Aktywność fizyczna (ruch) kształtuje ciało i rzeźbi umysł

Tematem mojej pracy jest: „ Aktywność fizyczna (ruch) kształtuje ciało
i rzeźbi umysł.” Zanim przejdę do tematu moich rozważań, na początku chciałabym się zająć wpływem wzmożonej aktywności fizycznej na zdrowie, bowiem twierdzę, że ściśle powiązana jest z tematem mojej pracy. Współcześnie mówi się, że aktywność fizyczna jest korzystna dla człowieka. Czy jest tak zawsze? Jeśli nie, to dlaczego?
To, jakim staje się dojrzały człowiek, zależy od wielu czynników, które determinują, stymulują i modyfikują jego osobniczy rozwój, sprawność i zdrowie. Są to czynniki genetyczne oraz czynniki zewnątrzpochodne – środowiskowe, społeczno – ekonomiczne oraz styl życia człowieka, w tym także aktywność fizyczna.
Czynniki zewnątrzpochodne, szczególnie ruch, działają na organizm tym efektywniej, im człowiek jest młodszy. Przesadna ochrona dzieci i młodzieży przed działaniem czynników środowiskowych oraz niedobór ruchu mogą doprowadzić do obniżenia poziomu rozwoju fizycznego i upośledzenia odporności biologicznej. Szczególnie siedzący tryb życia, przebywanie w zadymionych i dusznych pomieszczeniach nie sprzyja uruchomieniu naturalnych mechanizmów odpornościowych.
Brak lub uboga aktywność ruchowa (hipokinezja) może być przyczyną upośledzonej sprawności i wydolności fizycznej dziecka. Cechą szczególnie zaniedbaną u współczesnych dzieci jest wytrzymałość. W konsekwencji odbija się to niekorzystnie na sprawności funkcjonalnej układu krążenia. Drugą zaniedbana zdolnością motoryczna w rozwoju współczesnej młodzieży jest siła.
Uboga aktywność fizyczna lub brak ruchu powoduje zmniejszenie ilości krwi krążącej i zmniejszenie liczby czerwonych krwinek. Konsekwencją tego jest ograniczona wielkość pułapu tlenowego, co przyczynia się do obniżenia poziomu wydolności fizycznej i upośledzenia organizmu człowieka.
Bardziej wzmożona (optymalna) aktywność fizyczna przyczynia się do zwiększenia liczby erytrocytów i podwyższenia pułapu tlenowego. Wzrasta też ilość hemoglobiny w krwinkach.
Zbyt ciężka i nadmiernie wyczerpująca praca, długotrwały i uciążliwy wysiłek sportowy, przesadnie intensywny trening w młodym wieku może doprowadzić do zmniejszenia liczby erytrocytów, obniżenia poziomu hemoglobiny i odporności organizmu.
Hipokinezja, czyli niedobór ruchu, pogarsza adaptację organizmu do pracy ze strony układu oddechowego przez obniżenie pułapu tlenowego
i zmniejszenie zdolności wiązania tlenu przez tkanki. Pogarsza się także wentylacja płuc.
Zarówno hipokinezja, jak i hiperkinezja upośledzają czynności układu oddechowego, a wysiłki optymalne zwiększają wszystkie parametry oddechowe.
Pod wpływem długotrwałego unieruchomienia początkowo obserwuje się zmniejszenie, a następnie zwiększenie intensywności przemian.
Hipokinezja lub nadmierny wysiłek, zbyt mocno obciążający organizm, może być przyczyną niekorzystnych zaburzeń hormonalnych, ze wszystkimi konsekwencjami w odniesieniu do pozostałych układów organizmu.
Odpowiednio intensywne zajęcia wychowania fizycznego oraz trening sportowy o optymalnym obciążeniu dla danego organizmu może mieć korzystny wpływ na budowę i czynność przysadki mózgowej, a tym samym mogą odegrać rolę czynnika intensyfikującego rozwój fizyczny, a zajęcia sportowo – rekreacyjne w późniejszym wieku mogą zapobiegać przedwczesnemu starzeniu się.
Systematyczna praca fizyczna o optymalnym obciążeniu zapobiega gromadzeniu się w tkankach substancji zapasowych i wpływa na zwiększenie masy mięśniowej. Pozostawanie przez dłuższy czas w stanie bezruchu lub małej aktywności ruchowej prowadzi do otyłości.
