i współruchy wzrasta koordynacja psychoruchowa. Następuje doskonalenie ruchów lokomocyjnych i sportowych, bieg jest w pełni opanowany, rzuty są niedoskonałe, ale różnicują się, rozwijają się skoki i wspinanie.
Rozumieją zadania ruchowe, w pełni kierują przebiegiem swego ruchu, a to pomaga w przyswajaniu nowych czynności.
Silnie odczuwają zadowolenie z udanej akcji ruchowej.
Ważnym symptomem stanu motorycznego dzieci , szczególnie w klasie drugiej jest znaczna pobudliwość ruchowa Dziecko porusza się podobnie do człowieka dorosłego.

ROZWÓJ PRAKSJI

Szybko usprawnia ruchy manualne, przyswaja umiejętności posługiwania się prostymi narzędziami technicznymi, wykonuje prace ręczne, doskonali pisanie.
Rozwój praksji związanych z samoobsługą, w tym wieku powinien być już w pełni zautomatyzowany

ROZWÓJ UMYSŁOWY

Powoli opanowuje wiedzę i umiejętności związane z jego kulturą. Świat postrzega w kategoriach ilościowych, a nie jakościowych (ważne jest nie „co”, ale „ile”). Dzieci chłoną wiedzę, nadal rozwijają się podstawowe funkcje intelektu: analiza wzrokowa, słuchowa i kinestetyczno – ruchowa. Uwaga dziecka rozwija się z mimowolności w kierunku dowolności. W uwadze tej dużą rolę odgrywa świadomość, przez co staje się ona trwalsza i bardziej pojemna. Rozwój spostrzeżeń przybiera formę umiejętności wyodrębniania poszczególnych elementów; jest to proces analizy przy jednoczesnej umiejętności uogólniania, scalania elementów – synteza spostrzeżeniowa. Poznaje siebie, zna swoje możliwości i ograniczenia, inteligencję, osobowość.

MYŚLENIE
Myślenie weszło już w stadium operacji konkretnych (do rozwiązania problemu potrzebuje eksperymentowania na przedmiotach rzeczywistych). W tym czasie zdobywa zdolność do klasyfikowania (logicznego grupowania według cech wspólnych) przedmiotów i do ich szeregowania (grupowanie według jakiejś reguły, np.: kolory, kształty). Wie, że czynności są odwracalne (dodawanie jest odwracalne przez odejmowanie, czy więcej plasteliny jest w kulce, czy w kiełbasce?). Potrafi postrzegać przedmioty z różnych perspektyw.

SPOSTRZEGANIE
Ma charakter celowy i jest czynnością wyodrębnioną.

PAMIĘĆ
Pamięć krótkotrwała ma pojemność 5 jednostek liczbowych. Wzrasta sprawność pamięci długotrwałej, przy czym dzieci lepiej pamiętają rzeczy zabarwione emocjonalnie. Przeważa pamięć mechaniczna, ale zaczyna się tworzyć pamięć logiczna.

UWAGA
Przeważa uwaga mimowolna, ale powoli rozwija i doskonali się uwaga dowolna. Zainteresowany tym co mówią do niego dorośli, chętnie słucha. Jednak uwagę efektywnie może skupić jednorazowo przez 1 do 2 minut. Stopniowo świadomie koncentruje uwagę na temacie i utrzymuje ją dłużej wysiłkiem woli.

ROZWÓJ ZABAWY
Przestrzegają zasad w zabawach i grach. Typowe dla tego wieku są zabawy zespołowe, zarówno asocjacyjne (wspólne, bez podziału zadań, przywódcy, dzieci pomagają sobie, rozmawiają ale każdy ma swój osobny cel), jak i kooperacyjne, w których jasno określone są cele, zasady i dziecko współdziała z innymi. Popularne są gry sportowe, planszowe, intelektualne, komputerowe.

ROZWÓJ TWÓRCZOŚCI
W twórczości plastycznej stopniowo zanika spontaniczna ekspresja, dzieci wchodzą w stadium schematu. Wzrasta zdolność do rozróżniania odcieni barw. Wzrasta ilość detali w schemacie figury. Dominuje postać ludzka (głowa, dłonie i palce zbyt duże lub małe w stosunku do tułowia i nóg) , ale też portret, pojazdy i urządzenia techniczne, krajobraz. Kształtuje się typowa forma tułowia. Kompozycja rysunku w układzie topograficznym (ujmowanie figur jakby z lotu ptaka, przy równoczesnym widzeniu przedmiotów z boku).

ZAINTERESOWANIA
Bardzo interesująca dla ośmiolatka jest nauka szkolna, lubi sporo czasu poświęcać na oglądanie telewizji. Jest to czas, gdy pojawiają się pierwsze pasje i tworzenie pierwszych kolekcji („karteczki”, kamyki, serie zabawek). Ośmiolatki uwielbiają ruch.

MOTYWACJA
Dzieci często ze sobą rywalizują, co motywuje je do samodoskonalenia i realnej oceny swoich możliwości. Ma charakter raczej zewnętrzny, główne motywy uczenia się dzieci w młodszym wieku szkolnym to:
- aby nauczyciele i rodzice byli zadowoleni,
- aby uzyskać określoną pozycję rówieśników,
- aby mieć przedmiot opanowany,
- dla oceny.

