Opracowanie i wdrożenie programu integracji uczniów "Jesteśmy razem"

Włączenie ucznia niepełnosprawnego do szkolnictwa masowego i jego pełna integracja ze środowiskiem jest procesem bardzo trudnym wymagającym stworzenia odpowiednich warunków zewnętrznych oraz ukształtowania odpowiednich postaw wśród uczniów. Stąd też konieczna jest systematyczna praca, która ma na celu ułatwić proces integracji uczniów. W klasie w której rozpoczęłam pracę jako nauczyciel wspomagający zauważyłam, że uczniowie mają problem z funkcjonowaniem ze sobą, nie potrafią ze sobą bawić się w czasie przerw. Dość często zdarzały się kłótnie, obrażanie się i dokuczliwe skarżenie. Zatem celem moich działań stała się integracja dzieci oraz budowanie pozytywnych stosunków interpersonalnych między nimi. W roku 2008/09 opracowałam trzyletni program dla klasy integracyjnej w której rozpoczęłam pracę jako nauczyciel wspomagający. Opracowując ten program korzystałam z fachowej literatury m.in. z programu E. Gruszczyk – Kolczyńskiej „Potrafię mówić tak, aby inni mnie słuchali, pamiętam też, jak wyglądają inni i jak się nazywają”, z książki H. Hamer „Klucz do efektywności nauczania” oraz J. Rojewskiej „Grupa bawi się i pracuje”. Program na pomóc uczniom zrozumieć potrzebę tolerancji, uczyć wzajemnej akceptacji oraz budować więzi koleżeńskie. Celem ogólnym tego programu jest:
- poznanie siebie i integracja zespołu klasowego jako całości,
- uwrażliwienie na potrzeby innych,
- nabywanie prawidłowych wartości moralnych,
- docenianie osiągnięć innych,
- podkreślanie roli każdego dziecka w klasie, zapobieganie izolacji uczniów mających trudności z nawiązywaniem kontaktów.
W bieżącym roku szkolnym uczniowie poznawali samego siebie, swoje zdolności, kształtowali umiejętność uważnego słuchania i komunikowania się z innymi oraz uczyli się współpracy w grupie. Na początku roku szkolnego zaproponowałam uczniom zabawy związane z programem E. Gruszczyk – Kolczyńskiej „Potrafię mówić tak, aby inni mnie słuchali, pamiętam też, jak wyglądają inni i jak się nazywają”, które miały na celu:
- kształtować u dzieci umiejętności obdarzania uwagą innych drugiej osoby z nastawieniem: Chcę wiedzieć, co mi chcesz przekazać, a potem wydłużanie czasu skupiania uwagi na tyle, ile potrzeba do wymiany informacji,
- wdrażać dzieci do uważnego patrzenia na innych i zapamiętywania imion rówieśników, a także ich wyglądu, sposobu mówienia i poruszania się,
- doskonalić umiejętności niewerbalnego komunikowania się,
- kształtować nawyk wypowiadania się w sposób zrozumiały dla innych,
- rozwijać umiejętności miłego prezentowania siebie i tego, co trzeba innym powiedzieć.
Zabawy te były przeprowadzane podczas przerw śródlekcyjnych. Uczniowie uczestniczyli także w serii gier zaczerpniętych z książki: „Grupa bawi się i pracuje” np. „Sałatka owocowa”, „Ludzie do ludzi”, „Wszyscy ci, którzy ...”, „Zwierzątka”, „Chodzone przyjęcie”, „Zabawa na przerwę w muzyce” oraz z pozycji: „Klucz do efektywności nauczania” zabawy związane z autoprezentacją. Działania prowadzone w celu integracji zespołu klasowego miały formę zabawy i bardzo się uczniom podobały. Jednocześnie po roku można zaobserwować zmiany w zachowaniu uczniów i większą więź między dziećmi. Na uwagę zasługuje również fakt bardzo dobrych kontaktów utrzymywanych z dziećmi niepełnosprawnymi, w tym także z uczennicą z wielowadziem, które ma nauczanie indywidualne. Zachęcana przez mnie brała aktywny udział w uroczystościach klasowych i szkolnych i zyskała sobie dużą sympatię wśród uczniów z tej klasy. Budowałam także integrację pomiędzy rodzicami dzieci pełno i niepełnosprawnych w czasie imprez klasowych i zebrań oraz zorganizowanego w tym celu wspólnego ogniska, podczas którego najlepiej widać było efekty integracji.
Po roku pracy nad tym programem opracowałam ankiety dla uczniów, w których prosiłam ich o ocenę prowadzonych gier i zabaw. Wyniki okazały się dla mnie bardzo satysfakcjonujące, gdyż dzieciom wysoko oceniły proponowane im zabawy. Jednocześnie na bieżąco otrzymywałam informacje od rodziców w których podkreślali oni bardzo dobre kontakty dzieci ze sobą i chęć wspólnego spędzania czasu poza szkołą.