Zastosowanie ćwiczenia lub treningu o zbyt dużych obciążeniach, nadmiernie obciążających układ ruchowy ucznia, spowoduje szybsze kostnienie nasad kości długich i ukształtowanie się całego kośćca, co prowadzi do wczesnego zatrzymania procesu wzrastania.
Z powyższych treści wynika, że brak lub niedobór ruchu, a także zbyt ciężka i nadmierna aktywność wpływa czasami niekorzystnie na człowieka. Pisze czasami, ponieważ zmiany zachodzące w mięśniach szkieletowych wywołanych zwiększoną aktywnością fizyczną poprzez wysiłki o charakterze dynamicznym i wytrzymałościowym to:
• zwiększenie intensywności metabolizmu tłuszczowego,
• obniżenie poziomu cholesterolu,
• lepsze ukrwienie mięśni szkieletowych,
• zwiększenie pojemności mięśniowych rezerwuarów tlenu, dzięki zwiększeniu ilości mioglobiny w tkance mięśniowej.
Lekarze twierdzą, że u chorych na cukrzyce hipokinezja może być jednym z czynników przyczyniających się do ujawnienia tej choroby.
Jaka powinna być aktywność fizyczna, aby nie była szkodliwa dla nas,
a wręcz przeciwnie, wpływała korzystnie?
Odpowiedź brzmi: umiarkowana aktywność fizyczna wpływa korzystnie. Systematyczne uprawiane ćwiczenia fizyczne usprawniają czynności układu nerwowego, wysubtelniają analizatory, pozwalają na lepsza orientację i zachowanie się człowieka w środowisku zewnętrznym.
Kolejną część mojej pracy poświęcę aktywności fizycznej, a szczególnie ruchowi oraz jego wpływowi na życie i zdrowie człowieka.
Ruch i ćwiczenia siłowe oraz sposób odżywiania się są najważniejszymi czynnikami modelującymi budowę i czynności mięśni.
Ruch traktowany jest jako środek leczniczy, który reguluje metabolizm lipidów, a także działa korzystnie na psychikę chorego.
Odpowiednia dla człowieka aktywność fizyczna wpływa korzystnie na:
• metabolizm lipidów i węglowodanów;
• procesy krzepnięcia krwi;
• przemiany biochemiczne mięśnia sercowego i ścian naczyń krwionośnych;
• układ hormonalny;
• układ nerwowy, przywracając równowagę psychiczną;
• bezpośrednio na układ krążenia, usprawniając jego funkcje;
• układ oddechowy, zwiększając jego wydolność;
• układ ruchowy, doskonaląc jego budowę i funkcje.
Poprzez ćwiczenia fizyczne można wpływać na prawidłową budowę i postawę ciała, odpowiednio kształtować układ ruchowy, korygować już zaistniałe wady postawy lub przynajmniej zapobiegać dalszemu ich nasilaniu się.
Stała, systematyczna i optymalnie intensywna aktywność fizyczna stanowi warunek ciągłego podnoszenia się na wyższy poziom nie tylko sprawności fizycznej, ale i walorów zdrowotnych organizmu człowieka.
Arystoteles mówił, że nic tak nie rujnuje ludzkiego organizmu, jak ciągły bezruch. Tysiąc osiemset lat później Tisso pisał, że [...] ruch może zastąpić każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nigdy nie zastąpią ruchu.
Jednym z elementów zdrowego stylu życia jest odpowiednia aktywność fizyczna w postaci porannej gimnastyki, ćwiczeń, zabaw i gier ruchowych uprawianych na lekcjach i poza lekcjami, sportu, turystyki, spacerów.
Aktywność ruchowa jest podstawowym determinantem sprawności fizycznej. Temat mojej pracy dotyczy aktywności fizycznej i podczas rozważań na jej temat często pojawia się termin aktywność fizyczna, a więc co to jest aktywność fizyczna.
Według S. Kozłowskiego, w książce Fizjologia wysiłków fizycznych, aktywność fizyczna to praca mięśni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszących jej czynnościowych zmian w organizmie. Według innych autorów – to każda praca wykonana przez mięśnie szkieletowe, która prowadzi do wydatku energetycznego powyżej poziomu spoczynkowego lub powyżej poziomu potrzebnego do podtrzymania życia.
Do aktywności fizycznej zalicza się prace domowe, zawodowe, a także ćwiczenia fizyczne. Aktywność fizyczna może być spontaniczna, jak
u dziecka, lub odpowiednio zorganizowana i zaplanowana pod względem obciążenia.
Optymalny poziom aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży to taki, który zapewnia potrzeby ruchowe i stymuluje rozwój ich organizmu.