ROZWÓJ MOWY
porozumiewa się swobodnie w mowie potocznej, ogranicza się zwykle do wypowiedzi jednoczłonowych lub złożonych z luźno powiązanych treściowo ciągów.

ROZWÓJ MORALNY
Osiąga stadium relatywizmu moralnego lub moralności autonomicznej. Ma już ogólne pojecie o tym, co dobre i złe, wie co to jest dobre zachowanie, jest mocno przywiązane do zasad. Lubi mieć jasno wytyczone cele i granice. Jest to moralność przymusowa; realizm moralny. Dziecko uznaje za sprawiedliwe wszelkie nakazy formułowane przez dorosłych. Autorytet dorosłych jest tak wielki, iż dziecko uznaje, że polecenia rodziców należy zawsze i bezwzględnie respektować. Oznaką moralności autonomicznej jest także traktowanie groźby i kary, jako głównego powodu, dla którego należy przestrzegać reguł.

ROZWÓJ EMOCJONALNY
Ośmiolatek jest dzieckiem promiennym, pogodnym, empatycznym i czułym. Łatwo się wzrusza i płacze, jest bardzo wrażliwy, porażki przeżywa intensywnie, ale krótko. Nie potrafi opanować złości i rozczarowania w przypadku porażki, czy przegranej.

ROZWÓJ SPOŁECZNY
Dziecko w tym wieku łatwo i chętnie nawiązuje kontakty z innymi. Najlepiej i najbezpieczniej czuje się z osobami, które nie wychodzą z roli dorosłego (nie starają się być kumplami). Staje się mniej egocentryczne, lubi sprawiać przyjemność innym, lubi się dzielić z innymi. Łatwo się przystosowuje i dostrzega punkt widzenia innych ludzi.

STOSUNEK DO RÓWIEŚNIKÓW
Walczy o prestiż i pozycję w klasie, chce pozyskać jak najwięcej przyjaciół, ceni sobie atmosferę wspólnoty. Docenia wartości psychologiczne przyjaźni. Ważne są wspólne zainteresowania, wzajemne zaufanie, wrażliwość na potrzeby przyjaciela, życzliwość i troska. Najczęściej tworzą się jednorodne pod względem płci grupki, chłopcy bawią się z chłopcami a dziewczynki z dziewczynkami. Mają skłonności do seksizmu, wyrażają się z lekceważeniem o płci przeciwnej.

STOSUNEK DO SZKOŁY
Dobrze czuje się w szkole, zna różne „strategie przetrwania” (umie podpowiadać, ściągać, kłamać, oszukiwać, zaprzeczać „w żywe oczy”). Szkoła jest dla dziecka bardzo ważna, znajduje przyjemność w nabywaniu nowych umiejętności i sprawności. Nauczyciel jest dla dziecka bardzo ważną osobą.

STOSUNEK DO RODZICÓW
Bardzo silny uczuciowy związek z matką, pragnienie jej nieustannej bliskości i ciągłego z nią kontaktu, „klejenie się” do matki, siadanie na kolanach, pragnienie pieszczot. Luźny kontakt z ojcem, zazdrość i rywalizacja z ojcem o jej względy.

ROZWÓJ SEKSUALNY
Dzieci zdobyły już pewną wiedzę o prokreacji, ale nie interesują się tym tematem specjalnie. Czasem opowiadają sobie nieprzyzwoite dowcipy, rysują narządy płciowe, wypisują brzydkie słowa związane z seksem.

LĘKI
Mijają dawne strachy (potwory, kosmici, włamywacze, ciemność). Pojawiają się realistyczne lęki dotyczą one szkoły (niepowodzenie, złe oceny, czasem nauczyciel), kontaktów z innymi ludźmi (ośmieszenie, agresywni koledzy, zaczepiający ich nieznajomi, popełnienie nietaktu). Pod wpływem silnego strachu mogą płakać lub popadać w manieryzmy.

Literatura:

-Frances L. Ilg, Louise Bates Ames, Sidney M. Baker – Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy. Wyd. GWP, Gdańsk 2000
-Elizabeth B. Hurlock – Rozwój dziecka. Wyd.PWN, Warszawa 1985
-Deborah Steinem, Else Osborne, Lisa Miller – Od sześciolatka do ośmiolatka. Wyd. Świat Książki 1997
-Stanisław Popek - Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i młodzieży. Wyd. WSiP Warszawa 1978
-Maria Żebrowska (red.) – Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży – PWN Warszawa 1986
-Margaret Donaldson – Myślenie dzieci. Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1986
-Ann Birch, Tony Malin – Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do dorosłości. Wyd. PWN, Warszawa 1998
-Maria Przetacznik-Gierowska, Grażyna Makieło-Jarża – Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego. Wyd. WSiP, Warszawa 1985
-Praca zbiorowa - Encyklopedia Rodzice i Dzieci, Wyd. PPU Park, Bielsko-Biała 2002