Zabawy i gry ruchowe, ćwiczenia fizyczne oraz inne formy aktywności ruchowej rozbudzają zainteresowania, wyrabiają umiejętności ruchowe
i kształtują sprawność. Stwarzają okazje do wyładowania nagromadzonej energii. Sa źródłem wielu przeżyć emocjonalnych. Rozwijają psychikę uczniów, kształtują charakter i cechy społeczne.
Każdy człowiek spotyka się w swoim życiu z różnymi formami aktywności ruchowej – począwszy od stymulacji ruchowej w okresie niemowlęcym, poprzez gry i zabawy w przedszkolu, wychowanie fizyczne
i sport w szkole i w rodzinie, a skończywszy na sportowych zajęciach pozaszkolnych, na różnego formach czynnego wypoczynku, turystyce
i rekreacji.
Zmiany, jakie powoduje aktywność fizyczna w rozwoju osobniczym, są odwracalne. Efekty tych zmian znikają po zaniechaniu aktywnego ruchowego stylu życia. Dzieci uprawiające sport lub ćwiczące systematycznie osiągają gorsze wyniki po każdej przerwie wakacyjnej. Dlatego tylko stała i systematyczna aktywność fizyczna jest warunkiem ciągłego podnoszenia na wyższy poziom sprawności fizycznej i walorów zdrowotnych człowieka.
Kończąc moje rozważania na temat ruchu i aktywności fizycznej, nie mogłabym ominąć faktu, że ruch jest głównym stymulatorem biologicznym rozwoju organizmu, ponieważ aktywność ruchowa pociąga za sobą doskonalenie budowy i funkcji pracujących narządów. Dla młodego organizmu jest regulatorem procesów organicznych. Ruch, ćwiczenia fizyczne wzmacniają organizm dziecka, kształtują i usprawniają wszystkie jego układy, głównie układ ruchowy, krążenia, oddechowy, nerwowy, wegetatywny i dokrewny. Zgodnie jednak z zasadą niepodzielnej jedności ustroju ruch pobudza do rozwoju nie tylko morfologiczne cechy osobnicze, układy wewnętrzne i motoryczność człowieka, lecz jest także stymulatorem życia psychicznego. Staje się też ważnym środkiem wychowania moralnego, estetycznego i społecznego.
W okresie najbujniejszego rozwoju, to jest w dzieciństwie, występuje wzmożona ruchliwość, czyli tzw. zjawisko „autostymulacji”.
Pod wpływem pracy fizycznej zachodzą w układzie ruchu następujące zmiany:
• powiększa się przekrój i objętość włókien mięśniowych,
• wzrasta napięcie, siła i sprężystość mięśni,
• następuje wzmocnienie i zgrubienie ścięgien i wiązadeł,
• przyśpiesza się proces mineralizacji tkanki kostnej.
Ruch jest także czynnikiem adaptacyjnym. Zajęcia ruchowe służą jak najlepszemu przystosowaniu się ucznia do zmieniających się warunków życia i pracy, do środowiska materialnego i społecznego, do klimatu, temperatury, ciśnienia i wilgotności powietrza, a także do wysiłku fizycznego oraz do pokonywania wszelkich trudności, jakie przynosi życie. Dobrze przygotowany do życia człowiek to osobnik zdrowy i radosny, odporny na zachorowania, sprawny fizycznie i wyposażony w niezbędny zasób nawyków i umiejętności życiowych, mający zaufanie do własnych sił, przystosowany do środowiska materialnego i zdolny do pokonywania oczekujących go trudności.
Zajęcia wychowania fizycznego stanowią doskonała okazję adaptacji do środowiska społecznego. Postawa społeczna dziecka kształtuje się bowiem najlepiej poprzez działanie w zespole, poprzez ćwiczenia z partnerem, współzawodnictwo i współdziałanie w walce sportowej. W zabawach i grach ruchowych niweluje się jego egocentryzm. Te formy aktywności ruchowej, które wymagają współdziałania i współpracy oraz przestrzegania ustalonych reguł, najlepiej przysposabiają do życia społecznego. W czasie zabaw i gier terenowych oraz wycieczek i obozów wędrownych dzieci i młodzież uczą się samodzielności, maja okazję do umacniania więzi przyjaźni, do integrowania się przez wspólne przeżycia i do ponoszenia odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo drugiego człowieka.
Moje rozważania dobiegły końca. Mam nadzieje, że ukazałam sedno mojego tematu pracy i przekonałam, że aktywność fizyczna kształtuje ciało i rzeźbi umysł.